Εσύ που φωνάζεις κάθε μέρα με το στόμα ή με τα σχόλια στο Facebook. Εσύ που δεν έχεις καμία δυσκολία να αποκαλέσεις ένα μέσο στρατευμένο, πουλημένο και όλα τα συναφή. Ποια είναι η δική σου συνεισφορά σε αυτό που σου προσφέρεται; Μήπως είσαι ένας μέσος όρος; Μήπως είσαι ένας κλασσικός παθητικός δέκτης που περιμένει να του σερβίρουν το φαγητό ( ενημέρωση ) στο τραπέζι και δεν κουνάει το χέρι του; Αν θες κάτι να γίνει καλύτερο μάθε ότι η δύναμη βρίσκεται στο χέρι σου. Όσο δεν αλλάζει, ο μεγαλύτερος φταίχτης είσαι εσύ.
Πριν από κάτι μήνες (10 ή 11 αν δεν απατώμαι), κυκλοφόρησε μια νομοθετική ρύθμιση για μητρώο ιστοσελίδων ή επιχειρήσεων σχετικών με τα media στο διαδίκτυο. Στην πλειοψηφία της η ρύθμιση είναι από τα λίγα καλά της παρούσας κυβέρνησης. Το γράμμα του νόμου είναι άρτιο. Το πνεύμα του νόμου όμως είναι πάντοτε το πρόβλημα. Η ερμηνεία και η εφαρμογή του. Αυτή τη στιγμή υπάρχουν στην Ελλάδα τουλάχιστον 1.000 ιστοσελίδες ενημερωτικού/ψυχαγωγικού περιεχομένου. Οι μεγάλες είναι γύρω στις 200. Στην πραγματικότητα μιλάμε για 10-11 επιχειρήσεις που η κάθε μία διαχειρίζεται 10-12 ξεχωριστά domains. Είναι μάλιστα αυτές που συγκεντρώνουν το 50-60% της ιντερνετικής διαφημιστικής πίτας.
Θα περίμενε κανείς ότι όσο πας προς τα πάνω, όσο περισσότερο χρήμα υπάρχει, τόσο πιο έντιμη δουλειά θα γίνεται. Λάθος. Η δουλειά που γίνεται στις περισσότερες από αυτές τις 200 έχει πολλά στραβά και λίγα καλά. Ξέρεις από που πηγάζουν τα περισσότερα κακά; Από την υποταγή στους αριθμούς. Και οι αριθμοί υπαγορεύονται από έναν μεγάλο πάροχο: το Facebook. «Το μεγαλύτερο οδικό δίκτυο της πληροφορίας» έχει γαλουχήσει ένα συγκεκριμένο είδος κοινού. Μην κοιτάζεις μόνο γύρω σου. Κοίτα και σένα τον ίδιο. Ανήκεις σε αυτό το κομμάτι. Ανήκω. Ανήκουμε. Όχι όλοι. Ευτυχώς υπάρχουν ισχυροί αντιρρησίες. Το κοινό αυτό χαρακτηρίζεται από ωχαδερφισμό, αδιαφορία, ραθυμία. Το ίδιο κοινό μπορεί να αντιμετωπίζει τις εφημερίδες για παράδειγμα με τα αντώνυμα των τριών παραπάνω.
Ποια είναι η ειδοποιός διαφορά; Την εφημερίδα την πληρώνει. Την ενημέρωση στο διαδίκτυο όχι. Ξέρω τι λέει το σύνταγμα. Ξέρω όμως και τι συμβαίνει στα παρασκήνια. Τα νούμερα σε κάνουν θεό. Σε κάνουν και ανύπαρκτο. Σε θάβουν.
Σε συνδυασμό με την κρατική αντιμετώπιση των επιχειρήσεων εν γένει, ο ψηφιακός τύπος δεν έχει πολλές επιλογές. Υπακούει στα οριζόμενα από την μάζα. Την μάζα του Facebook. Αρκετά λιγότερο και του Twitter. Τα οριζόμενα καταλήγουν σε «σοκ, δεν θα πιστεύετε, πιο εντυπωσιακή από ποτέ, απίστευτο, θα πάθετε πλάκα» και πολλά τέτοια. Την πρώτη φορά εμφάνισης των από πάνω η ευθύνη βάρυνε τον αρθρογράφο. Από κει και μετά η ευθύνη είναι ολόκληρη στον αναγνώστη. Όσο εκείνος ανοίγει ποστ με παρόμοιους τίτλους, τόσο ο αρθρογράφος θα συνεχίσει να τους βάζει. Και το κάνει είτε γιατί το μυαλό του φτάνει ως εκεί είτε γιατί πάνω απ΄όλα πρέπει κι αυτός κάπως να πληρωθεί στο τέλος του μήνα.
Η ενημέρωση ξεφεύγει πια από κανόνες δεοντολογίας και ηθικής. Κυλιέται στο βούρκο, γιατί ο βούρκος την διαφεντεύει. Μετά έρχεσαι εσύ και ο κάθε «εσύ» να μιλήσεις για σάπια δημοσιογραφία. Χίλια δίκια έχεις. Ποια ήταν όμως η αντίσταση σου σε αυτό; Να αδιαφορήσεις για ένα ποστ; Ημίμετρο πλέον. Η δυσανασχέτηση πρέπει να γίνεται ΣΑΦΗΣ. Όπως και ικανοποίηση. Το μέσο που σε αντιμετωπίζει με σεβασμό μην το αγνοείς. Δώσε του την ευκαιρία να σε κερδίσει. Δώσε του τη δύναμη να αλλάξει τον χάρτη. Στηλίτευσε ή επικρότησε. Στάσου αντίθετα με σωστή επιχειρηματολογία.
Πάμε τώρα και στο διά ταύτα. Πριν από ενάμιση χρόνο ο Αλέξης Παπαχελάς είχε γράψει κάτι αντίστοιχο στην Καθημερινή. Ένα κραταιό μέσο στον χώρο της ενημέρωσης. Ξέχωρα από το τι πιστεύεις για την ιδεολογία και τις πολιτικές του καταβολές. Πώς θα μπορούμε άραγε να μην υποταχτεί σε πολιτικές σκοπιμότητες όταν οι εφημερίδες αγοράζονται με το σταγονόμετρο σήμερα; Πώς θα μπορούσε κάποιο σάιτ να μην πει ναι στην χρηματική σχέση με ένα κόμμα λόγου χάρη;
Η ηθική και η άρνηση σε κρατάνε καθαρό στα μάτια των ανθρώπων. Αλλά δεν φέρνουν φαγητό στο στόμα.
Ο μόνος τρόπος να ξεφύγει από αυτόν τον φαύλο κύκλο είναι ένας: συνδρομή. Ο κόσμος της ενημέρωσης ελπίζω και εύχομαι να οδηγηθεί εκεί. Οι New York Times το κάνουν. Η Guardian το ίδιο. Στην Ελλάδα υπάρχει το Inside Story. Όλα τους μέσα που πρεσβεύουν αξίες πανθομολογούμενες. Σου παρέχουν ένα μέρος του περιεχομένου τους δωρεάν, αλλά για να έχεις πρόσβαση σε κάθε είδηση υπάρχει προαπαιτούμενο.
Θεωρείς πως είναι καταπάτηση της δημοκρατίας; Εγώ θεωρώ ότι είναι η επιτομή της.
Με μια συνδρομή των 5 ευρώ το μήνα συμβαίνουν μόνο θετικά. Εκτιμάς περισσότερο την ενημέρωση. Μπαίνεις στην διαδικασία να κρίνεις την ενημέρωση που σου παρέχεται. Δίνεις δύναμη στο μέσο, στον δημοσιογράφο να συνεχίζει να είναι το μάτι σου, η φωνή σου. Ξεχωρίζεις την ήρα από το στάρι. Αυτός που δεν συμμορφώνεται με τα θέλω σου, χάνεται.
Μια μέση ιστοσελίδα από τις πρώτες 200-300 έχει κάθε μήνα από 400.000 ως 4.000.000 μοναδικούς επισκέπτες. Σε μια κατάσταση με συνδρομές πιθανότατα καμία να μην ξεπερνούσε το 1.000.000, αν σκεφτείς ότι ο μέσος αναγνώστης επισκέπτεται καθημερινά 7-8 ιστοσελίδες. Αυτός ο αναγνώστης θα επέλεγε ένα ή δύο μέσα για να δώσει τα λεφτά του. Και θα είχε δικαίωμα να ρουφήξει κάθε λέξη. Μόνο με 5 ευρώ. Αν κάνεις την αναγωγή στο μήνα, τότε μια μέση ιστοσελίδα θα μπορούσε να έχει έσοδα από 500.000 ως 3.000.000 ευρώ. Από αυτά ένα μεγάλο μέρος θα πήγαινε στο κράτος. Αλλά αυτό που θα έμενε θα υπεραρκούσε για τους ανθρώπους που δουλεύουν να κάνουν απρόσκοπτα τη δουλειά τους. Να μην υποκύπτουν αβρόχοις ποσί στον γυμνό κώλο της Καρντάσιαν.
Προφανώς και τέτοιου είδους ειδήσεις δεν θα εκλείψουν. Άλλωστε, κι αυτές χρειάζονται. Απλώς θα πάψουν να ορίζουν την ενημέρωση. Θα πάψει να είναι η στημένη ίντριγκα, το ψεύτικο ξεκατίνιασμα το πιο επιτυχημένο θέμα μιας ιστοσελίδας.
Απλώς. Τόσο απλώς!