Έχει μείνει στην ιστορία ως ο μεγαλύτερος και πιο επιδραστικός σκηνοθέτης όλων των εποχών. Και αν για κάποιους δεν βρίσκεται στην κορυφή της συγκεκριμένης λίστας, κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει πως είναι στις πρώτες της θέσεις. Το όνομα του Στάνλεϊ Κιούμπρικ δεν θα ήταν τόσο θρυλικό σήμερα αν δεν είχε κοντραριστεί ουκ ολίγες φορές με τους παραγωγούς του Hollywood.
Αν και ενεργός στον κινηματογράφο για 46 ολόκληρα χρόνια, ο Κιούμπρικ έβγαλε μόλις 13 ταινίες. Μάλιστα κάποιες από αυτές τις είχε αποκηρύξει καθώς είχε μετανιώσει που τις γύρισε ενώ μπόλικες ιδέες που είχε στο κεφάλι του (με τον «Ναπολέοντα» ως πιο χαρακτηριστική) δεν κατάφερε να τις κάνει ποτέ ταινίες.
Αυτή η συνθήκη υπήρξε αποτέλεσμα της κόντρας του Κιούμπρικ με τα μεγάλα στούντιο των ΗΠΑ: το πολυπαραγωγικό μυαλό του ήταν πολλές φορές τόσο τολμηρό και κάποιες άλλες τόσο φιλόδοξο, που οι παραγωγοί του Hollywood, συντηρητικοί κατά βάση όπως επιτάσσει η δουλειά τους, «φοβόντουσαν» να του αφήσουν χαλαρά τα λουριά.
Μια από τις ταινίες που ο Κιούμπρικ δεν κατάφερε να γυρίσει ποτέ αλλά είναι πασίγνωστη στο Hollywood είχε τίτλο –τι ειρωνεία- «Καυτό Μυστικό». Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των ανθρώπων που ασχολούνται με τα έργα και τις ημέρες του Κιούμπρικ, το «Καυτό Μυστικό» υπήρξε ένα πρότζεκτ που εμπνεύστηκε και επεξεργάστηκε κατά τα πρώτα του βήματα στο σινεμά, δηλαδή την δεκαετία του ’50 και συγκεκριμένα πριν αναλάβει την σκηνοθεσία του «Paths of Glory».
Το πολύτιμο και ξεχασμένο στον χρόνο αυτό σενάριο ανακαλύφθηκε πρόσφατα από τον Νέιθαν Έιμπραμς, πανεπιστημιακό καθηγητή στην Ουαλία που ασχολείται εδώ και χρόνια με τις ατελείς δουλειές του Κιούμπρικ. Το σενάριο έχει τη σφραγίδα της MGM, στην οποία ο Κιούμπρικ το είχε στείλει, είναι ολοκληρωμένο και φυσικά αποτελεί έναν αληθινό θησαυρό.
Πρόκειται για τη διασκευή ενός βιβλίου που είχε γράψει ο Τσβάιχ το μακρινό 1913 και το οποίο έχει κυκλοφορήσει και στα ελληνικά (για όποιον ενδιαφέρεται) που επικεντρώνεται στην επαφή ενός μικρού αγοριού με την ερωτική ζωή της μητέρας του.
Η επίσημη σύνοψη του βιβλίου από την ελληνική έκδοση τα λέει όλα:
«Η ιστορία εκτυλίσσεται σε ένα θέρετρο στις αυστριακές Άλπεις. Ένα δωδεκάχρονο αγόρι βιώνει με οδυνηρό τρόπο τη μετάβαση από την παιδική ηλικία στην εφηβεία, καθώς γίνεται μάρτυρας της ερωτικής περιπέτειας της μητέρας του με έναν νεαρό βαρόνο. Η εμπιστοσύνη του προς τους μεγάλους κλονίζεται. Γεμάτος μίσος, πικρία και αγανάκτηση προσπαθεί να ανακαλύψει ποιο είναι αυτό το Καυτό μυστικό που οι μεγάλοι κρύβουν επιμελώς, και που δεν είναι άλλο από το μυστικό της σεξουαλικότητας. Η περιπέτειά του θα του ανοίξει τους ορίζοντες του κόσμου, θα του δείξει τον πλούτο και την ποικιλομορφία της ζωής και θα τον κάνει τελικά να αποδεχτεί το “γλυκόπικρο φορτίο της αγάπης”».
Το βιβλίο έχει γίνει ταινία δυο φορές: μια το 1933 στη Γερμανία από τον Ρόμπερτ Σιόντμακ, σε μια εκδοχή που εκνεύρισε τον Γκέμπελς τόσο πολύ που απαγόρευσε την προβολή του σε κάθε σινεμά και μία το 1988 από τον Άντριου Μπίρκιν σε μια ταινία που πρωταγωνίστρια ήταν η Φέι Ντάναγουεϊ. Μια λεπτομέρεια που μπορεί και να σημαίνει πολλά είναι πως ο Μπίρκιν, ο σκηνοθέτης δηλαδή της δεύτερης μεταφοράς του στο σινεμά, υπήρξε στενός συνεργάτης του Κιούμπρικ το ’60.
Όπως λένε όσοι έχουν διαβάσει το σενάριο του Κιούμπρικ, πρόκειται για μια εντελώς άλλη προσέγγιση σε σχέση με το βιβλίο –όπως συνήθιζε να κάνει άλλωστε ο μεγάλος σκηνοθέτης όταν διασκεύαζε λογοτεχνικά έργα- με τη δράση να μεταφέρεται στις ΗΠΑ των 50s, τα ονόματα να αλλάζουν και τον ίδιο τον Κιούμπρικ να το περιγράφει ως μια «αντιστροφή της Λολίτας»: όπως στη «Λολίτα» ένας άντρας γίνεται φίλος με μια γυναίκα για να πλησιάσει την κόρη της έτσι και στο «Καυτό Μυστικό» ένας άντρας γίνεται φίλος με ένα αγόρι για να πλησιάσει τη μητέρα του.
Η ταινία δεν προχώρησε ποτέ καθώς η εμπλοκή ενός αγοριού στις ερωτικές περιπέτειες δύο ενήλικων ήταν κάτι πολύ τολμηρό για να γίνει αποδεκτό από τα στούντιο και έτσι, το σενάριο μπήκε στο συρτάρι επ’ αόριστον. Το 1962 πάντως, ο Κιούμπρικ έκανε ταινία το ακόμα πιο τολμηρό «Λολίτα» και ίσως αυτός ήταν ένας λόγος που σταμάτησε να ενδιαφέρεται να γυρίσει το «Καυτό Μυστικό» παρά το γεγονός ότι από ένα σημείο και μετά μπορούσε να γυρίζει ό,τι γουστάρει χωρίς να έχει την έγκριση των στούντιο ως προς το περιεχόμενο (ως προς την χρηματοδότηση ήταν άλλο θέμα…).
Η είδηση πάντως είναι πως το σενάριο του Κιούμπρικ είναι διαθέσιμο για τον οποιονδήποτε σκηνοθέτη θέλει να το κάνει ταινία έστω και 62 χρόνια μετά τη γραφή του και περίπου 20 χρόνια από τον θάνατο του Κιούμπρικ. Την προηγούμενη φορά που ένας σκηνοθέτης επιχείρησε να κάνει κάτι τέτοιο δεν τα πήγε και άσχημα: ο Σπίλμπεργκ είχε γυρίσει το «Artificial Intelligence», ένα εξαιρετικό και πολύ ιδιαίτερο Sci-Fi, βασιζόμενος σε ένα σενάριο του Κιούμπρικ. Ο Σπίλμπεργκ τα πήγε άψογα, αλλά… μιλάμε για τον Σπίλμπεργκ.
Ας ελπίσουμε, αν κάποιος σκηνοθέτης δεν φοβηθεί να πάρει στα χέρια του ένα τόσο ιερό κείμενο όπως το σενάριο του Κιούμπρικ, να είναι αντίστοιχου βεληνεκούς…