Το 100 Χρόνια Μοναξιάς ήταν νομίζω το πρώτο βιβλίο που αγόρασα με δικά μου λεφτά. Άρα στην ουσία το πρώτο μου βιβλίο. Το διάβασα μέσα σε 4 μέρες κάτι που θα συνέβαινε αρχικά λόγω ενός πρέπει. Μόνο που όταν το ξεκίνησα ήθελα να βρεθώ σε κάθε επόμενη σελίδα. Όχι γιατί πρέπει. Τα συναισθήματα που ένιωσα χάρη στην γραφή του Μαρκές τα θυμάμαι πολύ έντονα και δεν ξέρω αν θα έρθει ποτέ η στιγμή που θα ξεθωριάσουν σε βαθμό να εξαφανιστούν σε κάποιο κλειδωμένο υποσυνείδητο. Ευτυχώς, η παρακαταθήκη του Μαρκές είναι τέτοια ώστε να εμφανίζονται βιβλία που αμολάνε την ανάμνηση σε εκείνον. Λες και είναι ένας ψαμμίτης. Το Γκαλβέιας συγκαταλέγεται σε αυτά τα βιβλία.
Ο Ζοζέ Λούις Πεϊσότο ανήκει στη νεότερη γενιά συγγραφέων της Πορτογαλίας, μιας χώρας με σπουδαίο αποτύπωμα στην λογοτεχνία. Ο Σαραμαγκού του έχει χαρίσει μερικά κομπλιμέντα που σε αλλάζουν ακόμα κι αν δεν το θες. Το Γκαλβέιας έχει πολλά κοινά στοιχεία με το 100 Χρόνια. Είναι η γενέτειρα του, όπως το Μακόντο για τον Μαρκές. Εξοβελίζει ένα ολόκληρο χωριό στη σφαίρα της φαντασίας και του χάους. Διαθέτει έναν μαγικό ρεαλισμό που εδώ βέβαια δεν βρίσκεται σε τόσο έκδηλο σημείο. Κάνει έναν κλεφτοπόλεμο σε αυτό το κομμάτι.
Δεν εστιάζει στο συνταρακτικό γεγονός που δίνει τη συνέχεια στην ζωή του χωριού. Υπάρχει έναν τέτοιο, αλλά δεν αφορά ουσιαστικά την διήγηση. Η πένα του χύνει το περισσότερο μελάνι της για τους ανθρώπους του χωριού, τις σχέσεις τους και τις μεταβολές στη σκιά του κομήτη που έχει πέσει στα εδάφη του. Έπεσε και με έναν νοερό τρόπο το αποκόλλησε από την υπόλοιπη γη, το έκανε ανεξάρτητο αλλά και καθόλου στιβαρό στις ορέξεις του καιρού.
Το Γκαλβέιας είναι ένα σώμα. Κάθε άτομο του χωριού, μεγάλο ή μικρό σε ηλικία, αφήνει ένα στίγμα πάνω του. Άλλοι έχουν την τιμή να αφήσουν πιο ευκρινές σημάδι. Άλλοι κατέχουν μικρό μερίδιο σε αυτή την διαδικασία που συμβαίνει αιώνες σε κάθε τόπο, αλλά με αλλιώτικους νόμους εδώ. Ο κομήτης τα άλλαξε όλα. Αύξησε την ένταση των σχέσεων, δημιούργησε απρόβλεπτους έρωτες, εμμονές, μοναξιές. Η Ιζαμπέλα, ο Ζοζέ, ο Ζουστίνο, ο πατήρ Ντανιέλ, η Ιζάουρα διατηρούν πράγματα για τον εαυτό τους. Μυστικά που δεν χρειάζεται να τα μοιραστούν ή μυστικά που αν τα μοιραστούν θα βρεθούν σε μπελάδες. Η πτώση του κομήτη δίνει μια θαυμαστή επιτάχυνση στην πορεία των σχέσεων. Ωθεί τα γεγονότα να συμβούν πριν από τον χρόνο που η μοίρα τα είχε καταγράψει.
Αυτό ακριβώς είναι το Γκαλβέιας.Διασπά τις χρονικές αλληλουχίες, υψώνει διακυμάνσεις και πλαισιώνει σε έναν χρόνο άχρονο την κούρσα των ζωών.
Εκδόσεις Κέδρος, Μετάφραση Αθηνά Ψύλλια