Αν η No Politica γραμμή της FIFA και οι αντιλήψεις περί διαχωρισμού της πολιτικής από το ποδόσφαιρο και τον αθλητισμό εν γένει είναι η μία πτυχή του σύγχρονου ποδοσφαίρου, η άλλη πτυχή είναι η Ζανκτ Πάουλι, η γερμανική ομάδα από το Αμβούργο που στους παγκόσμιους οπαδικούς κύκλους είναι το συνώνυμο του αντιρατσισμού, της κοινωνικής συμπερίληψης και της αλληλεγγύης.
Η είδηση πως ο γερμανικός σύλλογος έδιωξε από τις τάξεις του τον Τούρκο εξτρέμ, Τζενκ Χασίν εξαιτίας μιας ανάρτησής του στα προσωπικά του social media, μέσω της οποίας έπαιρνε θέση υπέρ των πολεμικών επιχειρήσεων της Τουρκίας στην Συρία, δεν προκάλεσε καν έκπληξη σε όσους γνωρίζουν τι εστί Ζανκτ Πάουλι. Η αντίδραση των οπαδών της ομάδας, που απαίτησαν από την διοίκηση του συλλόγου που υποστηρίζουν, να διώξει τον ποδοσφαιριστή ήταν κάτι παραπάνω από αναμενόμενη. Το πιθανότερο είναι πως απλά πρόλαβαν την διοίκηση του συλλόγου, πως ο παίκτης θα αποτελούσε παρελθόν και χωρίς την οπαδική πίεση.
Τα αντιφασιστικά και αντιρατσιστικά αντανακλαστικά της κερκίδας της Ζανκτ Πάουλι βέβαια, δεν αποτελούν κάποια τεράστια πρωτοτυπία. Το ανάποδο: όσο και αν αποτελεί κεντρική γραμμή των υψηλόβαθμων ιθυνόντων του ποδοσφαίρου να αποπολιτικοποιηθούν, σε ολόκληρο τον κόσμο συμβαίνει το εντελώς αντίθετο. Από τους οπαδούς της Ράγιο Βαγιεκάνο στην Ισπανία και της Λιβόρνο στην Ιταλία μέχρι εκείνους της Ουνιόν Βερολίνου αλλά και μια σειρά οπαδικών συνδέσμων ακόμα και στην Ελλάδα, οι πολιτικά κατασταλαγμένες κερκίδες είναι μια εδραιωμένη αλήθεια. Τι είναι λοιπόν αυτό που κάνει την Ζανκτ Πάουλι να ξεχωρίζει; Το συνολικότερο οικοδόμημά της.
Σε κάθε παράδειγμα ομάδας που συνοδεύεται από μια ριζοσπαστική κερκίδα, θα γίνει αντιληπτό πως είναι οι ίδιοι οι οπαδοί που αγωνίζονται για την εν λόγω φυσιογνωμία της ομάδας. Σε πολλές περιπτώσεις, οι διοικήσεις εναρμονίζονται με τα πολιτικά «θέλω» των οπαδών (η Ράγιο Βαγιεκάνο είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα), σε άλλες όχι. Στην Ζανκτ Πάουλι τέτοιος διαχωρισμός δεν υπάρχει. Όπως θα διαβεβαίωνε κάθε, μα κάθε διοίκηση της ομάδας τα τελευταία 35 χρόνια, η Ζανκτ Πάουλι είναι ένας οργανισμός αλληλένδετος με την έννοια της αλληλεγγύης.
Η παράδοση κρατάει από τα μέσα της δεκαετίας του ’80. Τότε η Ζανκτ Πάουλι ήταν η ομάδα μιας κακόφημης περιοχής του Αμβούργου, μια ομάδα που ζούσε στη σκιά της ομώνυμης μεγάλης ομάδας της πόλης. Τα παιχνίδια της παρακολουθούσαν περίπου 2000 άνθρωποι -καμία σχέση με τη σημερινή κατάσταση που το χωρητικότητας 20.000 γήπεδό της γεμίζει ασφυκτικά. Άλλωστε η κακόφημη και πάμφτωχη γειτονιά της ήταν ένα μέρος που η μπάλα αποτελούσε το τελευταίο ζήτημα ενασχόλησης: τόσο οι καταληψίες αναρχικοί όσο και οι πόρνες των άπειρων οίκων ανοχής του μέρους, είχαν άλλες προτεραιότητες.
Όταν στα μέσα της δεκαετίας του ’80 λοιπόν, το γερμανικό κράτος αποφάσισε να κατεδαφίσει τα οκτώ κτίρια που τελούσαν υπό κατάληψη στο Ζανκτ Πάουλι, μετουσιώνοντας σε άστεγους τους κατοίκους τους, μόνο από την τοπική ομάδα δεν περίμεναν στήριξη οι τελευταίοι. Και όμως: η Ζανκτ Πάουλι στάθηκε στο πλευρό τους, βοήθησε στις κινητοποιήσεις, οι κάτοικοι της γειτονιάς και η ομάδα της γειτονιάς έδωσαν μαζί τον αγώνα, μαζί τον νίκησαν και τελικά, μέσω αυτού συναντήθηκαν. Και ας συνυπήρχαν από πάντα…
Και κάπως έτσι, η Ζανκτ Πάουλι απέκτησε νέους οπαδούς. Από τους 2.000 που έβλεπαν παραδοσιακά τα παιχνίδια της, την αγάπησε όλη η underground κοινότητα της περιοχής. Η πανκ κοινότητα του Ζανκτ Πάουλι, οι αναρχικοί κάτοικοι των καταλήψεων, οι πόρνες και οι ναρκομανείς: η ομάδα της περιοχής έγινε το σημείο συνάντησης όλων των διαφορετικών και ο ίδιος ο ποδοσφαιρικός σύλλογος απλά η αφορμή για να συνυπάρχουν.
Η δυναμική του λαού της στην κερκίδα και η διοίκηση της ομάδας δεν είναι δυο διαχωρισμένες καταστάσεις: είναι το ένα προέκταση του άλλου. Οι κατά καιρούς πρόεδροι της ομάδας προέρχονται από τις αναρχικές τάξεις των φανατικών οπαδών της και αυτό προϋπόθεση για να συνεχίσει η ομάδα να είναι (με αληθινούς όρους…) «κάτι περισσότερο από μια ομάδα», ένα σημείο κοινωνικής συνάντησης και ζύμωσης.
Να ποιος είναι ο λόγος που αν και πλέον η Ζανκτ Πάουλι είναι με εμπορικούς όρους ένα πέρα για υπολογίσιμο brand name (η επανάσταση άλλωστε πάντα θα πουλάει σε ένα σεβαστό κομμάτι του πληθυσμού), αυτό δεν κεφαλαιοποιήθηκε ποτέ σε αγωνιστική αναβάθμιση. Μην έχει κανείς αμφιβολία: με τόσο μόδα που έχει γίνει παγκοσμίως η Ζανκτ Πάουλι, μπόλικοι μεγαλοεπιχειρηματίες ξερογλείφονται κοιτώντας τις κατάμεστες, φανατισμένες κερκίδες της.
Ρωτήστε και την Red Bull που ήθελε να την αγοράσει πριν τελικά, καταλήξει στην Λειψία, διωγμένη από τους οπαδούς της Ζανκτ Πάουλι που δεν περνούσε από το μυαλό τους ότι θα κάνουν την παραμικρή έκπτωση για να διοικηθούν από έναν παγκόσμιο κολοσσό. Βέβαια πλέον, η Λειψία παίζει στο Champions League και η Ζανκτ Πάουλι στην δεύτερη κατηγορία της Γερμανίας αλλά δεν έχει σημασία, οι αξίες είναι πάνω από τις επιτυχίες σε αυτή τη γειτονιά του Αμβούργου.
Το φαινόμενο Ζανκτ Πάουλι είναι πρωτόγνωρο από πολλές απόψεις: δεν πρέπει να υπάρχει ομάδα με τόσες πολλές συμπάθειες παγκοσμίως, που βλέπει το κοινό της να εκτοξεύεται μέσα σε λιγότερο από δέκα χρόνια και ταυτόχρονα, να μην κάνει το παραμικρό αγωνιστικό βήμα, να μένει κολλημένη στις χαμηλές κατηγορίες και να υποβιβάζεται άμεσα τις λιγοστές φορές που ανέβηκε στην κορυφαία κατηγορία. Στην πραγματικότητα βέβαια, αυτό είναι εξηγήσιμο: το τίμημα της διαφορετικότητας είναι αυτό.
Μπορεί μια ομάδα σαν την Ζανκτ Πάουλι, με τέτοιο δημόσιο λόγο και παρουσία, με τόσο έντονη κοινωνική δράση, με τρόπο διοίκησης που δεν την καθιστά μέσα πλουτισμού, να είναι ταυτόχρονα και πετυχημένη με αγωνιστικούς όρους ή μόνο μέσα από το «Modern Football» γίνονται αγωνιστικά βήματα; Μήπως η εναντίωση σε αυτό το τελευταίο πάει σετ με τις χαμηλές κατηγορίες; Σε αυτό το αμείλικτο ερώτημα, ο σημερινός πρόεδρος της γερμανικής ομάδας επιχειρεί να βρει μια αισιόδοξη απάντηση (αν υπάρχει…).
Ο λόγος για τον Όκε Γκόντλιχ, πρόεδρο της Ζανκτ Πάουλι από το 2011, τον άνθρωπο που οι φήμες λένε πως κάποια στιγμή, ο «δικός μας» (και υπεραριστερός) Έβαλντ Λίνεν τον είχε βρει να κοιμάται πιωμένο από μπύρες μέσα στα γραφεία της ομάδας μαζί με οπαδούς της. Λέγεται ότι τότε ο Λίνεν τους είχε βάλει τις φωνές -ακόμα και στο ίδιο το (θεωρητικά) αφεντικό του δηλαδή- φωνάζοντας: «Μόνο εγώ είμαι πραγματικά υπεύθυνος σε αυτή την ομάδα;».
Ο Γκόντλιχ είναι πλήρως εναρμονισμένος με το πανκ κλίμα της ομάδας, όπως φαίνεται από το παραπάνω περιστατικό, αλλά τελευταία χρόνια επιχειρεί να το «παντρέψει» με αγωνιστικές επιτυχίες. Αθλητικός δημοσιογράφος και μουσικοκριτικός, dj σε ποστ πανκ κλαμπ του Αμβούργου και ιδιοκτήτης μιας μικρής δισκογραφικής εταιρείας για ποστ πανκ συγκροτήματα και πάνω από όλα, φανατικός οπαδός της Ζανκτ Πάουλι, ο Γκόντλιχ μοιάζει να έχει γίνει πραγματικά υπεύθυνος σε σχέση με τότε που τον είχε κατσαδιάσει ο Λίνεν.
Πριν δυο χρόνια, σε μια συνέντευξή του στο αγγλικό περιοδικό «8by8», είχε κάνει κάποιες δηλώσεις που αντιμετωπίστηκαν με επιφυλακτικότητα από τους οπαδούς της ομάδας. «Κάποια πράγματα δεν πάνε καλά στην ομάδα. Δεν υπάρχουν στόχοι, δεν υπάρχει επαγγελματισμός. Αυτές είναι λέξεις που οι οπαδοί τις θεωρούν κακές. Αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι είμαστε μια ποδοσφαιρική ομάδα. Πρέπει να αποκτήσουμε καλύτερο σύστημα σκάουτινγκ, να προσλάβουμε ειδικούς που θα αναλύουν βίντεο. Ομάδες με το ίδιο μέγεθος με εμάς, όπως η Μάιντζ και η Φράιμπουργκ, τα πηγαίνουν καλύτερα από εμάς επειδή επικεντρώνονται στη δουλειά τους: το ποδόσφαιρο. Εμείς εδώ το έχουμε ξεχάσει. Δεν πρέπει να χάσουμε την αυθεντικότητά μας αλλά πρέπει να είμαστε και επαγγελματίες. Η Ζανκτ Πάουλι θα είναι πάντα μια κοινωνική ομάδα, πάντα θα είμαστε απέναντι στον ρατσισμό και την ομοφοβία, πάντα θα είμαστε στο πλάι των φτωχών. Όλα αυτά μετράνε για εμάς, είναι μέσα στο αίμα μας. Αλλά το ίδιο πάθος πρέπει να το δείξουμε για να φτιάξουμε και ομάδα. Στην τελική, είμαστε μια ποδοσφαιρική ομάδα. Πρέπει να ρωτήσουμε τους εαυτούς μας τι ομάδα θέλουμε. Και η απάντηση που πρέπει να δώσουμε είναι: μια ομάδα που θα παίζει συγκλονιστική μπάλα».
Γίνεται να υλοποιηθεί το όραμα του Γκόντλιχ; Ή μια ομάδα σαν την Ζανκτ Πάουλι θα πρέπει να διαλέξει ανάμεσα στην ποδοσφαιρική επιτυχία και τον κοινωνικό χαρακτήρα; Άπαντες στην αναρχική γειτονιά του Αμβούργου θα διάλεγαν το δεύτερο. Αλλά αν ο Γκόντλιχ αποδειχθεί πως έχει δίκιο και αυτή η ισορροπία μπορεί να επιτευχθεί, τότε η Ζανκτ Πάουλι θα αλλάξει αληθινά το ποδόσφαιρο.