Πίσω από την αστερόσκονη του κορυφαίου ποδοσφαιρικού πρωταθλήματος στον κόσμο, τα ηγεμονικά συμβόλαια παικτών και deals με χορηγούς, τις χρυσοποίκιλτες υποδομές και εγκαταστάσεις και τις διαφημισμένες Ακαδημίες των συλλόγων, υπάρχουν εκατοντάδες ιστορίες νεαρών παικτών που βιώνουν το δράμα της απόρριψης και καταδεικνύουν ότι κάτι σάπιο υπάρχει στο βασίλειο της Πρέμιερ Λιγκ.
Αυτή η κηλίδα αναδείχτηκε με τον πιο τραγικό τρόπο τον Οκτώβριο του 2021, όταν ο 18χρονος Τζέρεμι Γουίστεν έδωσε τέλος στη ζωή του, νικημένος από την κατάθλιψη, μετά την αποδέσμευση του από τις Ακαδημίες της Μάντσεστερ Σίτι.
Ο γεννημένος το 2002 στο Μαλάουι, Γουίστεν είχε ενταχθεί στα τμήματα φυτωρίου της Σίτι σε ηλικία 13 ετών και δουλεύοντας σκληρά ανέβηκε μία-μία τις βαθμίδες, φτάνοντας έως την U16. Η αγάπη του για την μπάλα ήταν παθολογική. Το ταλέντο ήταν εκεί, κυρίως όμως η ευλαβική αφοσίωση. Ήταν το μοντέλο του αθλητή που πήγαινε πρώτος στις προπονήσεις και έφευγε τελευταίος, μένοντας για ατομική δουλειά προκειμένου να βελτιώσει τις όποιες αδυναμίες του. Είδωλο του ήταν ο Βενσάν Κομπανί και ήταν αποφασισμένος να κάνει τα πάντα για να του μοιάσει.
Όλα έβαιναν κατ’ ευχήν για τον νεαρό κεντρικό αμυντικό έως τον Ιανουάριο του 2018, οπότε και σε ένα προπονητικό διπλό τραυματίστηκε σοβαρά στο γόνατο. Η αποθεραπεία του διήρκησε περίπου πέντε μήνες, αλλά όταν επέστρεψε στη δράση, ενημερώθηκε από το σύλλογο ότι μετά την πάροδο έξι μηνών θα αποδεσμευτεί. Οι «Πολίτες» είχαν αποφασίσει να προβούν σε ξεσκαρτάρισμα νεαρών ποδοσφαιριστών και για το λαβωμένο γόνατο του Γουίστεν (ρήξη χιαστών) δεν υπήρχε υπομονή.
Αν και το όνειρο του κατέρρευσε εν μια νυκτί σαν πύργος από τραπουλόχαρτα, ο Γουίστεν έμοιαζε να πατάει ψυχολογικά στα πόδια του. Έστω και αν οι προσπάθειες του να βρει νέα επαγγελματική στέγη δεν καρποφόρησαν, συγγενείς και φίλοι τον έβλεπαν να προσπαθεί να ορθοποδήσει, επιθυμώντας να αλλάξει ρότα και να μπει στο Πανεπιστήμιο για να σπουδάσει. Οι γονείς του δεν είχαν παρατηρήσει κάτι ασυνήθιστο. Όπως δήλωσαν, ανησυχούσαν μεν για τον γιο τους, καθώς τους είχε εκμυστηρευτεί ότι ένιωθε αδικημένος και αγνοημένος απ’ τον τρόπο που του φέρθηκε η επί μία πενταετία ομάδα του, αλλά φαινόταν να το αντιμετωπίζει ψύχραιμα. Τίποτα δεν προδίκαζε το φρικτό τέλος. Ίσως τελικά το ότι δεν μίλησε σε κανέναν να ήταν η μοιραία παράλειψη. Φαίνεται ότι έκρυβε βαθιά μέσα του τα συναισθήματά του – τον πόνο, τη θλίψη και την οργή για την ατυχία που τον βρήκε και του έκλεισε όλες τις πόρτες. Το «τέρας» της κατάθλιψης τον είχε γονατίσει. Στις 24 Οκτωβρίου του 2021 ο Τζέρεμι βρέθηκε κρεμασμένος στο δωμάτιο της αδελφής του.
Μετά την τραγική είδηση, μεγάλη μερίδα του φίλαθλου κόσμου, ακόμα και οπαδοί της Μάντσεστερ Σίτι ξεσηκώθηκαν και εξαπέλυσαν «πυρά» κατά του αγγλικού συλλόγου, κατηγορώντας τον για μη επαγγελματική μεταχείριση και έλλειψη ανθρωπιάς. Η απόφαση των ιθυνόντων να αποδεσμεύσουν τον Γουίστεν και ο τρόπος με τον οποίο έγινε αυτό, αποτέλεσε αντικείμενο συζήτησης σε ποδοσφαιρικούς κύκλους και έφτασε μέχρι και τις έδρες του δικαστηρίου. Η Σίτι αναγκάστηκε να απολογηθεί, υποστηρίζοντας μεταξύ άλλων ότι διοργάνωσε δύο φιλικά παιχνίδια ώστε άλλοι σύλλογοι να δουν εν δράσει τον παίκτη. Προφανώς θα ήταν πολύ δύσκολο να κριθεί νομικά ένοχη σε κάτι, ωστόσο στη συνείδηση ενός μεγάλου μέρους της κοινής γνώμης κατέστη σαφές ότι υπάρχει ένα πεδίο ζωτικής σημασίας που εξακολουθεί να λειτουργεί ερασιτεχνικά πίσω από τη βιτρίνα του πιο προηγμένου ποδοσφαιρικού πρωταθλήματος στον κόσμο. Και αυτό είναι η ανεπαρκής υποστήριξη των νεαρών παικτών που επωμίζονται το ψυχολογικό βάρος της απόρριψης.
Η περίπτωση αυτοκτονίας του Γουίστεν αποτέλεσε λόγο κινητοποίησης σε ότι αφορά τη συμπεριφορά των συλλόγων και των υπεύθυνων ακαδημιών προς τους φέρελπις αθλητές. Η δημοσιογραφική κοινότητα ανέλαβε δράση και αποφάσισε να ξεψαχνίσει αντίστοιχες περιπτώσεις ποδοσφαιριστών που πέταξαν λευκή πετσέτα μετά από μια τόσο μεγάλη απογοήτευση, ενώ τα νούμερα που βγήκαν στη φόρα έχουν ήδη προκαλέσει τάσεις αναθεώρησης των συλλόγων σε ότι αφορά τη διαχείριση νεαρών παικτών που κρίνονται ανεπαρκείς για το επόμενο επίπεδο.
Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα, το 97% των 4.109 πρώην παικτών Ακαδημιών των συλλόγων της Πρέμιερ Λιγκ που είναι σήμερα από 21 έως 26 ετών, δεν κατέγραψαν ούτε μία συμμετοχή στη μεγάλη κατηγορία, ενώ το 70% δεν υπέγραψαν ποτέ επαγγελματικό συμβόλαιο.
Το εγχειρίδιο 186 σελίδων Premier League Development Rules της Πρέμιερ Λιγκ, που διέπει τη λειτουργία των Ακαδημιών, αποκαλύπτει την κλίμακα των επιτρεπόμενων προσλήψεων: 30 παιδιά για καθεμία από τις ηλικιακές ομάδες κάτω των 9, 10, 11, 12, 13 και 14 ετών. Στη συνέχεια, άλλα 20 για κάτω των 15 και 16 ετών και 30 για τις ομάδες μαθητευομένων πλήρους απασχόλησης, κάτω των 16 και 17 ετών. Δηλαδή 250 συνολικά. Που σημαίνει υπερβολικά πολλά για μια λίγκα που στηρίζεται τόσο πολύ στους ξενόφερτους παίκτες και εκ των προτέρων οι ομάδες της γνωρίζουν ότι ένα πενιχρό ποσοστό θα επιβραβευτεί με προαγωγή στη μεγάλη ομάδα.
«Η διαδικασία θυμίζει “ναρκοκαθαριστή”. Παρακαλούμε τους συλλόγους να μειώσουν τους αριθμούς. Αυτά τα αγόρια είναι αιχμάλωτα στο σύστημα. Δεν μπορούν καν να παίξουν για κανέναν άλλον. Τουλάχιστον διευκολύνετε έναν παίκτη στο συμβιβασμό με την ιδέα ότι δεν είναι αρκετά καλός, ώστε να μην υπόκειται σε σοκ όταν μαθαίνει τα δυσάρεστα νέα», λέει ο Πιτ Λόου, πρώην επικεφαλής της εκπαίδευσης της Μάντσεστερ Σίτι και συνιδρυτής της οργάνωσης «PlayersNet», η οποία συμβουλεύει δεκάδες ενδιαφερόμενους γονείς και καθοδηγεί τους απορριφθέντες παίκτες. «Αυτό στο οποίο αποτυγχάνει το ποδόσφαιρο είναι η καθοριστικής σημασίας ενημέρωση για το status του κάθε παίκτη», προσθέτει.
Τον Οκτώβριο του 2020 ο Μέισον Γκρίνγουντ αφιέρωσε το γκολ του κατά της Λειψίας στους ομίλους του Τσάμπιονς Λιγκ στον αδικοχαμένο Γουίστεν
Το πρόβλημα είναι δομικό. Οι σύλλογοι και όλη η περιρρέουσα ατμόσφαιρα παρακινούν τα παιδιά να θυσιάσουν τα πάντα για το ποδόσφαιρο και ξαφνικά μαθαίνουν ότι όλες οι θυσίες τους πήγαν στράφι. Αναζητούν Plan B, έχοντας χάσει τον κόσμο κάτω από τα πόδια τους.
Μετά την αυτοκτονία του Γουίστεν, έχουν αναληφθεί δράσεις προς τη σωστή κατεύθυνση. Η Κρίσταλ Πάλας έγινε ο πρώτος σύλλογος που δημιούργησε ένα ειδικό πρόγραμμα μετέπειτα φροντίδας για παίκτες που έχουν αποδεσμευτεί, οι οποίοι, αν το επιθυμούν, θα εξακολουθήσουν να έχουν το σύλλογο δίπλα τους για τρία χρόνια. Καμία άλλη ομάδα δεν προσφέρει κάτι τόσο μακροπρόθεσμο, αν και η Λίβερπουλ και η Σαουθάμπτον έχουν δημιουργήσει υποδομές για να διατηρήσουν μακροπρόθεσμη επαφή με τους παίκτες.
Η Μάντσεστερ Σίτι αύξησε από ένα (!) σε πέντε τον αριθμό του προσωπικού υποστήριξης των παιδιών που έχουν αποδεσμευτεί. Πλέον τηλεφωνούν, στέλνουν γραπτά μηνύματα ή email επί έξι μήνες σε κάθε παίκτη που αποδεσμεύεται. Επικοινωνούν μαζί τους εντός μιας εβδομάδας και τους προσφέρεται υποστήριξη και συμβουλευτική.
Όταν ο Γουίστεν ενημερώθηκε ότι δεν συμπεριλαμβάνεται στα πλάνα για την ένταξη ως σχολιαρόπαιδο στην ομάδα, η Σίτι έστειλε ένα email «μάρκετινγκ» που σηματοδοτούσε τη διαθεσιμότητα του Τζέρεμι και ζήτησε από τους ερωτηθέντες να επικοινωνήσουν με την οικογένεια. Ο Λόου υποστηρίζει ότι η ομάδα και όχι η οικογένεια θα έπρεπε να είχε συνομιλήσει στους συλλόγους που απάντησαν για τον Τζέρεμι. «Ξαφνικά μας τηλεφωνούσαν εκπρόσωποι ομάδων, αλλά δεν είχαμε ιδέα πώς να αλληλεπιδράσουμε με επαγγελματίες του ποδοσφαίρου», υπερθεματίζει ο πατέρας του αδικοχαμένου 18χρονου. Για τον Λόου «οι ομάδες θα πρέπει να αναλαμβάνουν αυτή την υποχρέωση αν θέλουμε να μιλάμε για πραγματική φροντίδα».
Κατά την έρευνα για τη διαλεύκανση της υπόθεσης, ακούστηκε ότι ο τραυματισμός του Γουίστεν στους συνδέσμους τον άφησε με «αφόρητους πόνους». Κάτι που προφανώς προκαλεί υποψίες και για την ποιότητα της ιατρικής βοήθειας που έλαβε ο νεαρός παίκτης. Το μόνο βέβαιο είναι ότι το χλιδάτο από κάθε άποψη οικοδόμημα της Πρέμιερ Λιγκ δεν είχε προνοήσει να του παράσχει οποιαδήποτε μορφή ψυχολογικής τέτοιας.
Και απ’ ότι φαίνεται, όπως σε τόσες και τόσες άλλες περιπτώσεις, ήταν απαραίτητη η «θυσία» ενός ανθρώπου προκειμένου ευαισθητοποιηθεί μια αρχή, βγάζοντας κάτω απ’ το χαλί ένα καλά κρυμμένο και καθόλου βολικό για την αίγλη της πρόβλημα.