Έχει μείνει στην ιστορία ως ένα στιγμιότυπο ξεκαρδιστικό.
Μια στιγμή γνήσιας ανόθευτης καλτίλας.
Και όντως έτσι είναι.
Παρακολουθώντας απλώς τι συνέβη, είναι αυθόρμητη (και αναπόφευκτη) η σειρά των αντιδράσεων:
Έκπληξη-απορία-γέλιο!
Υπάρχει όμως ένα στενάχωρο (και σίγουρα όχι διασκεδαστικό) background της πιο περίεργης φάσης στην ιστορία των Παγκοσμίων Κυπέλλων:
Του… σβουρδουλήματος της μπάλας σε φάουλ που είχε κερδίσει η Βραζιλία από τον αμυντικό του Ζαΐρ, Μουέπου Ιλούνγκα!
Στη μετάδοση του αγώνα για τη φάση των ομίλων της διοργάνωσης του 1974, ο θρυλικός σπίκερ, Τζον Μότσον, είχε κάνει λόγο για μια παράξενη στιγμή άγνοιας των Αφρικανών («a bizarre moment of African ignorance»).
Δεν έχει βάση ωστόσο η απλοϊκή (όσο και πρόχειρη) εξήγηση πως οι παίκτες του Ζαΐρ, ήταν… μυρωδιάδες από τους κανονισμούς του αθλήματος.
Αγωνιστικά ήταν αξιοπρεπής ομάδα, έχοντας ξεπεράσει τον ανταγωνισμό όλων των άλλων αφρικανικών για τη μοναδική θέση στο Μουντιάλ, ενώ την ίδια χρονιά είχαν κερδίσει και το Κόπα Άφρικα.
Άλλος ήταν λοιπόν ο λόγος της ακατανόητης ενέργειας του Ιλούνγκα.
Και εστιάζεται στο πολιτικό υπόβαθρο που είχε η παρουσία της εθνικής του στο Παγκόσμιο Κύπελλο του 1974.
Από το 1965 ακόμα (μέσω πραξικοπήματος) τη διακυβέρνηση είχε αναλάβει ο διαβόητος Μομπούτου Σέσε Σέκο.
Αδίστακτος δικτάτορας, με κατηγορίες για δολοφονίες και βασανιστήρια, που ανάμεσα σε άλλα είχε αλλάξει το όνομα της χώρας (από Κονγκό σε Ζαΐρ) και είχε απαγορεύσει τα ρούχα από τον δυτικό κόσμο.
Όπως συμβαίνει λοιπόν με όλα τα ολοκληρωτικά καθεστώτα, επένδυσε σε μια καλή παρουσία της εθνικής στο Παγκόσμιο Κύπελλο.
Χρησιμοποιώντας το… καρότο πριν το μαστίγιο, έδωσε ως πριμ σε κάθε παίκτη για την πρόκριση από ένα σπίτι και ένα καινούργιο Volkswagen.
Για ν’ αυξήσει, δε, τις πιθανότητες διάκρισης, έκανε κάτι σαν ποδοσφαιρική… επιστράτευση:
Καλώντας τους παίκτες που είχαν φύγει στο εξωτερικό να ενισχύσουν (ακόμα και χωρίς τη θέλησή τους) την ομάδα.
Έτσι, η αποστολή του Ζαΐρ (συνοδευόμενη από υψηλόβαθμα στελέχη της κυβέρνησης, στρατιωτικούς, ακόμα και… μάγους) παρουσιάστηκε στη Γερμανία.
Και -τηρουμένων των αναλογιών- η πρεμιέρα του δεν ήταν άσχημη:
Παρουσιάστηκε ανταγωνιστικό απέναντι στη Σκωτία των Κένι Νταλγκλίς, Μπίλι Μπρέμνερ, Ντένις Λόου και έφυγε από το γήπεδο με την αξιοπρεπή ήττα 2-0.
Κάπου εκεί όμως… στράβωσε το πράγμα:
Πριν το δεύτερο ματς των ομίλων με τη Γιουγκοσλαβία προέκυψε θέμα με τις πληρωμές των παικτών.
Θεωρώντας ότι αξιωματούχοι της κυβέρνησης ήθελαν να κρατήσουν για εκείνους τα συγκεκριμένα χρήματα, απείλησαν με αποχή.
Χρειάστηκε λοιπόν η παρέμβαση της FIFA (προκειμένου να μην πληγεί το κύρος της διοργάνωσης), ώστε να λάβουν από 3.000 μάρκα έκαστος και εντέλει ν’ αγωνιστούν.
Όπως αποδείχθηκε εκ των υστέρων, θα ήταν καλύτερο να μην είχαν κατέβει…
Γιατί στο 20λεπτο το σκορ ήταν ήδη 3-0 εις βάρος τους.
Στη συνέχεια έγινε αλλαγή τερματοφύλακα, ώστε να μπει ο ύψους… 1,68, Τουμπιλαντού Εντιμπί, επειδή ήταν φίλος κυβερνητικού στελέχους που βρισκόταν στην εξέδρα και ήθελε να τον δει να παίζει.
Όταν έμειναν, δε, και με παίκτη λιγότερο, η κατάρρευση ολοκληρώθηκε.
Και το σκορ (με χατ-τρικ του Ντούσαν Μπάγεβιτς) σταμάτησε τελικά στο ντροπιαστικό 9-0…
Όπως εύκολα καταλαβαίνει κανείς, ο Μομπούτου Σέσε Σέκο έγινε έξαλλος…
Έστειλε προσωπικούς του σωματοφύλακες στη Γερμανία για ν’ απειλήσουν τους παίκτες.
Τους ξεκαθάρισαν λοιπόν ότι αν δέχονταν πάνω από τρία γκολ στο τελευταίο ματς με τη Βραζιλία, θα τους έπαιρναν τα διαβατήρια!
Κάπως έτσι, στο δυσκολότερο παιχνίδι, με μια από τις ισχυρότερες ομάδες του κόσμου, γεμάτη αστέρια και συντριπτικά ποιοτικότερους παίκτες, οι Ζαϊρινοί είχαν έναν μονόδρομο μπροστά τους:
Να χάσουν σχετικά αξιοπρεπώς, ώστε να μπορέσουν να ξαναγυρίσουν στη χώρα τους!
Με αυτή την απειλή λοιπόν και τον εφιάλτη να πλανάται για τα καλά πάνω από το κεφάλι τους όταν το σκορ έφτασε στο 2-0, ήρθε η περιβόητη φάση.
Η μπάλα στήθηκε έξω από την περιοχή τους για ένα φάουλ (που θ’ απειλούσε με το οριακό τρίτο γκολ).
Για να καταλάβει κανείς την πίεση των Ζαϊρινών, νωρίτερα ο Ιλούνγκα είχε χτυπήσει τον διαιτητή.
Όταν εκείνος, δε, μπερδεύτηκε και απέβαλε τελικά τον Εντιαγέ, ο τελευταίος ξέσπασε σε λυγμούς!
Υπό αυτό το καθεστώς τρομοκρατίας λοιπόν, ο Ιλούνγκα πήρε θέση στο τείχος.
Και μόλις άκουσε το σφύριγμα του διαιτητή (θολωμένος από το άγχος του) διέπραξε το αμίμητο:
Πήρε φόρα και μπροστά στα εμβρόντητα μάτια των Ριβελίνο-Ζαϊρζίνιο που περίμεναν πάνω από την μπάλα, την έστειλε… στον θεό!
Όπως είναι λογικό, η φάση γράφτηκε στην ιστορία.
Ακόμα και σήμερα μνημονεύεται (για όσους δεν ξέρουν το υπόβαθρό της) ως μνημείο ανοησίας ή άγνοιας.
Ήταν όμως μια κίνηση απόγνωσης:
Από έναν άνθρωπο βραχυκυκλωμένο, που φοβόταν ότι δεν θα έβλεπε ποτέ ξανά την οικογένεια του.
Για την ιστορία, το Ζαΐρ κατάφερε (έστω και οριακά) να πετύχει τον «στόχο» του.
Έχασε 3-0 και οι παίκτες του, μπόρεσαν να γυρίσουν στην πατρίδα τους.
Αν και αυτό δεν αποτελούσε εγγύηση μιας καλύτερης ζωής:
Με τρανή απόδειξη ότι οι περισσότεροι πέθαναν φτωχοί…
Ένας εξ αυτών, ο Μουλαμπά Εντιαγέ κατέληξε ζητιάνος…
Και ο Εκοφά Εμπουνγκού δούλεψε ως οδηγός ταξί με το Volkswagen που είχε πάρει ως πριμ για την πρόκριση στο Μουντιάλ…
