Η ιστορία είναι μπασκετική και αφορά τα 90s’. Όταν πια ήταν σύνηθες ένας υπήκοος ξένης χώρας να αποκτήσει ελληνικό διαβατήριο, να λογίζεται ως γηγενής στο ρόστερ και να μην αποσπά μία από τις τότε δύο θέσεις ξένων. Πρέντραγκ Στογιάκοβιτς, Ντράγκαν Τάρλατς, Μάρκο Γιάριτς, Μίλαν Τόμιτς κ.λπ.
Τα… φώτα πέφτουν πάνω στον Άιβαρ Κούουσμα, τον ξανθομάλλη Εσθονό από το Ταλίν που ξεχώριζε για το τρομερό περιφερειακό του σουτ. Μέσω αυτού του αφιερώματος θα θυμηθείτε ή θα μάθετε πόσο περίπλοκη ήταν αυτή η υπόθεση. Ο χρόνος γυρίζει στο 1992.
Τότε, ο Βασίλης Παπαγεωργόπουλος ήταν υφυπουργός Αθλητισμού. Είχε ακόμη μουστάκι, αλλά όχι μπελάδες. Αργότερα καταδικάστηκε για υπεξαίρεση δημοσίου χρήματος. Αφού διετέλεσε δήμαρχος Θεσσαλονίκης για τρεις θητείες.
Ο «φτερωτός γιατρός», όπως έμεινε στην ιστορία από την εποχή που ήταν σπρίντερ, επιχείρησε να διακόψει τις «υιοθεσίες» αλλοδαπών παικτών και να βάλει φρένο στην αφελληνοποίηση των ρόστερ των συλλόγων που λάμβαναν μέρος στο πρωτάθλημα της Α1.
Σκοπός του επί σειρά ετών βουλευτή (από το 1981) ήταν να μην μετατρέπονται σε γηγενείς όσοι είχαν ήδη αγωνιστεί με την εθνική ομάδα της γενέτειράς τους. Σημειωτέον ότι προϊσταμένη του Παπαγεωργόπουλου στο Υπουργείο Πολιτισμού ήταν η Φάνη Πάλλη-Πετραλιά. Έχει κι εκείνη ρόλο στην υπόθεση, όπως θα δείτε παρακάτω.
Το καλοκαίρι του 1992, ο Παύλος Γιαννακόπουλος είχε κλείσει ταυτόχρονα τους Τιτ Σοκ και Άιβαρ Κούουσμα, ο οποίος είχε ήδη αγωνιστεί με την εθνική ΕΣΣΔ, όπως και με την αντίστοιχη της Εσθονίας, αμέσως μετά τη διάσπαση των δημοκρατιών.
Βάσει των επιδιώξεων του Παπαγεωργόπουλου, όμως, οι Σοκ και Κούουσμα δεν θα μπορούσαν να ενταχθούν στον Παναθηναϊκό από τη στιγμή που είχαν αποκτηθεί οι Στόγιαν Βράνκοβιτς και Άριαν Κόμαζετς (και έπιαναν τις θέσεις των δύο ξένων).
Βλέποντας ότι το πλάνο εν όψει της νέας σεζόν, με τον Ζέλικο Παβλίσεβιτς στην άκρη του πάγκου, κινδυνεύει να πεταχθεί στον κάλαθο των αχρήστων, ο Παύλος Γιαννακόπουλος ξέσπασε και με το δίκιο του.
«Θα πρέπει να είναι Υπουργός όλης της Ελλάδας. Τόσα χρόνια ο Παναθηναϊκός δεν έχει δημιουργήσει κανένα θέμα. Δεν έφερε κανέναν ψευτο-ομογενή και τώρα ξεσηκώθηκαν οι πάντες. Μια ζωή ο Παναθηναϊκός ήταν το κορόιδο, δεν μπορεί να γίνονται διακρίσεις. Αν πρέπει να φύγουν οι ομογενείς, να φύγουν όλοι. Έχω ξοδέψει 150.000.000 για τους δύο παίκτες», ήταν τα λόγια του.
Προφανώς ο Παύλος (και ο Θανάσης) εξασφάλισαν ακρόαση από τον υφυπουργό. Τα αδέρφια δεν έκαναν πίσω και η κρίση στο -νεοσύστατο- επαγγελματικό μπάσκετ βρισκόταν προ των πυλών. Τότε ανέλαβε δράση η Πετραλιά, η οποία επιχείρησε να κρατήσει τις ισορροπίες ανάμεσα σε Παπαγεωργόπουλο και «πράσινους».
Έπειτα από μια πενταετία στην ηγεσία του Ερασιτέχνη, ο Γιαννακόπουλος ήθελε να μετατρέψει εκ νέου τον Παναθηναϊκό σε πρώτη δύναμη στο σπορ με την πορτοκαλί μπάλα. Ο παντοδύναμος Άρης των 80s’ είχε αρχίσει να αποδυναμώνεται, τη στιγμή που ο συμπολίτης ΠΑΟΚ έπαιρνε τα ηνία και ο Ολυμπιακός ενισχυόταν χάρη στον Σωκράτη Κόκκαλη. Φυσικά το μεγάλο «μπαμ» του καλοκαιριού έγινε από το «τριφύλλι», με την απόκτηση του Νίκου Γκάλη.
Η απόφαση που πήρε η Πετραλιά ήταν να επιτραπεί η χρησιμοποίηση ενός εκ των δύο Εσθονών. Επομένως ο Σοκ ήρθε και ο Κούουσμα παρέμεινε στην Κάλεβ Ταλίν. Η συμφωνία μεταξύ ομάδας και παίκτη προέβλεπε ότι η μεταγραφή θα ολοκληρωθεί έναν χρόνο αργότερα, δηλαδή το καλοκαίρι του 1993.
Η φοβερή απόδοση του παίκτη στο EuroBasket 1993 προκάλεσε ανάμικτα συναισθήματα στο «πράσινο» στρατόπεδο. Με 19,9 πόντους κατά μέσο όρο, 30π. στην πρεμιέρα επί της μετέπειτα τροπαιούχου Γερμανίας και άλλους 40π. στον αγώνα κατάταξης με τη Βοσνία, ο μετέπειτα τριφυλλοφόρος συνέβαλε τα μέγιστα για την 6η θέση μιας νεοσύστατης χώρας που τότε αριθμούσε περίπου 1.500.000 κατοίκους. Η ανησυχία του Γιαννακόπουλου περί «σφήνας» άλλου συλλόγου ήταν μεγάλη. Έπρεπε να δράσει άμεσα.
Οι «σειρήνες» περί ένταξης του Εσθονού σούτινγκ γκαρντ σε ομάδα της Ιταλίας είχαν αρχίσει να ηχούν έντονα. Επομένως, ο αείμνηστος ηγέτης του Παναθηναϊκού πήρε την απόφαση να κάνει το κοντινό ταξίδι, να τον «κλειδώσει» και, εν τέλει, να τον πείσει για επιστροφή στην Ελλάδα με το ίδιο αεροπλάνο. Η πολυπόθητη ανακοίνωση του… Μαγουλά, όπως ήταν το ελληνοποιημένο όνομα του Κούουσμα, έγινε πραγματικότητα έστω και με έναν χρόνο καθυστέρηση.
Η ιστορία, πάντως, δεν τελείωσε. H ΕΟΚ και ο ΠΣΑΚ έκαναν λόγο για καταστρατήγηση των κανονισμών και απαίτησαν την παρέμβαση του Βαγγέλη Μεϊμαράκη, ο οποίος εν τω μεταξύ είχε διαδεχθεί τον Παπαγεωργόπουλο. Τώρα πια όμως το… ποτάμι δεν γύριζε πίσω.
«Ο Παναθηναϊκός δεν έχει αντίρρηση να καταργηθούν οι ομογενείς και αποσύρει πρώτος τους δικούς του. Αρκεί να συμφωνήσουν όλες οι ομάδες στο ίδιο», ανέφεραν οι «πράσινοι».
Προφανώς τίποτα δεν άλλαξε από τη στιγμή που στο μεσοδιάστημα (ή και παλιότερα) οι σύλλογοι είχαν ευνοηθεί με τον έναν ή τον άλλο τρόπο.
Ο «τριποντάκιας» Κούουσμα δεν είχε δικαίωμα συμμετοχής σε ευρωπαϊκές αναμετρήσεις, όμως, ο Παναθηναϊκός τον χρειαζόταν για τα εγχώρια παιχνίδια, δείγμα της δυναμικής που είχε τότε το ελληνικό πρωτάθλημα, αλλά και της «πράσινης» ανάγκης για επιστροφή στον θρόνο μετά το μακρινό 1984.
Ο… Μαγουλάς αρκέστηκε σε ένα Κύπελλο, εκείνο του 1996, παρακολούθησε τους συμπαίκτες του να μετέχουν σε τρία διαδοχικά Final-4 και να κατακτούν το ένα, προτού επαναπατριστεί το 1996 για χάρη της KK Μπάλτικα που διαλύθηκε το 1998.
Την ίδια χρονιά δηλαδή που ο Παναθηναϊκός επανήλθε στην ελληνική κορυφή έπειτα από 14 ολόκληρα χρόνια. Μια θέση που έκτοτε απώλεσε ελάχιστες φορές. Ο πεισματάρης Παύλος, με την πολύτιμη συνδρομή των αδερφών του, έδωσε πολλές μάχες (όπως αυτή με τον Κούουσμα). Και τελικά κατάφερε να μετατρέψει το «τριφύλλι» στην πρώτη δύναμη του ευρωπαϊκού μπάσκετ για περίπου μια 15ετία.