Το «τέλος εποχής» είναι μια βαρύγδουπη έκφραση, αλλά σε αυτή την περίπτωση δικαιολογείται πλήρως. Η απώλεια του Φραντς Μπέκενμπαουερ, του θρυλικού Κάιζερ της Μπάγερν Μονάχου και της Εθνικής Γερμανίας, σε ηλικία 78 ετών ήρθε να μας θυμίσει κάτι που επιλέγουμε συχνά να προσποιούμαστε πως δεν συμβαίνει, ήτοι πως κανείς μας δεν είναι «για πάντα» όσο άτρωτος και μεγάλος κι αν δείχνει προς τα έξω.
Τα τελευταία χρόνια δεν ήταν καθόλου μα καθόλου γαλήνια για τον άλλοτε αμυντικό βράχο των γηπέδων. Ειδικά μετά τον πρόωρο χαμό του γιου του, Στέφαν σε ηλικία μόλις 46 ετών, το 2015. Ένιωσε ανεπαρκής ως πατέρας, ότι ήταν συνεχώς απών προτιμώντας την καριέρα από την οικογένεια. Πολύ γρήγορα και διόλου τυχαία προφανώς άρχισαν τα σοβαρά προβλήματα υγείας. Εγχειρήσεις καρδιάς, Πάρκινσον. Κυρίως, μια επιθετικά εξελισσόμενη άνοια. Που τον έκανε να καταπέσει σε απελπιστικό βαθμό.
Ήταν αναμφίβολα ο πιο επιβαρυντικός παράγοντας για την υγεία του. Ο ύπουλος εχθρός, που του ρούφηξε την ενέργεια και τη δύναμη να παλέψει. Αφήνοντάς τον σε μια κατάσταση φυτού.
Κι αν για αυτό έφταιγε το ποδόσφαιρο; Η περίπτωση, βλέπετε, του Φραντς Μπέκενμπαουερ εντάσσεται σε ένα μοτίβο που ξεφεύγει κατά πολύ από τα όρια της σύμπτωσης. Γίνεται φαινόμενο άκρως ανησυχητικό.
Το 2023, ερευνητές του παγκοσμίως φημισμένου Karolinska Institutet της Σουηδίας συνέκριναν τα ιστορικά υγείας 6.000 ποδοσφαιριστών που αγωνίζονται σε κορυφαίο επίπεδο και τουλάχιστον 56.000 άλλων Σουηδών, εκτός ποδοσφαιρικού χώρου, μεταξύ 1924 – 2019. Τι συμπέρασμα έβγαλαν; Πως οι ποδοσφαιριστές έχουν 50% (!) περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν άνοια σε σχέση με το γενικό πληθυσμό και κατά 1,6 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξουν νευροεκφυλιστικές ασθένειες όπως το Αλτσχάιμερ.
Και πού το αποδίδουν; Στις κεφαλιές. Ναι, σε κάτι φαινομενικά αθώο. Αλλά χιλιάδες φορές επαναλαμβανόμενο ως δράση στην καριέρα ενός επαγγελματία παίκτη. Γίνεται ακόμα πιο σαφές αν δούμε ένα άλλο πόρισμα της έρευνας. Ήτοι πως οι τερματοφύλακες, οι οποίοι προφανώς κάνουν κεφαλιές από σπάνια ως ποτέ, δεν διέτρεχαν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης Αλτσχάιμερ ή άνοιας.
Παρόμοια συμπεράσματα είχε βγάλει και μια έρευνα ενός Πανεπιστημίου της Σκωτίας, το 2019. Μάλιστα ο υπεύθυνος καθηγητής είχε φτάσει στο σημείο τότε να ζητήσει να καταργηθούν οι κεφαλιές από το ποδόσφαιρο. Τόσο ένοχες ήταν στα μάτια του.
«Κατά τη γνώμη μου δεν είναι απλώς επιθυμητό, είναι απολύτως απαραίτητο. Δεν γίνεται να το αγνοούμε, να κάνουμε σαν να μην τρέχει τίποτα», είχε πει ο καθηγητής Γουίλι Στιούαρτ, επικεφαλής μιας ερευνητικής ομάδας για τις εγκεφαλικές διασείσεις στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Queen Elizabeth στη Γλασκώβη. Χωρίς βέβαια να εισακουστεί.
Τίποτα ίσως δεν συνοψίζει περισσότερο το ότι η άνοια είναι η σιωπηρή μάστιγα της ζωής των ποδοσφαιριστών από το γεγονός πως 5/11 (!) παίκτες της Εθνικής Αγγλίας που έπαιξαν βασικοί στον νικηφόρο τελικό του Μουντιάλ το 1966 κόντρα στη Δυτική Γερμανία, πέθαναν από αυτόν το λόγο: Οι Νόμπι Στάιλς, Τζακ Τσάρλτον, Μάρτιν Πίτερς και Ρέι Γουίλσον και πρόσφατα, ο Μπόμπι Τσάρλτον.
Καμπάνιες ευαισθητοποίησης της κοινής γνώμης γίνονται ήδη αρκετές στην Αγγλία για το θέμα. Μεγάλο ντόρο είχε προκαλέσει σε αυτό το πλαίσιο και ένα ντοκιμαντέρ του BBC, στο οποίο ο Άλαν Σίρερ, ένας από τους πιο δεινούς κεφαλοσφαιριστές όλων των εποχών, πέρασε από εξονυχιστικές εξετάσεις για να διαπιστωθεί αν είχε πάθε ζημιά ο εγκέφαλός του. Κι όντως, είχε. Αλλοιώσει στη χημεία του εγκεφάλου η διάγνωση και κανείς δεν ξέρει πώς αυτό μπορεί να εξελιχθεί μελλοντικά – σίγουρα ευοίωνο δεν είναι.
«Είναι δυνατόν το παιχνίδι που αγάπησα να με σκοτώσει…;», είχε εκφράσει τη σοκαριστική απορία ο άλλοτε «μπόμπερ» της Νιούκαστλ. Δυστυχώς, όπως όλα τα δεδομένα δείχνουν πια, η απάντηση μπορεί να είναι καταφατική…