Ο Νόβακ Τζόκοβιτς, στα 38 του πλέον, συνεχίζει να αψηφά τον χρόνο και να κυριαρχεί σε ένα άθλημα που απαιτεί απόλυτο σωματικό και πνευματικό έλεγχο. Δεν είναι μόνο το ταλέντο του ή η εμπειρία του που τον διατηρούν στην κορυφή – είναι, κυρίως, η ακλόνητη προσήλωσή του σε έναν τρόπο ζωής που στηρίζεται στην πειθαρχία, την ευγνωμοσύνη και την ολιστική φροντίδα του σώματος.
Σε πρόσφατη συνέντευξή του, ο Σέρβος υπεραθλητής αποκάλυψε στιγμές από την καθημερινή του ρουτίνα, τις οποίες ακολουθεί με θρησκευτική ευλάβεια. «Μόλις ξυπνάω, κάνω προσευχή», δήλωσε. Για τον Τζόκοβιτς, η πνευματική σύνδεση και η ευγνωμοσύνη δεν είναι αφηρημένες έννοιες, είναι ο τρόπος να ξεκινήσει με καθαρό νου και καρδιά την κάθε ημέρα.
Ακολουθεί η ενυδάτωση. Πρώτα, ένα ζεστό νερό με λεμόνι και θαλασσινό αλάτι, και στη συνέχεια, ένα εξειδικευμένο μείγμα ενυδάτωσης. Στόχος, η επαναφορά των ηλεκτρολυτών, η ανανέωση των μετάλλων και η προετοιμασία του σώματος για τις απαιτήσεις της ημέρας.
Το πρώτο γεύμα δεν έχει τίποτα επεξεργασμένο: φρούτα, φυσικοί χυμοί, smoothies, πολυβιταμίνες. Ο οργανισμός πρέπει να ξεκινήσει «καθαρός» και γεμάτος θρεπτικά στοιχεία. Κι εκεί που θα περίμενε κανείς ότι ένας αθλητής τέτοιου επιπέδου ξεκινά τη μέρα του με μια δόση καφεΐνης, ο Νόβακ εκπλήσσει: δεν πίνει καφέ. Σπάνια, και μόνο περιστασιακά, επιτρέπει στον εαυτό του ένα πράσινο τσάι.
Ο Σέρβος θεωρεί ότι χάρη (και) στη διατροφή του μπορεί να νικήσει κάθε ιό, γι’ αυτό και ήταν κατά του εμβολίου για τον κορωνοϊό. Θεωρούσε ότι δεν το χρειαζόταν.
Το extreme κεφάλαιο αυτοφαγία για τον Νόβακ Τζόκοβιτς
Το 2016 το Νόμπελ Ιατρικής και Φυσιολογίας απονεμήθηκε από τη σουηδική Ακαδημία στον Ιάπωνα Γιοσινόρι Οχσούμι για τις ανακαλύψεις του σχετικά με μια έννοια που και μόνο το άκουσμα της προκαλεί απορία.
Χάρη στην επικρατούσα ελληνική ορολογία στον επιστημονικό χώρο, ο Ιάπωνας κυτταρικός βιολόγος περιέγραφε στις εργασίες του τη διαδικασία «autophagy», δηλαδή αυτοφαγία. Ο Οχσούμι ήταν αυτός που παρατήρησε και κατέγραψε για πρώτη φορά την ιδιότητα των κυττάρων να αλλοιώνουν ή και να ανακυκλώνουν τα δικά τους κυτταρικά συστατικά, «τρώγοντας» ένα κομμάτι του εαυτού τους. Τα βαφτίσια του φαινομένου της «κυτταρικής αυτοφαγίας» δεν έγιναν από τον ίδιο, ήταν αυτός όμως που αντιλήφθηκε υπό ποιες συνθήκες εμφανίζεται και με ποιο τρόπο λειτουργεί.
Για να λάβει ο Οχσούμι την ύψιστη επιστημονική διάκριση βασίστηκε σε μια άλλη έρευνα, που επίσης είχε χαρίσει Νόμπελ Χημείας, το 2004. Δύο Ισραηλινοί επιστήμονες και ένας Αμερικανός είχαν παρουσιάσει τη δεκαετία του ’80 το σύστημα του οργανισμού που διασπά κάθε είδους πρωτεΐνη και περίπου 20 χρόνια αργότερα τιμήθηκαν με Νόμπελ. Δεν είχαν ωστόσο καταφέρει να προβλέψουν τι συμβαίνει όταν τα κύτταρα ασχολούνται με «μεγάλες» πρωτεΐνες, αλλά και τι κάνουν στα φθαρμένα τους «εξαρτήματα».
Ο Νομπελίστας Ιάπωνας απέδειξε ότι η ιδιότητα των κυττάρων να «τρώνε» ένα κομμάτι του εαυτού τους έχει ευεργετικές επιπτώσεις κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες. Όταν η διαδικασία γίνεται με τον ενδεδειγμένο τρόπο τα κύτταρα ανακυκλώνουν κατεστραμμένα μόρια, ανανεώνονται και διατηρούνται λειτουργικά. Ανοικοδομούν τα συστατικά τους, όπως τις πρωτεΐνες, τα λιπίδια και τα άλλα μακρομόριά τους, καθώς και τα κατεστραμμένα ή περιττά υποκυτταρικά οργανίδια. Πρόκειται για μια μορφή κυτταρικού καθαρισμού. Το σώμα αναγνωρίζει παλιό και υποβαθμισμένο κυτταρικό εξοπλισμό και τον καταστρέφει.
Επιτρέπει έτσι στον οργανισμό να «ξεφορτώνεται» άχρηστα στοιχεία, να σταματά την καρκινική ανάπτυξη και να εμποδίζει μεταβολικές δυσλειτουργίες (π.χ. παχυσαρκία, διαβήτη), αλλά και φλεγμονές. Στην αντίθετη περίπτωση, που η αυτοφαγία δεν πραγματοποιείται όπως θα έπρεπε, υπάρχει κίνδυνος πρόκλησης σοβαρών ασθενειών, όπως καρκίνος, διαβήτης, αλλά και διαφόρων ειδών νευρολογικών διαταραχών.
Με λίγα λόγια, εκτός από σύμμαχος για έναν υγιή οργανισμό, η αυτοφαγία παρουσιάζεται ως ο σημαντικότερος μηχανισμός για την επιβράδυνση της γήρανσης. Διότι καθαρίζει τα κύτταρα από τη συσσώρευση όλων αυτών των «σκουπιδιών» που ευθύνονται για τη γήρανση, εξασφαλίζοντας την ανακύκλωση και ανανέωση των συστατικών του κυττάρου.
Πώς επιτυγχάνονται όμως οι ευνοϊκές συνθήκες για να λειτουργήσει με τον ευκταίο τρόπο η αυτοφαγία; Κατ’ αρχάς με τη σωματική άσκηση. Είναι ο πιο δημοφιλής τρόπος με τον οποίο οι άνθρωποι βοηθούν τον οργανισμό τους να «καθαρίσει» μέσω της αυτοφαγίας. Η άσκηση προκαλεί στρες στον οργανισμό, δημιουργώντας μικροσκοπικά «σκισίματα» στους μυς (μικρο-θλάσεις) που το σώμα προσπαθεί να θεραπεύσει, ενώ ταυτόχρονα ενισχύει τη δύναμη και αντοχή τους.
Αυτό είναι απόλυτα κατανοητό, άλλωστε η τακτική άσκηση έχει αναδειχθεί με διάφορους τρόπους ως ασπίδα του ανοσοποιητικού συστήματος. Εκείνο που δυσκολεύεται να συλλάβει ο νους είναι το εύρημα του Ιάπωνα βιολόγου που έχει να κάνει με την καθημερινή… εξαντλητική νηστεία. Όπως απέδειξε, το φαινόμενο της αυτοφαγίας μπορεί να παράγει «καύσιμα» αλλά και να δημιουργήσει μπλοκ από κύτταρα, σε περιόδους ασιτίας.
Αυτό που φάνηκε από τις μελέτες είναι ότι η παράλειψη γευμάτων ενεργοποιεί με τον ενδεδειγμένο τρόπο την αυτοφαγία – θέτει και πάλι τον οργανισμό σε συνθήκες στρες – διεγείροντας την αυξητική ορμόνη, η οποία έχει αντιγηραντική δράση.
Η διαδικασία ενεργοποιείται από τη στέρηση θρεπτικών συστατικών και χάρη στην αύξηση γλυκαγόνης που προκαλεί η νηστεία, δίνεται μεγαλύτερη ώθηση στην αυτοφαγία. Για να επιτύχει κάποιος τις ιδανικές συνθήκες ωστόσο χρειάζεται αυστηρό πρόγραμμα. Απαιτείται ασιτία και όχι απλά περιορισμός θερμίδων! Χρειάζονται καλό φαγητό με πολλά γεύματα για ένα συγκεκριμένο ωράριο και ενδιάμεσα ακραία νηστεία. Με αυτό τον ισορροπημένο τρόπο, που πρέπει να έχει τακτική μορφή, επιτυγχάνεται η ανάπτυξη των κυττάρων κατά τη διάρκεια του φαγητού και ο κυτταρικός καθαρισμός κατά τη διάρκεια της ασιτίας.
Είναι αυτό ακριβώς το διατροφικό πρόγραμμα που ακολουθεί τα τελευταία χρόνια ο Νόβακ Τζόκοβιτς, όπως αποκάλυψε ο ίδιος. Μοιάζει ασύλληπτο για έναν αθλητή τέτοιου επιπέδου, με τόσες ανάγκες ενέργειας και λήψης πρωτεΐνης, να μένει νηστικός για 16 ολόκληρες ώρες εντός του 24ωρου, αλλά τα τεκμήρια… αποδεικνύουν ότι δεν έχει κανένα λόγο να αλλάξει την extreme πρακτική που ακολουθεί.
Μετά την επιστροφή του το 2018 (όταν για 10 ημέρες είχε αποφασίσει να αποσυρθεί οριστικά από την ενεργό δράση), ο Σέρβος υπεραθλητής εφαρμόζει μικρά γεύματα για 8 ώρες και δεν τρώει τίποτα απολύτως τις υπόλοιπες 16, που σημαίνει ότι όσο δεν κοιμάται μένει νηστικός για 8-9 ώρες την ημέρα! Κι αυτό πιστεύει ότι είναι ένα από τα δυο βασικά του όπλα: Θεωρεί ότι η προπόνηση και η αυτοφαγία έχουν κάνει τον οργανισμό του άτρωτο…