Το παιχνίδι της Πορτογαλίας με το Μαρόκο είχε ολοκληρωθεί λίγα λεπτά νωρίτερα και στην κάμερα της κρατικής τηλεόρασης έκανε δηλώσεις ο Δημήτρης Ιτούδης. Αν και… μπασκετικός, δεν είχε πρόβλημα να προχωρήσει σε μια μικρή ποδοσφαιρική ανάλυση που αφορούσε κυρίως τον τρόπο με τον οποίο ο Φερνάντο Σάντος στήνει την ομάδα του σε άμυνα και επίθεση, τα τρυκ ή τα plays που χρησιμοποιεί καθώς και τον τρόπο με τον οποίο διαχειρίζεται τους παίκτες του. Ήταν τόσο καλή η ανάλυσή του, που λίγο ακόμη να μιλούσε, θα σε έπειθε πως ο Πορτογάλος τα πηγαίνει τόσο καλά στο τακτικό κομμάτι του παιχνιδιού, που θα μπορούσε να έχει επιτυχίες ακόμη και στο… μπάσκετ.
Ένα… σοσιαλδημοκρατικό παιχνίδι
Σχεδόν όλοι μεγαλώσαμε ακούγοντας την άποψη ότι το ποδόσφαιρο οφείλει την μαζικότητα και την επιτυχία του στο δημοκρατικό του χαρακτήρα. Από την άποψη πως δεν κάνει διακρίσεις. Ο καθένας, ανεξάρτητα από τα σωματικά προσόντα του, μπορεί να έχει τύχη. Όχι απλά μπορεί να κλωτσήσει ένα τόπι, αλλά δυνητικά έχει τη δυνατότητα να το κάνει στο υψηλότερο δυνατό επίπεδο. Όσο, βέβαια, το σπορ προχωρά και αναπτύσσεται χωρά ολοένα και λιγότερους, πιο δυνατούς, πιο γυμνασμένους, πιο… αθλητές, αλλά και πάλι η φύση του αθλήματος παραμένει σε μεγάλο βαθμό η ίδια.
Η Πορτογαλία του Φερνάντο Σάντος φαινομενικά στηρίζεται στην αρχή του ενός. Παρουσιάζεται ως η ομάδα του Κριστιάνο Ρονάλντο. Στην πραγματικότητα, όμως, μπορεί ο σταρ της Ρεάλ Μαδρίτης να συγκεντρώνει (δικαίως) όλα τα φώτα πάνω του, αλλά η λειτουργία της παραμένει πολύ πιο αυστηρά από όσο νομίζουμε συλλογική. Λες και πρόκειται για ακόμα ένα πρότζεκτ υπαρκτού σοσιαλισμού, τα πάντα κυλούν στη βάση ενός κεντρικά προγραμματισμένου πλάνου στη βάση του τυπικού κομμουνιστικού ρητού «από τον καθένα ανάλογα με τις δυνατότητές του, στον καθένα σύμφωνα με τις ανάγκες του».
Έχοντας αυτά πιθανόν κατά νου, ο Σάντος αντέκρουσε σθεναρά τη διαπίστωση πολλών δημοσιογράφων και κριτικών ότι η εθνική είναι «η ομάδα του Ρονάλντο». Προφανώς ένας σούπερ σταρ τέτοιου μεγέθους ξεχωρίζει, αλλά η επιτυχία παραμένει μια καθαρά συλλογική υπόθεση.
Θέμα ρόλων
Στη αιώνια σύγκριση μεταξύ Μέσι και Ρονάλντο υπάρχει μια ουσιώδης διαφορά, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τη συμπεριφορά τους ή τις προσδοκίες των άλλων σχετικά με τη συνεισφορά τους στα αντιπροσωπευτικά συγκροτήματα στα οποία αγωνίζονται. Έχοντας το προηγούμενο του Μαραντόνα, οι Αργεντινοί πάσχουν από τη δική τους εκδοχή του «μεσσιανικού συνδρόμου». Έχουν εγκλωβιστεί σε μια ψύχωση που τους κάνει να βρίσκονται συνεχώς εν αναμονή του επόμενου Μεσσία που θα τους οδηγήσει στην ποδοσφαιρική Γη της Επαγγελίας. Στην κατάκτηση ενός Παγκοσμίου Κυπέλλου. Τέτοιο βάρος δεν έπεσε, σίγουρα όχι σε αντίστοιχη έκταση, στους ώμους του Κριστιάνο. Γι’ αυτό φρόντισε πρώτα η ιστορία (αφού η Πορτογαλία δεν είχε καταγράψει πριν το περασμένο EURO κάποια τρομερή επιτυχία) και στη συνέχεια ο ίδιος ο Σάντος.
Πώς; Μα μοιράζοντας τους ρόλους στο πλαίσιο που περιγράφηκε πιο πάνω. Η αντίληψη πως «όλοι παίζουν για τον Ρονάλντο» είναι επιφανειακή και επιδερμική. Προφανώς και ο Πορτογάλος παραμένει πάντα ο εγωκεντρικός τύπος που κουβαλά τόνους μεγαλοϊδεατισμού για τον εαυτό του, αλλά δεν πηγάζει από εκεί αποκλειστικά το γεγονός ότι για την ώρα έχει «4 στα 4» σε ό,τι αφορα στα γκολ των Πορτογάλων στη διοργάνωση και το «2 στα 2» ως MVP των αγώνων. Έχοντας μεταμορφωθεί τα τελευταία χρόνια σε σέντερ φορ, κατάφερε να λύσει το… αιώνιο πρόβλημα της συγκεκριμένης ποδοσφαιρικής φυλής. Που πάντα έβγαζε περιφερειακούς παιχταράδες, αλλά σχεδόν ποτέ έναν φουνταριστό κλάσης.
Δεν παίζουν για τον Κριστιάνο, παίζουν για το αποτέλεσμα
Η ομάδα που έχει στήσει ο Σάντος έχει έναν ξεκάθαρο προσανατολισμό. Και αυτός δεν είναι να κάνουν μάγκα τον Κριστιάνο, αλλά να νικήσουν. Είναι όμως πανθομολογούμενο πως ο ασφαλέστερος δρόμος για να πετύχουν το δεύτερο σκέλος είναι μέσω του πρώτου. Έτσι ερμηνεύεται το «από τον καθένα ανάλογα με τις δυνατότητές του» που λέγαμε νωρίτερα. Και όταν διαθέτεις έναν ποδοσφαιριστή με τις ικανότητες του Ρονάλντο, που συνδυάζει παράλληλα αυτή τη μοναδική αίσθηση ανωτερότητας και τη στόφα του ηγέτη, τότε το έργο σου γίνεται πιο εύκολο.
Το κακό για τον θεατή είναι πως η εθνική ομάδα της Πορτογαλίας δεν έχει πολλούς άλλους που να πλησιάζουν έστω στα δικά του στάνταρ ποιότητας. Και αυτό την κάνει βαρετή, ακόμη κι αδιάφορη στους φιλάθλους. Οι περισσότεροι προπονητές, όμως, έχουν διαφορετική άποψη από τον κόσμο και βλέπουν τα παιχνίδια της με πολύ μεγαλύτερο ενδιαφέρον, καθώς κάθε ματς αποτελεί κι ένα μικρό μάθημα για το πού μπορεί να σε φτάσει η προσήλωση στο σύστημα και στην τακτική, η αλληλοκάλυψη και το ομαδικό πνεύμα, με ελάχιστες… παραχωρήσεις και εκπτώσεις, κι αυτές μόνο για χατίρι του κορυφαίου.
Άλλωστε, το να βλέπεις αυτόν τον άνθρωπο που έχει κατακτήσει περίπου τα πάντα, να μην σταματά να βελτιώνεται στα 33 του και να παραμένει τόσο προσηλωμένος στον κοινό στόχο, είναι πηγή κινήτρου κι έμπνευσης.
Με λίγη τύχη… ακόμα μπορεί να φτάσει παντού
Για το τέλος αφήνουμε τον παράγοντα τύχη. Άλλωστε, τύχη είναι αυτό που μένει όταν έχεις υπολογίσει όλα τα υπόλοιπα. Και από τέτοια δείχνει να έχει αρκετή ο Φερνάντο Σάντος. Κάτι… είχαμε διαπιστώσει κι εμείς στο πέρασμά του από την Εθνική Ελλάδας! Ενώ το μηδέν στην άμυνα είναι αποτέλεσμα αυτής της στοχοπροσήλωσης και του σχεδίου του Σάντος, συχνά εκείνο το γκολ παραπάνω από τον αντίπαλο που αρκεί για να δώσει μια νίκη, έρχεται σχεδόν από το πουθενά. Το να μετατρέπεις τη μισή ευκαιρία σε γκολ ή το να σκοράρεις τρεις φορές έχοντας τέσσερις τελικές όλες κι όλες, προφανώς δεν είναι μόνο θέμα ικανότητας. Χρειάζεται και ρέντα. Κι αυτός ο τύπος από το Εστορίλ έχει πολλή. Τόση που να μπορεί να αισθάνεται πως η δική του αντιτουριστική εκδοχή του ποδοσφαίρου είναι ικανή να τον πάει πολύ μακριά.
Ήδη τον έχει φτάσει πολύ πιο πέρα από ό,τι θα φανταζόταν κανείς πριν από τέσσερα χρόνια.
Κι αν αναλογιστεί κανείς πως σε αντίθεση με το ποδόσφαιρο συλλόγων που η ψαλίδα μεταξύ μικρών και μεγάλων συνεχώς ανοίγει, στα αντιπροσωπευτικά συγκροτήματα συμβαίνει το αντίθετο (αρκεί να σκεφτεί κανείς πώς παρουσιάζονταν παλιότερα αφρικανικές και ασιατικές ομάδες), αυτός ο συνδυασμός Κριστιάνο-ρέντας-βαρετού ποδοσφαίρου ίσως να είναι το next big thing. Εκτός κι αν η παροιμιώδης ρέντα του Πορτογάλου τον εγκαταλείψει απότομα και βίαια.