Μετά βίας ασθένεια. Αυτή θα μπορούσε να ήταν άνετα η διάγνωση κάποιου που θα έπεφτε σήμερα στον πλανήτη Γη, αν επιχειρούσαμε να του εξηγήσουμε την πανδημία του κορωνοϊού με τα νούμερα της Ταϊβάν.
Πρόκειται για μια χώρα που βρίσκεται δύο βήματα από την Κίνα, με καθημερινές εμπορικές μετακινήσεις με αεροπλάνα, με διαρκή ανταλλαγή πληθυσμών, η οποία μάλιστα είναι αποκλεισμένη από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.
Κι όμως η Ταϊβάν έχει καταφέρει σε αυτόν τον περισσότερο από ένα χρόνο πανδημίας να ελέγξει τόσο πολύ τη μετάδοση του ιού, που δύσκολα θα έλεγες ότι έχουν καταλάβει εκεί κάτι απ΄αυτό το κοσμογονικό που βιώνει ο υπόλοιπος πλανήτης. Αν το Ισραήλ επευφημείται για την αντίδραση του με τα εμβόλια, η Ταϊβάν είναι από τις 2-3 κορυφαίες χώρες σε επίπεδο πρόληψης.
Την 29η Μαρτίου οι υπεύθυνοι ανακοίνωσαν 1 μόλις κρούσμα. Την 30η, δηλαδή χθες, πάλι 1. Αυτά τα 2 κρούσματα ήρθαν να προστεθούν στα υπόλοιπα για να φτάσουμε συνολικά στον εξωφρενικό (sic) αριθμό των 1030 κρουσμάτων, με 10 από αυτά να έχουν δυστυχώς καταλήξει, ενώ αυτή τη στιγμή στις κλίνες ΜΕΘ της χώρας νοσηλεύονται ελάχιστα πάνω από 30 άτομα.
Η Ταϊβάν ήταν από το πρώτο lockdown ένα case study, αλλά τότε ήταν πολλά τα κράτη, κι εμείς μέσα σε αυτά, που είχαν πολύ χαμηλά επιδημιολογικά δεδομένα, οπότε θα μπορούσες να πεις ότι ίσως ήταν κάτι συγκυριακό ή κάτι που δεν ήταν ενδεικτικό της κατάστασης, αφού όλος ο πλανήτης, σε πολιτικό και επιστημονικό επίπεδο, αντιμετώπιζε κάτι θεωρητικά πρωτόγνωρο.
Είναι όμως έτσι; Για την Ταϊβάν και το επιστημονικό-ιατρικό της δυναμικό δεν είναι καθόλου έτσι. Γιατί στην Ταϊβάν πέρασαν την κρίση με τον SARS το 2003, πέρασαν τον Η1Ν1 το 2009 και είναι ένας πολιτισμός, κλασικοί απωανατολίτες όντες, που μαθαίνει από το παρελθόν σαν να είναι εμβόλιο. Δημιουργεί δηλαδή «αντισώματα» μηχανισμών ώστε να αντιμετωπίσει πολύ καλύτερα την επανεμφάνιση μιας κατάστασης.
Όταν λοιπόν εμφανίστηκε ο κορωνοϊός σε όλο τον πλανήτη, όταν οι κυβερνήσεις αποφάσισαν να του δώσουν σημασία, η Ταϊβάν συμπλήρωνε ήδη ενάμιση μήνα αλλαγής στα ειωθότα της χώρας. Στις 19 Δεκεμβρίου του 2019 έγινε η πρώτη εμφάνιση ασθενούς με το στέλεχος του covid-19 στην Κίνα, μόλις 12 ημέρες αργότερα η Ταϊβάν άρχισε να προετοιμάζεται για συνθήκες lockdown.
Ήδη από το τέλος του έτους είχε αρχίσει να απαγορεύει τις μετακινήσεις από και προς συγκεκριμένες περιφέρειες της Κίνας και είχε επιτρέψει μόνο από 4 αεροδρόμια να διεξάγονται πτήσεις, το Πεκίνο, τη Σανγκάη, την Ξιανμέν και τη Τσενγκντού, ενώ από την υπόλοιπη Κίνα, το Χονγκ Κονγκ και το Μακάο δεν επέτρεπε καμία πτήση. Αλλά και στις πτήσεις που γίνονταν, ήδη από τις 31/12/19 διεξάγονταν θερμομετρικοί έλεγχοι και με το που κάποιος επιβάτης ή μέλος προσωπικού εμφάνιζε συμπτώματα πυρετού, απομονωνόταν, μαζί και όσοι ήταν μαζί του στην πτήση.
Παράλληλα, στην Ταϊβάν είχαν ξεκινήσει να χτίζονται ειδικές μονάδες υποδοχής και φροντίδας των κρουσμάτων πριν καν εμφανιστεί το πρώτο κρούσμα στις 21 Ιανουαρίου.
Ξέρετε ποια ήταν η αντίστοιχη δράση της χώρας το 2003 στον SARS; 131.000 άτομα που είχαν έρθει σε επαφή με κρούσμα ή ενδεχόμενο κρούσμα, εξετάστηκαν σε νοσοκομεία, περιορίστηκαν και εν τέλει μόλις 45 απ΄αυτούς είχαν νοσήσει με τον ιό.
Αυτή η συνέπεια της χώρας χτίστηκε το 2003, όταν και δημιουργήθηκαν τα πρωτόκολλα ώστε οι επιστήμονες να έχουν πολύ μεγαλύτερη εξουσία σε τέτοιες στιγμές και να αναλαμβάνουν με μεγαλύτερη αμεσότητα δράση, σε κάποιες περιπτώσεις χωρίς να περιμένουν καν την έγκριση του υπουργείου Υγείας ή του πρωθυπουργού, ενώ στη διάθεση των πολιτών είναι πάντοτε καλά στελεχωμένες τηλεφωνικές γραμμές που παρέχουν πληροφορίες και καθοδήγηση.
Ταυτόχρονα, υπήρξαν τότε συζητήσεις ανάμεσα στο κράτος, την επιστημονική κοινότητα και τον ιδιωτικό τομέα για διαρκή συνεργασία, το οποίο κατά βάση μεταφραζόταν ως εξής: διαρκό monitoring των εργαζομένων, άμεση αναφορά του παραμικρού συμπτώματος και απομόνωση του μολυσμένου ατόμου. Αυτό συνέβη και τον περασμένο Ιανουάριο, κάτι που είχε ως αποτέλεσμα η πλειοψηφία των μέχρι σήμερα κρουσμάτων να μην οφείλεται σε πολίτες που ζουν όλο αυτό το διάστημα στη χώρα, αλλά να είναι όλα εισαγόμενα κρούσματα.
Η Ταϊβάν έχει ανοιχτά εστιατόρια, καφέ, μπαρ, πολιτιστικούς χώρους και από τον Σεπτέμβριο ανέτρεψε την οικονομική πτώση της, καταφέρνοντας να κλείσει με άνοδο 5% στο τελευταίο τέταρτο του 2020.
Σε κάποιες περιπτώσεις σίγουρα η Ταϊβάν εφάρμοσε ανορθόδοξες πρακτικές, αλλά σαφώς αποτελεσματικές. Για χρόνια το σύστημα υγείας της χώρας έχει ψηφιοποιηθεί και κάθε πολίτης έχει το δικό του cloud με όλα τα ιατρικά του δεδομένα. Το ιατρικό προσωπικό είχε από την πρώτη στιγμή πρόσβαση στο ιατρικό ιστορικό και στο ταξιδιωτικό ιστορικό των πιθανών κρουσμάτων κι έτσι μπορούσε να κάνει ένα report για την κατάσταση ενός ασθενούς βάσει των συμπτωμάτων του και να πει αν πρόκειται για κορωνοϊό ή όχι.
Η χώρα διαθέτει μεγάλη βάση δεδομένων και στα αντίστοιχα γραφεία μετανάστευσης, οπότε με αυτό τον τρόπο μπορούσε να ελέγξει και την πλευρά των μη γηγενών και όσων δεν είναι πολίτες Ταϊβάν, αλλά ζουν για καιρό εκεί.
Επιπρόσθετα, γινόταν αυτόματη ανίχνευση μέσα από το τηλέφωνο των πολιτών, κάτι που σε άλλη περίσταση θα ήταν παραβίαση προσωπικών δεδομένων, αλλά η πρόληψη μιας πανδημίας και καθημερινής εκατόμβης θανάτων δε σηκώνει τέτοιες ηθικές.
Φτάνουν όμως τα παραπάνω; Όχι. Συνήθως είναι μια συγκυρία πολλών, μετρήσιμων και μη μετρήσιμων παραγόντων που φέρνουν ένα οποιοδήποτε αποτέλεσμα.
Για την Ταϊβάν σημαντικό ρόλο έπαιξε και η κουλτούρα του έθνους. Όπως εξήγησε σε συνέντευξή του στην Telegraph ο υπουργός Υγείας Τσεν Σι-Τσουνγκ, οι κάτοικοι της χώρας έχουν ως αγαπημένη συνήθεια να πηγαίνουν για check-up και επισκέπτονται με την παραμικρή αφορμή τον προσωπικό τους γιατρό.
Αντιθέτως, στην Ευρώπη υπάρχει η κουλτούρα της αρχικής αναμονής, του «δε χρειάζεται να κάνω κάτι, δεν έχω τίποτα, σε 2-3 μέρες θα μου περάσει». Αυτή η αλαζονεία είναι που έχει στοιχίσει τόσο τρομακτικά στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ και αυτές οι πρώτες 2-3 εβδομάδες που ο κορωνοϊός δεν είχε εξελιχθεί σε πανδημία, ήταν κρίσιμες αφού η αδράνεια έφερε μια αλληλουχία πραγμάτων που κατέστησαν αδύνατο τον περιορισμό της μετάδοσης στα επίπεδα της Ταϊβάν.
Ο Τσεν αναφέρει στη συνέντευξη του ότι παρόλο που ο ΠΟΥ έχει θέσει εκτός την Ταϊβάν, υπάρχουν χώρες που σπεύδουν για συμβουλές σε εκείνον, με τη Βρετανία πρώτη απ΄όλες, κάτι που φαίνεται να έχει αποτέλεσμα, αν κρίνουμε από την πορεία της πανδημίας εκεί από τις αρχές Μαρτίου.
Εκείνο που έχει αξία και δείχνει την πίστη του έθνους και στην κυβέρνηση και στο πλάνο της, αφορά στο εμβολιαστικό πλάνο. Μια πίστη που χτίστηκε και ενισχυόταν από την κυβέρνηση κάθε φορά που πήγαινε να διασπαστεί. Σε μια περίοδο που fake news είχαν κυριαρχήσει και δημοσκόπηση έδειχνε ένα 9% του πληθυσμού να ανησυχεί για την παραβίαση της ιδιωτικότητας, ακολούθησε καμπάνια ενημέρωσης που έριξε το ποσοστό στο 6%.
Η Ταϊβάν δεν έχει ξεκινήσει ακόμα εμβολιασμό, καθώς τα χαμηλά της δεδομένα της έδωσαν το χρόνο να διασφαλίσει ακόμα περισσότερο την αποτελεσματικότητα των εμβολίων και την εμπιστοσύνη των ανθρώπων προς αυτά, ενώ παράλληλα τρέχουν το πλάνο δημιουργίας εγκαταστάσεων για να παράξουν δικές τους δόσεις από τον Σεπτέμβριο και μετά.
«Το να πάρουμε εμβόλια από τις εταιρείες ή άλλες χώρες τώρα άμεσα, δεν είναι για μας αναγκαίο. Θα γίνει αναγκαστικά ως ένα μεταβατικό στάδιο μέχρι να ξεκινήσουμε τη δική μας παραγωγή» τονίζει ο υπουργός Τσεν.
Σήμερα, εδώ και πολύ καιρό για την ακρίβεια, η Ταϊβάν έχει ανοιχτά εστιατόρια, καφέ, μπαρ, πολιτιστικούς χώρους και από τον Σεπτέμβριο ανέτρεψε την οικονομική πτώση της, καταφέρνοντας να κλείσει με άνοδο 5% στο τελευταίο τέταρτο του 2020. Αντίστοιχη είναι και η πορεία της σε αυτό το πρώτο τρίμηνο του 2021.
Συνειδητοποιούμε, μετά από 1153 λέξεις, ότι δεν αναφέραμε πουθενά τον πληθυσμό της χώρας. Ναι, τα 1030 κρούσματα αφορούν 24 εκατομμύρια ανθρώπων περίπου. Υπερδιπλάσιος πληθυσμός σε σχέση με την Ελλάδα, μα μόλις το 1/260 σε κρούσματα και το 1/800 σε θανάτους!