Αν και δεν γνωρίζουμε επακριβώς τους μηχανισμούς με τους οποίους η Ακαδημία Επιστημών της Σουηδίας μοιράζει τα Νόμπελ, ποντάρουμε ότι το ενδεχόμενο μέσα στα απόμενα χρόνια να δοθεί ένα στην Κάταλιν Κάρικο συγκεντρώνει πολλές πιθανότητες.
Γεννημένη σε μια κωμόπολη της Ουγγαρίας το 1955, εκμεταλλεύτηκε τις ευκαιρίες που της παρουσιάστηκαν από το εκπαιδευτικό σύστημα, αξιοποιώντας πλήρως την εργατικότητά της και το πάθος της για τομείς πρωτοπόρους, καινοτόμους αλλά και ελάχιστα γνωστούς εκείνα τα χρόνια, όπως το ανθρώπινο γονιδίωμα που την εποχή εκείνη δεν υπήρχε ούτε ως όρος.
Σήμερα πλέον αναγνωρίζεται ότι η δική της αδιάκοπη δουλειά, οι αμέτρητες ώρες μέσα στα εργαστήρια και οι δημοσιεύσεις των ερευνώ της έχουν οδηγήσει σε νέους δρόμους την ιατρική, με τελευταίο επίτευγμά της την κοινή παραδοχή ότι είναι η γυναίκα που κρύβεται πίσω από τα εμβόλια κατά του κορωνοϊού. Εάν η Κάταλιν Κάρικο δεν… υπήρχε, το ίδιο πιθανότατα θα συνέβαινε και με τα εμβόλια των εταιρειών Pfizer-BioNTech και Moderna.
Η δουλειά της πάντα αντιμετωπιζόταν με σκεπτικισμό από τους συναδέλφους της. Είχε ανορθόδοξο και διαφορετικό τρόπο σκέψης από τους περισσότερους εξ αυτών, προτείνοντας διαρκώς νέες μεθόδους προσέγγισης σε παλαιά προβλήματα, έχοντας προηγουμένως διαπιστώσει ότι οι ως τότε προτεινόμενες λύσεις δεν απέδιδαν.
Αυτό, ωστόσο, δεν ήταν το μοναδικό πρόβλημα για εκείνην αφού κατά την διάρκεια της πορείας της έπρεπε όχι μόνο να αλλάξει την γνώμη των ανωτέρων της αλλά και να ξεπεράσει τα προβλήματα που δημιουργούσε η ίδια η πολιτική και κοινωνική κατάσταση της εποχής. Στα μέσα της δεκαετίας του ’80 είδε τα κονδύλια που παρέχονταν από την κυβέρνηση της Ουγγαρίας στο πανεπιστήμιο στο οποίο εργαζόταν να μειώνονται δραματικά, γεγονός που την οδήγησε στο δρόμο της μετανάστευσης. Με τον σύζυγό της και την δίχρονη –τότε- κόρη τους, πέρασαν τον Ατλαντικό έχοντας παράνομα ράψει μέσα στα ρούχα τους χρήματα, αφού το καθεστώς δεν επέτρεπε την εξαγωγή συναλλάγματος άνω των 100 δολαρίων από την χώρα…
Οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, πάντως, δεν αποδείχθηκαν για δεκαετίες ολόκληρες η δική της Γη της Επαγγελίας. Αν και όπως κάποτε είχε υπολογίσει ο άντρας της με βάση τις ατελείωτες ώρες που περνούσε στα εργαστήρια, η αμοιβή της δεν ξεπερνούσε το ένα δολάριο την ώρα, εκείνη συνέχισε να ερευνά δίχως ποτέ να λαμβάνει την αναγνώριση. Χωρίς, παράλληλα, να επιτρέπει στην πικρία ή την απογοήτευση να επηρεάσει ποτέ το ερευνητικό έργο της.
Κάποιος άλλος στη θέση της θα είχε συμβιβαστεί, ενδεχομένως θα είχε κουραστεί ή θα είχε «πουλήσει» διαφορετικά τον εαυτό του, στοχεύοντας στο χρήμα που θα εξασφάλιζε σε μια μεγάλη εταιρεία. Η Κάρικο, όχι. Συνέχισε στο ίδιο μοτίβο, παραμένοντας σε πεδία που σιγά-σιγά γίνονταν πιο προσιτά, ενώ την ίδια ώρα άλλοι επιστήμονες που αποκωδικοποιούσαν το dna αποδείκνυαν πειραματικά ότι οι δικές της ιδέες και απόψεις ήταν 100% ακριβείς και σωστές.
Βίωσε αμέτρητες προσωπικές ματαιώσεις παραμένοντας κακοπληρωμένη, βλέποντας το επαγγελματικό μέλλον της να κινδυνεύει αφού έμενε εγκλωβισμένη σε χαμηλόβαθμες θέσεις δίχως προοπτική. Όταν το 1989 συνεργάστηκε στο πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια με τον δόκτορα Μπάρναθαν και έκαναν γνωστά τα σχέδιά τους να εισάγουν mRNA (με απλά λόγια ένα είδος γενετικής πληροφορίας) σε ανθρώπινα κύτταρα με απώτερο στόχο την δημιουργία νέων πρωτεϊνών που θα καταπολεμούσαν ασθένειες, ιούς ή ακόμη και αυτοάνοσα νοσήματα στο απώτερο μέλλον, οι περισσότεροι συνάδελφοί τους απλά έβαλαν τα γέλια. Τους αντιμετώπισαν με τον ίδιο τρόπο που οι σύγχρονοί του κοίταζαν τον Ιούλιο Βερν όταν πριν 150 χρόνια περιέγραφε τα ταξίδια στο φεγγάρι. Σε αντίθεση με τον αγαπημένο λογοτέχνη πάντως, οι ιδέες τους δεν έμειναν στη σφαίρα της φαντασίας αλλά αποδείχτηκαν μέσα στα εργαστήρια αφήνοντας τους πάντες με το στόμα ανοιχτό.
Ακόμη και μετά από αυτό, λίγοι μπορούσαν να μαντέψουν τις μελλοντικές χρήσεις μιας τέτοιας πρωτοποριακής ανακάλυψης και εάν δεν υπήρχε ένας άλλος επιστήμονας, ο δόκτωρ Λάνγκερ να ορθώσει ανάστημα, η Κάρικο θα είχε χάσει την θέση της αφού στάθηκε αδύνατο για το Πανεπιστήμιο να συνεχίσει να χρηματοδοτεί την έρευνά της.
Εκείνο το περιστατικό στάθηκε το απόλυτο σημείο αναφοράς για την καριέρα της αλλά και σε κάποιο βαθμό για τις νέες λεωφόρους που ανοίχτηκαν πολύ αργότερα, όταν πλέον κανείς δεν μπορούσε να αμφισβητήσει τα γεγονότα. Για καιρό οι υπόλοιποι συνάδελφοί της έμεναν εγκλωβισμένοι σε μια λανθασμένη λογική. Δηλαδή περίμεναν από τα πειράματα να επιβεβαιώσουν τις δικές τους ιδέες, ενώ η Κάρικο έκανε ακριβώς το αντίθετο. Προσάρμοζε τις σκέψεις και τις απόψεις της με μοναδικό γνώμονα τις αδιαμφισβήτητες αποδείξεις, ακόμη κι όταν ελάχιστοι συμφωνούσαν με αυτές.
Εκείνη την περίοδο, ένιωθε σαν Θεός με αυτά που σημειώνονταν πειραματικά. Ήταν σε θέση να δημιουργεί πρωτεΐνες από το τίποτα και να μεταφέρει «αναμνήσεις» στα ανθρώπινα κύτταρα μεταφέροντας γνώσεις μέσω του mRNA που δεν προϋπήρχαν! Το πρόβλημα, όμως, παρέμενε το ίδιο. Ελάχιστοι θεωρούσαν ότι οι δικές της ανακαλύψεις μπορούσαν να έχουν πρακτική αξία για την θεραπεία ασθενειών. Θεωρούσαν περισσότερο ότι απλά είχε βρει ένα εργαστηριακό «παιχνίδι» που ποτέ δεν θα είχε πρακτική εφαρμογή. Άλλαξε πανεπιστήμιο και έστειλε επιστολές προς κάθε ενδιαφερόμενο ζητώντας επιχορήγηση για να συνεχίσει το έργο της. Οι περισσότεροι συνέχιζαν να αδιαφορούν θεωρώντας ότι το mRNA ποτέ δεν θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί πρακτικά.
Ακόμη κι όταν δημοσίευσε την έρευνά της, έχοντας και την βοήθεια του δόκτορος Βάισμαν, ελάχιστοι ασχολήθηκαν, παρά το γεγονός ότι είχε αποδείξει ότι υπήρχε ένας διαφορετικός τρόπος προσέγγισης, σαφώς ασφαλέστερος από τους γνωστούς ως τότε αλλά και με αμέτρητες εφαρμογές. Ακόμη και μεγάλες φαρμακευτικές εταιρείες ή επενδυτές στο χώρο της Βιοχημείας παρέμεναν μακριά της. Παρά το γεγονός ότι με την εργασία της ξεκαθάριζε ότι πλέον δεν χρειαζόταν σε μελλοντικά εμβόλια για οποιαδήποτε ασθένεια να εισαχθεί ένα μέρος του ιού στον ανθρώπινο σώμα, προκαλώντας συνήθως σοβαρές παρενέργειες. Όλα θα μπορούσαν να γίνουν με το «μαγικό» mRNA στο οποίο θα είχαν προηγουμένως δοθεί «οδηγίες» για την δημιουργία της λεγόμενης πρωτεϊνής «ακίδας» κάθε ιού. Πάνω σε αυτή τη λογική τα μελλοντικά εμβόλια αυτής της τεχνολογίας θα μετέφεραν τέτοιου τύπου πληροφορίες στον οργανισμό ώστε το ανοσοποιητικό σύστημα να προλάβει να εξοικειωθεί και στη συνέχεια να αντιμετωπίσει και να νικήσει τον ιό, σε περίπτωση που προσβληθεί.
Τελικά δύο φαρμακευτικοί κολοσσοί –επιτέλους- αντιλήφθηκαν τι είχαν στα χέρια τους. Ήταν η Pfizer-BioNTech στην Γερμανία και η Moderna στις Ηνωμένες Πολιτείες. Είδαν το «σύστημα» να δουλεύει με απλούς ιούς γρίπης και ετοιμάζονταν να κάνουν το ίδιο με άλλους όπως ο Ζίκα, μέχρι τον Ιανουάριο του 2020 που ο κόσμος έμαθε ότι στην επαρχία Γουχάν της Κίνας ένας νέος κορωνοϊός έμοιαζε με την μεγαλύτερη απειλή για την ανθρωπότητα. Το… καλό της υπόθεσης είναι ότι και στους κορωνοϊούς καθοριστική είναι αυτή η πρωτεϊνική «ακίδα» για την οποία είχε δουλέψει τόσο πολύ στην ζωή της η Κάρικο. Όταν οι Κινέζοι έδωσαν στην δημοσιότητα την γενετική αλληλουχία του κορωνοϊού όλα έμοιαζαν απλά για πρώτη φορά στο θέμα της καταπολέμησής του το συντομότερο δυνατό. Η Moderna χρειάστηκε μόλις δύο ημέρες για να «πατήσει» στην τεχνολογία που είχε ήδη αναπτυχθεί από την Κάρικο για να ετοιμάσει το mRNA εμβόλιό της. Η Pfizer-BioNTech μόνο μία.
Ακολούθησε ο μακρύς δρόμος των εργαστηριακών δοκιμών μέχρι τελικά η πατέντα να λάβει την σχετική άδεια και τελικά στις 18 Δεκεμβρίου του περασμένου έτους, η επιστήμονας από την Ουγγαρία εμβολιάστηκε στο πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια, λίγους ορόφους μακριά από το σημείο όπου εργάστηκε για χρόνια δίχως στήριξη, χρηματοδότηση ή μισθό της προκοπής. Το γεγονός καλύφθηκε από τα media και όταν όλοι άρχισαν να την χειροκροτούν, εκείνη δάκρυσε από συγκίνηση. Μετά το γιόρτασε στο σπίτι της επιτρέποντας στον εαυτό της να καταναλώσει μια ολόκληρη οικογενειακή συσκευασία Goobers, γεμάτη από τα αγαπημένα της φιστίκια με επικάλυψη σοκολάτας. Για αυτήν ήταν η απόλυτη δικαίωση.