Πολύ ψηλά στις λίστες με δημοφιλείς προορισμούς… Με μια από τις πλέον φωτογραφημένες παραλίες της Μεσογείου και όχι μόνο… Τόπος αναπαραγωγής ενός από τα πιο απειλούμενα είδη της Ευρώπης… Η Ζάκυνθος… Που πλέον, δυστυχώς, βλέπει το όνομά της να φιγουράρει στην κορυφής ενός διόλου κολακευτικού καταλόγου.
Αυτόν του νησιού που αποτελεί τον πιο κορεσμένου τουριστικού προορισμού στην Ευρώπη, αφού σύμφωνα με μια τελευταία μελέτη, έχει την χειρότερη αναλογία επισκεψιμότητας σε σχέση με τον πληθυσμό της. Για την ακρίβεια, όπως αναφέρει το «Which? Travel» ανά χίλιους μόνιμους κατοίκους αναλογούν σχεδόν 150.000 διανυκτερεύσεις. Ή, ακόμη πιο απλά, 150 επισκέπτες ανά κάτοικο…
Η ευλογία που γίνεται «κατάρα»
Θα μπορούσε κάποιος να πει «και πού είναι το πρόβλημα;». Υπό την έννοια ότι περισσότεροι τουρίστες σημαίνουν και περισσότερες θέσεις εργασίας, περισσότερες δουλειές για όλους και –φυσικά- πιο πολύ χρήμα. Αυτή, όμως, είναι μόνο η μία όψη του νομίσματος. Αν το γυρίσεις ανάποδα θα διαπιστώσεις ότι εδώ μπορούμε εύκολα να κάνουμε λόγο για φαινόμενο αντιτουρισμού.
Ότι δηλαδή η κατάσταση έχει φτάσει σε τέτοια επίπεδα τα οποία προκαλούν τόσο μεγάλα προβλήματα ώστε να ξεπερνούν και τα οφέλη που προέρχονται από τον τουρισμό.
Συνήθως κάτι τέτοιο συμβαίνει σε περιπτώσεις τουριστικών προορισμών των οποίων οι υποδομές δεν επαρκούν για να αντέξουν το «βάρος» τόσων πολλών επισκεπτών. Και στην Ζάκυνθο, αλλά όχι μόνο, αυτό ακριβώς είναι το πρόβλημα.
Αν ρωτήσεις κάποιον ντόπιο θα σου απαντήσει με ειλικρίνεια ότι το λιμάνι του νησιού είναι πάνω-κάτω το ίδιο με αυτό που ήταν πριν από 30 χρόνια, μπορεί και παραπάνω. Κάτι ανάλογο συμβαίνει και με το αεροδρόμιο, με την μόνη διαφορά ότι τώρα πια τους θερινούς μήνες πρέπει να εξυπηρετηθούν πολλαπλάσιοι ταξιδιώτες.
Αντίστοιχη είναι η κατάσταση στο οδικό δίκτυο, στην ύδρευση, στην αποχέτευση, ακόμη και στη διαχείριση των απορριμμάτων. Άλλωστε ποιος μπορεί να ξεχάσει την περίοδο πριν μερικά χρόνια που το νησί είχε γίνει viral όχι για το Ναυάγιο (τη φημισμένη παραλία που εδώ και καιρό πια προκαλεί θλίψη με όσα τραγελαφικά συμβαίνουν) αλλά για τα… βουνά που σχημάτιζαν τα σκουπίδια έξω από κάδους, δημιουργώντας μια τραγική εντύπωση στους επισκέπτες.
Παραμένει δημοφιλής
Το μόνο που δείχνει να ακολουθεί το ρυθμό αύξησης των επισκεπτών είναι ο αντίστοιχος αριθμός των καταλυμάτων. Εκεί το νησί συνεχίζει να χτίζεται και ειδικά μετά την έκρηξη με τις πλατφόρμες βραχυχρόνιας μίσθωσης βλέπεις να ξεπηδούν από παντού βίλες, αγροτόσπιτα και γκαρσονιέρες.
Την ίδια ώρα, όμως, οι δρόμοι βρίσκονται μονίμως σε κατάσταση απόλυτης συμφόρησης, οι παραλίες ολοένα και πιο δύσκολα προσβάσιμες αφού κάθε σπιθαμή τους καλύπτεται είτε από ενοικιαζόμενες ομπρέλες είτε από την πετσέτα κάποιου άλλου.
Όπως παρατηρεί και ο καθηγητής Ρίτσαρντ Μπάτλερ του Πανεπιστημίου Strathclyde, της Σκωτίας, το πρόβλημα δεν είναι ο ίδιος ο τουρισμός, αλλά η αδυναμία κάποιων περιοχών να τον διαχειριστούν. Όπως τονίζει, τέτοιου τύπου περιοχές αντιμετωπίζουν έντονα προβλήματα γιατί αφέθηκαν να εξαρτώνται αποκλειστικά από τον τουρισμό, δίχως να υπάρχει κάποιο πλάνο, σχέδιο ή στρατηγική μακροπρόθεσμης διαχείρισης της κατάστασης.
Συμβαίνει και αλλού
Η περίπτωση της Ζακύνθου δεν είναι προφανώς η μοναδική. Πολύ κοντά σε αυτήν την φρικτή αναλογία 150 προς 1 βρίσκεται και η Ίστρια. Σε αυτήν την περιοχή της Κροατίας η αναλογία είναι σχεδόν 133 προς 1, αφού για κάθε 1.000 κατοίκους υπάρχουν 133.467 τουρίστες.
Στην τρίτη θέση αυτής της όχι ιδιαίτερα κολακευτικής λίστα συναντάμε την Φουερτεβεντούρα στα Κανάρια Νησιά με 118.720 επισκέπτες ανά 1.000 κατοίκους. Μάλιστα εκεί κατά καιρούς οι ντόπιοι έχουν διαμαρτυρηθεί για την κατάσταση με διάφορους τρόπους, ακόμη και με απειλές σε βάρος των επισκεπτών που έχουν κάνει… κατάληψη σε όλες τις παραλίες, μην επιτρέποντας (χωρίς να είναι δική τους ευθύνη) την πρόσβαση στον τοπικό πληθυσμό.
Στον αντίποδα βρίσκονται περιοχές κυρίως της Ανατολικής Ευρώπης, αλλά όχι αποκλειστικά, όπου τα πράγματα είναι πιο… ερημικά. Για παράδειγμα την πιο μικρή τουριστική πίεση την αντιμετωπίζει το Ταργκοβίστε στην Βουλγαρία με 332 τουρίστες ανά 1.000 κατοίκους, το Ρίμπνικ στην Πολωνία με 351 αλλά και το Μπενεβέντο στη γειτονική μας Ιταλία με 398…