Από χθες το μεσημέρι που η Guardian κυκλοφόρησε πρώτη το σκάνδαλο με τα κολέγια στις ΗΠΑ και τους χρηματισμούς καθηγητών για να αυξήσουν τις επιδόσεις των πλουσιοτραφών μαθητών, παλεύω μέσα μου να μην προχωρήσω σε γενικεύσεις, αλλά δυστυχώς ηττήθηκα.
Παρακολουθώ – και σίγουρα δεν είμαι ο μόνος – να φεύγουν για χρόνια νέα παιδιά στο εξωτερικό για bachelor ή master και αναρωτιέμαι το γιατί. Κι αν το master ή το μεταπτυχιακό είναι μια άλλη κουβέντα, το πρώτο πτυχίο δεν είναι. Το να γυρίζεις την πλάτη στο ελληνικό πανεπιστήμιο γιατί μεταξύ άλλων έχει τη σαπίλα των κομματικών παρατάξεων και να προτιμάς κάποιο πανεπιστήμιο στο εξωτερικό που σε δέχεται κυρίως για τα λεφτά σου, είναι έμφυτα προβληματικό.
Το σκάνδαλο που βγήκε στη φόρα στις ΗΠΑ με τα σχολεία και τα πανεπιστήμια έρχεται να φέρει στην επιφάνεια μερικά πράγματα που το καλό μάρκετινγκ έχει καλύψει για τα καλά. Ένα μάρκετινγκ που συντηρεί στη θέση των επιούσιων λαών του πλανήτη Αμερικάνους και Άγγλους. Κι αυτή η αίσθηση είναι που οδήγησε κοντά 800 οικογένειες να λαδώσουν για να μπει σε ένα φημισμένο πρόγραμμα σπουδών το παιδί τους.
Είναι ενδεικτικό πως οι χρηματισμοί δεν έγιναν από κάποια αστική τάξη. Ανθρώπους δηλαδή που βρίσκονται σε ένα καλό οικονομικό επίπεδο, αλλά δεν είναι επ΄ουδενί πλούσιοι. Και πρακτικά δεν θα μπορούσε να συμβεί.
Στο κύκλωμα που εξιχνιάστηκε έχουν βρεθεί ονόματα οικογενειών που το χρήμα ρέει σαν ποτάμι στο σπίτι τους. Αυτοί οι άνθρωποι θέλησαν να δώσουν στο παιδί τους μια θέση που δεν την άξιζε. Να του κάνουν ακόμα πιο εύκολη τη ζωή. Την ίδια στιγμή κάποια άλλα παιδιά, με πολύ πιο αδύναμη τσέπη, αλλά πολύ δυνατούς βαθμούς, θα απορρίπτονταν γιατί οι θέσεις έχουν καλυφθεί.
Το διά ταύτα σε όλο αυτό είναι το γνωσιακό κομμάτι. Καλή η άμεση επαγγελματική αποκατάσταση χάρη στην ωραία βιτρίνα που έχει χτιστεί, αλλά το γνωσιακό βάθος κι εύρος που πάει; Γιατί όσο κι αν το έχουμε υποτιμήσει σε τούτη τη χώρα, μα και στις ΗΠΑ, οι γνώσεις είναι που σου επιτρέπουν να κάνεις μια λανθασμένη επιλογή.
Χάρη σε αυτές μαθαίνεις ότι μια επαγγελματική επιλογή που αποτυγχάνει, δεν σημαίνει το τέλος του κόσμου. Δεν είναι τιμωρητική και δεσμευτική. Και δεν μπορεί να ισχυριστεί κανείς εύκολα ότι η δομή της κοινωνίας είναι ανοιχτή στα λάθη. Ακόμα και σε ηλικίες ελάχιστα πάνω από τα τριάντα.
Μια αλήθεια που αρνούμαστε να δούμε κι εμείς στην Ελλάδα, αλλά και σε αρκετές ακόμα χώρες που έπεσαν στο παραγάδι του καλού μάρκετινγκ, είναι ότι το γνωσιακό επίπεδο που παρέχεται από το ελληνικό πανεπιστήμιο σε προπτυχιακό επίπεδο είναι από τα υψηλότερα παγκοσμίως. Έρχεται βέβαια ύστερα από χρόνια εμμονή στην παπαγαλία, αλλά με ανοιχτά μυαλά αυτό το απόστημα σπάει και μεταλαμπαδεύεται ο άλλος τρόπος, αυτός της νόησης.
Είναι πολλά τα παραδείγματα παιδιών που έφυγαν στο εξωτερικό και στα 18 τους ή στα 23-24 τους βρέθηκαν σε κάποιο τμήμα φημισμένου κολεγίου και το μάθημα τους περιελάμβανε πληροφορίες που τις είχαν μάθει στα 12 ή 14 τους. Την ίδια στιγμή ο Άγγλος ή ο Αμερικάνος εντυπωσιαζόταν από αυτή τη γνώση στα 20 του.
Έχω χαρακτηριστικό παράδειγμα παιδιού που πήγε στο Berkeley και στο πρώτο εξάμηνο είχαν ευρωπαϊκή ιστορία του 17-18ου αιώνα. Λίγο προσεκτικό να ήταν στην δευτέρα και την τρίτη λυκείου, θα ήξερε τα βασικά εύκολα. Για τον Αμερικάνο όμως ήταν κυριολεκτικά η πρώτη του επαφή.
Εκεί που θέλω να καταλήξω είναι πως υπάρχει μια πλειάδα άγραφων και γραπτών κανόνων που λειτουργούν τα μεγάλα πανεπιστήμια του εξωτερικού. Πέτυχαν όμως, βασισμένα στο brand της χώρας τους, να τα βάλουν στα μικρά γράμματα των συμβολαίων. Με τόσο θάμβος και εντύπωση τα κοιτάζουμε εμείς από δω και αγνοούμε τα καλά του ελληνικού δημόσιου πανεπιστημίου.
Τα αγνοούμε όχι μόνο γιατί δεν είναι τόσο φανταχτερά ή τα έχει καλύψει ο συρφετός. Τα αγνοούμε γιατί επιλέγουμε να αδιαφορήσουμε για το γνωσιακό επίπεδο που είναι και ήταν ανέκαθεν το στρατηγικό μας πλεονέκτημα. Κάτι που αποδεικνύεται από καιρού εις καιρόν στα επιτεύγματα Ελλήνων του εξωτερικού.
Αυτό το σκάνδαλο δωροδοκίας δεν θα αλλάξει με τίποτα την τακτική των Αμερικάνων που δεν θα πάψουν να θεωρούν πως είναι η ευλογία του πλανήτη κι ο προστατευόμενος λαός, ο σωτήρας των κατατρεγμένων. Μπορεί και πρέπει όμως να μεταβάλει τον τρόπο σκέψης όσων εξ ημών παραβλέπουμε μερικά αδιάψευστα στοιχεία.