Παρακολουθώντας ελάχιστα και επιφανειακά αυτά τα δύο χρόνια που έχουν ξεκινήσει οι διαβουλεύσεις ανάμεσα σε Ηνωμένο Βασίλειο και Ευρωπαϊκή Ένωση για το Brexit, κάθε φορά σκεφτόμουν ένα πράγμα: ΑΦΗΣΤΕ ΜΑΣ ΤΗΝ ΙΡΛΑΝΔΙΑ!
Η Ιρλανδία είναι κατ΄εμέ με διαφορά το καλύτερο κομμάτι του Ηνωμένου Βασιλείου και η Αγγλία με διαφορά το χειρότερο. Μη σας πω ότι μπαίνει στα 10 χειρότερα της Ευρώπης. Αλλά ας μη γίνομαι υπερβολικός και ας αφήσω στην άκρη τις προσωπικές πεποιθήσεις.
Σε κάθε περίπτωση είναι κάτι το κοσμογονικό αυτό που θα συμβεί. Ειδικά αν συμβεί με τον άσχημο τρόπο, ο οποίος είναι το no deal Brexit. Ο δρόμος πάνω στον οποίο βαδίζει η Αγγλία με λίγα λόγια αυτή τη στιγμή. Μετά και την τρίτη αποτυχημένη προσπάθεια της Μέι να περάσει τη Συμφωνία με την Ε.Ε., το πιθανότερο σενάριο είναι στις 12 Απριλίου η Βρετανία να μας πει Goodbye χωρίς πολλές χρονοτριβές.
Αυτή τη στιγμή τα πράγματα είναι όσο πιο ρευστά μπορούν να υπάρξουν. Η Μέι θα κάνει μια τέταρτη απόπειρα για ψήφιση στο Κοινοβούλιο, αλλά φαντάζει αδύνατον να κερδίσει τους 34 Torries που αντιτάχθηκαν στην δική της πολιτική βούληση. Όπου κι αν οδηγήσουν τα πράγματα, ακόμα και στο ευοίωνο για τη Μέι σενάριο της παράτασης ως τις 22 Μαΐου, είναι σχεδόν βέβαιο ότι το Λονδίνο θα πάψει να είναι η ευρωπαϊκή Μέκκα του εμπορίου
Κι όταν ένας βασιλιάς πεθαίνει, υπάρχει πάντα κάποιος να τον διαδεχτεί. Ή κάποιοι που θα παλέψουν για το θρόνο. Κι αυτός ο κάποιος στην περίπτωση μας ίσως να μην είναι αποκλειστικά από την Ευρώπη. Ίσως υπάρξει μια μετάβαση σε μεγάλα εμπορικά και οικονομικά σταυροδρόμια της Ασίας ή μπορεί να ενισχυθεί ακόμα περισσότερο η Νέα Υόρκη.
Το deal ή το no deal ανάμεσα στη Βρετανία και την Ε.Ε. αποτελείται στη θεωρία από πολλούς τεχνικούς όρους και πολλές παραμέτρους, που σε έναν αδαή ή κάποιον που δεν ασχολείται σε καθημερινή βάση εις βάθος με αυτά, θα φανούν χαοτικά. Τουλάχιστον έτσι φάνηκαν σε μένα που προσπάθησα να καλύψω όσο το δυνατόν μεγαλύτερο εύρος γύρω από το Brexit.
Με τούτο το κείμενο επιχειρώ περισσότερο να διαφωτίσω εμένα τον ίδιο γράφοντας το κι αν καταφέρουν να βρουν άκρη και κάποιοι από όσους το διαβάσουν, ακόμα καλύτερα.
Τα σενάρια που υπάρχουν στο τραπέζι αυτή τη στιγμή
- Το ένα είναι αυτό που αναφέραμε και προωθεί από χθες η Μέι. Μια τέταρτη απόπειρα ψηφοφορίας. Πολλοί κάνουν λόγο για μια τακτική ήττας που είχε η Μέι στις προηγούμενες ψηφοφορίες και πως είχε στόχο να φτάσουν τα πράγματα εδώ. Κρίνοντας από την μειωτική τάση της αντίστασης που βρήκε, δεν είναι εντελώς απίθανο. Στην πρώτη ψηφοφορία είχε 230 Όχι, στη δεύτερη 149 και τώρα 58. Όλα θα κριθούν από την πρόθεση ψήφου την Τετάρτη 3 Απριλίου. Για να αλλάξει αυτό το «58» η Μέι θα τα παίξει όλα για όλα. «Back me to sack me» θα πει πιο έντονα αυτή τη φορά στους Συντηρητικούς. Ψηφίστε Ναι για να παραιτηθώ. Αν συμβεί αυτό όμως, ίσως ανακύψει πρόβλημα με τον διάδοχο της, αφού κανείς δεν εγγυάται ότι θα θέλει αυτή τη συμφωνία.
- Το δεύτερο σενάριο κάνει λόγο για προκήρυξη εκλογών από τη Μέι. Για να πάρει σάρκα και οστά θα πρέπει να λάβει τα 2/3 της στήριξης του Κοινοβουλίου. Απίθανο. Επίσης αυτή τη δεδομένη στιγμή μοιάζει ατελέσφορο. Ο μόνος λόγος που θα συμβεί είναι ως μοχλός πίεσης προς τον Τουσκ και την Ε.Ε ώστε να τους δώσουν παράταση ως τις 30 Ιουνίου που έχει ζητήσει η Μέι.
- Η Μέι προτείνει νέο δημοψήφισμα. Όχι για Brexit ή Bremain. Αλλά για Deal, Another Deal ή No Deal At All. Μια κίνηση που αν τη δεχτεί το Κοινοβούλιο θα πρέπει να γίνει με διαδικασίες fast track. Κι εδώ υπάρχει το ενδεχόμενο καλής θελήσεως από την Ευρώπη με παράταση ως τις Ευρωεκλογές. Αυτό όμως θα γίνει μόνο αν η Βρετανία συμμετέχει σε αυτές.
- Το Άρθρο 50 έλεγε ότι ως τις 29 Μαρτίου θα έπρεπε να έχει επικυρωθεί μια απόφαση. Στις 20 του μήνα η Μέι είχε καταφέρει παράταση ως τις 12 Απριλίου μετά από επιστολή στον Τασκ. Επομένως, 12 η Βρετανία χαιρετά οριστικά την Ένωση και οφείλει να αποδεχτεί τις κυρώσεις. Αν φτάσουμε σε αυτό το ακραίο, αλλά διόλου απίθανο σενάριο, η Ένωση θα θέλει να δείξει στα μέλη της πως όποιος φεύγει απ΄το μαντρί, μπορεί να μην τον τρώει ο λύκος, αλλά του καταφέρνει πολλές αμυχές.
Tι σημαίνει Deal και τι No Deal Brexit
- Αυτή τη στιγμή βρίσκεται υπό αποδοχή ή όχι μια συμφωνία για τον τρόπο που θα βγει η Βρετανία από την Ένωση. Η συμφωνία καθορίζει τους εμπορικούς, πολιτικούς κ.α. όρους που θα ισχύουν μετά το Brexit. Η Βρετανία δείχνει ότι επιθυμεί να καταφύγει σε μια λογική κοντά στον τρόπο που συνδιαλέγεται η Νορβηγία με την Ε.Ε. Όχι ακριβώς ίδια βέβαια.
- Στόχος είναι να διατηρηθεί η ελεύθερη διακίνηση αγαθών, υπηρεσιών, τραπεζικών κεφαλαίων και ανθρώπων κι επίσης το καθεστώς που ισχύει με τη Βόρειο Ιρλανδία να διατηρηθεί. Από τις δημόσιες «φωνές» που ακούγονται και προτείνουν πράγματα, υπάρχει και αυτή του Open Europe Think Tank που πρότεινε να τηρηθούν οι κανόνες στα αγαθά, αλλά όχι στις υπηρεσίες και στη μετακίνηση των ανθρώπων.
- Αυτό το τελευταίο άλλωστε σχετίζεται και με έναν από τους λόγους που ψηφίστηκε το Brexit, τον περιορισμό της μετανάστευσης.
- Αν διαβάσεις για το Brexit θα δεις τους όρους Hard Border και Backstop. Και οι δύο αφορούν την Ιρλανδία και τη Βόρειο Ιρλανδία.
Είναι αντιτιθέμενοι όροι. Το Backstop τοποθετεί την Ιρλανδία ως δικλείδα ασφαλείας για το Ηνωμένο Βασίλειο ώστε να μην υπάρξει ο σκληρός έλεγχος που θα υφίστανται όσοι επιλέγουν την οδική πρόσβαση της Βρετανίας μέσω Γαλλίας. Εξ ου και το Hard Border, δηλαδή ένας αυστηρότατος συνοριακός έλεγχος στα σύνορα Ιρλανδίας με Βόρειο Ιρλανδία που θα υψώσει εμπόδια στο εμπόριο της Αγγλίας κυρίως.
Από την άλλη, εάν γίνει no deal Brexit, η Βρετανία θα καθίσει ξανά στο τραπέζι με την ΕΕ έχοντας την υποχρέωση να τηρήσει τρεις προϋποθέσεις για να γίνουν νέες συζητήσεις για πιθανόν κάποιο νέο deal.
- Πρώτον να εκπληρώσει τις οικονομικές της υποχρεώσεις προς την Ένωση των 27.
- Δεύτερον να διατηρηθούν ακέραια τα δικαιώματα των πολιτών των 27 της ΕΕ εντός του Ηνωμένου Βασιλείου.
- Τρίτον, να προστατευθεί η Συνθήκη του Μπέλφαστ ή αλλιώς Good Friday Agreement, μια συνθήκη για τις σχέσεις Αγγλίας-Ιρλανδίας και για τον τρόπο που πρέπει να κυβερνάται η Βόρεια Ιρλανδία, η οποία παραμένει 2 χρόνια χωρίς κυβέρνηση.
Αυτά τα 3 δεν καθορίζονται ούτως ή άλλως από τη συμφωνία, επομένως θα συζητηθούν είτε έχουμε deal είτε όχι.
Γιατί αναφέρθηκαν συχνά τα μοντέλα της Νορβηγίας και της Ελβετίας
Νορβηγία
- European Free Trade Association με Νορβηγία, Λιχτενστάιν, Ισλανδία και Ελβετία
- Μέσω αυτής μπαίνεις στην European Economic Area (EEA), διατηρώντας τους εμπορικούς κανόνες σου με την ΕΕ ίδιους, χωρίς να είσαι μέλος της. Το να είσαι στην ΕΕΑ σημαίνει πρόσβαση στην αγορά της ΕΕ με ελάχιστους περιορισμούς σε σχέση με τα μέλη, αλλά και υποχρέωση οικονομικής συνεισφοράς.
- Οι 4 ελευθερίες – διακίνηση προϊόντων, υπηρεσιών, κεφαλαίων και ανθρώπων – παραμένουν στην ίδια λειτουργία, αλλά για τους κανόνες δεν φέρουν λόγο στην ψήφιση. Μόνο στο αν θα τους εφαρμόσουν.
- Μπορούν βέβαια να συνάψουν δικές τους εμπορικές συμφωνίες με άλλες χώρες, δεν υπακούν στους κανόνες της ΕΕ. Αυτό το μοντέλο απορρίφθηκε γιατί δεν προσφέρει λύση στο ζήτημα της Ιρλανδίας, αλλά και γιατί η παρουσία στην EFTA επιβάλλει να μην υπόκειται κανείς σε customs union της ΕΕ. Κάτι που η κυβέρνηση της Βρετανίας θέλει να έχει σύμφωνα με την επί ψήφιση συμφωνία.
Ελβετία
- Η Ελβετία βέβαια είναι μια ακόμα πιο περίπλοκη υπόθεση γιατί έχει ένα διαφορετικό μοντέλο. Δεν πρόκειται στην ουσία για deal, αλλά για 120 διμερείς συνθήκες που έχει υπογράψει με την ΕΕ.
- Για πολλούς παράγοντες της οικονομίας αυτό το στάτους τοποθετεί σε μειονεκτική θέση την Ελβετία. Οι Brexiteers αναφέρονταν μέχρι πρότινος σε Britzerland, στο μοντέλο παρουσίας δηλαδή της Ελβετίας στην Ευρώπη σε επίπεδο συναλλαγών.
- Οι Βρετανοί βέβαια ψήφισαν το Leave στο Brexit και για το ζήτημα της μετανάστευσης, ήθελαν να περιορίσουν την ελεύθερη μετακίνηση. Αυτό δεν συμβαίνει στο ελβετικό μοντέλο, αφού η Ελβετία έχει υποχρέωση να επιτρέπει την ελεύθερη μετακίνηση ανθρώπων για να λαμβάνει μέρος στην αγορά.
- Η Ελβετία θα πρέπει να απευθυνθεί σε μεσάζοντες για να ανοίξει παράρτημα κάποια επιχείρηση της σε άλλη χώρα. Αυτό σημαίνει διαφορετικό όνομα, διαφορετική φορολογική κατάσταση, διαφορετικό μέγεθος του brand. Σημαίνει επίσης περιορισμό στον καθορισμό της τιμής πώλησης και στη διανομή των προϊόντων.
- Αυτό συμβαίνει και λόγω νομοθεσίας, αλλά και για έναν πρακτικό λόγο. Στις εμπορικές της συναλλαγές με μη ΕΕ μέλη, η Ελβετία προσφέρει αποκλειστικά το μέγεθος της δικής της αγοράς. Δεν παρέχει μια αγορά 500 εκατομμυρίων όπως η ΕΕ, αλλά τα περίπου 9 εκατομμύρια. Έτσι, στη συμφωνία της με την Κίνα, η ελβετική αγορά άνοιξε άμεσα και διάπλατα για όλα τα προϊόντα της Κίνας, όμως η κινέζικη αγορά άνοιξε σταδιακά για κάθε προϊόν.
- Το εν λόγω μοντέλο πάντως δεν θα ήταν ούτως ή άλλως εφικτό για τη Βρετανία, αφού εκείνη αποχωρεί από μια Ένωση. Η Ελβετία δεν αποχώρησε. Όρισε έτσι τις σχέσεις της εξ αρχής. Κι η ΕΕ δεν θέλει με τίποτα να περάσει το μήνυμα ότι όποιος φεύγει φεύγει αναίμακτα και είναι κύριος του εαυτού του.
Οι «σίγουρες» και οι εκτιμώμενες συνέπειες στους ανθρώπους και την οικονομία
- 5.500 χιλιάδες επιχειρήσεις της Βρετανίας κάνουν πωλήσεις με passporting στην ΕΕ, ενώ 8.000 σε όλη την Ευρώπη διεκπεραιώνουν τις πωλήσεις τους στη Βρετανία με passporting
- Το 12% των εργαζομένων στο Λονδίνο είναι από την ΕΕ και σε περίπτωση που ετίθετο σε εφαρμογή ο κανόνας της βίζας, τα 3/4 θα έπρεπε να φύγουν από τη χώρα
- Έρευνα της PricewaterhouseCoopers εκτιμά ότι θα χαθούν ως και 100.000 θέσεις σε επιχειρήσεις σχετικές με την οικονομία όπως τράπεζες.
- Το Λονδίνο θα πάψει να είναι το δεύτερο οικονομικό κι επιχειρησιακό κέντρο μετά τη Νέα Υόρκη και θα υπάρξει «διαρροή» προς διάφορες πόλεις. Οι προφανείς λύσεις είναι ευρωπαϊκές πόλεις με το Άμστερνταμ και τη Φρανκφούρτη να προωθούν νομοθετικές αλλαγές για να προπορευτούν σε αυτή την αλλαγή σκυτάλης. Όμως πολλοί αναλυτές κάνουν λόγο για μια αποκέντρωση της Ευρώπης και μια στροφή σε ασιατικές πόλεις με μεγάλες προοπτικές όπως το Χονγκ Κονγκ και η Σιγκαπούρη.
- Τι γίνεται με το 1 εκατομμύριο Βρετανούς που ζουν στην ΕΕ και τους 3.5 εκατομμύρια Ευρωπαίους που ζουν στη Βρετανία; Στην ουσία δεν υπάρχει πρόβλεψη γι΄αυτούς από τη Βρετανία. Είναι εγκαταλειμμένοι. Γι΄αυτό πολλοί από τους Βρετανούς του εξωτερικού κάνουν κινήσεις για να πάρουν υπηκοότητα της χώρας που τους φιλοξενεί. Η Βρετανία έχει αφήσει στην ευχέρεια της κάθε χώρας, της κάθε πόλης το τι θα κάνει με τους Βρετανούς. Κάποιες χώρες όπως η Γαλλία, εγγυώνται ότι θα τους δώσουν χρόνο στη νέα κατάσταση χωρίς να τους θεωρήσουν third-country nationals, αν πράξει το ίδιο κι η Βρετανία για τους Γάλλους.
- Ο τελωνειακός έλεγχος θα οδηγήσει ως και σε καταστροφή της παραγωγής. Ένα απλό παράδειγμα. Πολλοί Βρετανοί κάνουν εισαγωγή από τη Γαλλία σε λουλούδια ή τυριά ή κρασιά. Όλα τους μεταφέρονται με φορτηγά από το Καλάι. Η μεταφορά τους γίνεται γρήγορα γιατί δεν υπάρχει εξονυχιστικός έλεγχος. Σε περίπτωση no deal Brexit ο έλεγχος θα διαρκεί τουλάχιστον μια ώρα, αφού θα πρέπει να συμπληρώνεται μια φόρμα 40 σελίδων για κάθε κομμάτι, κι αυτό θα επιφέρει σύμφωνα με εκτιμήσεις ατελείωτες ουρές. Τουλάχιστον 16 μιλίων. Άρα μεγαλύτερη παραμονή συγκεκριμένων προϊόντων σε όχι ιδανικό περιβάλλον. Κι αυτό θα ισχύει και στην αντίθεση διαδρομή, δηλαδή από Αγγλία προς Γαλλία.
- Οι εκτιμήσεις κάνουν λόγο για ένα κόστος περίπου 2 δισεκατομμυρίων λιρών την εβδομάδα σε περίπτωση no deal. Αυτό μόνο στην περιοχή του Ντόβερ που είναι κάτι σαν διαβιβαστικό κέντρο της Βρετανίας και η πόλη υποδοχής και προώθησης των εμπορευμάτων.
- Μεγάλη πληγή ανοίγει κυρίως στον τομέα της αγροτικής παραγωγής και των τροφίμων, αφού οι οικονομικοί περιορισμοί του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου θα κάνουν μη ανταγωνιστικά τα προϊόντα σε σχέση με αυτά χωρών-μελών, ενώ οι αιτούντες για εξαγωγές θα πρέπει να περιμένουν ως και 6 μήνες. Αυτό σημαίνει καταστροφή της σοδειάς και της παραγωγής.
- Ο τομέας της εστίασης που στη Βρετανία καλύπτεται σε μεγάλο βαθμό από μετανάστες οι οποίοι δε θα μπορούν να μείνουν ή να εισέρχονται στη χώρα σε περίπτωση no deal, θα αντιμετωπίσει τεράστιο πρόβλημα δυναμικού και πολλές επιχειρήσεις θα κλείσουν. Θα αναγκαστούν να κλείσουν και γιατί θα αγοράζουν τα προϊόντα τους σε μεγαλύτερη τιμή, άρα θα τα πουλάνε ακριβότερα, άρα θα φεύγουν με μεγαλύτερη δυσκολία.
- Ίδιου μεγέθους θα είναι η ζημιά στο retail και στον κατασκευαστικό τομέα. Η AirBus εκτιμά ότι η καθυστέρηση στο Ντόβερ, την πόλη υποδοχής των εμπορευμάτων από το Καλάι, θα χτυπά το ταμείο της κατά 1 δισ. την εβδομάδα.
- Στον τομέα της υγείας η αντίστοιχη ετήσια πρόβλεψη ανέρχεται στα 2.5 δισ. επιπλέον κόστος για φάρμακα. Ήδη πάρα πολλές φαρμακευτικές κάνουν μεγαλύτερες εισαγωγές και συγκεντρώνουν απόθεμα στις αποθήκες τους για 6 βδομάδες.
Μέσα σε όλα τα παραπάνω υπάρχει και κάτι που δεν αναφέρθηκε ακόμα, αλλά θα παίξει – παίζει ήδη- τη σημασία του. Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν θέλει μεν να κόψει δεσμούς με μια τόσο μεγάλη οικονομία, αλλά δεν θέλει και να χωρίσουν σαν δυο καλοί φίλοι. Μέσα από τη Βρετανία θέλει να στείλει μήνυμα στα 27 μέλη της. Θες να αποχωρήσεις; Πολύ ευχαρίστως. Πλήρωσε το τίμημα!
Υ.Γ. ΑΦΗΣΤΕ ΜΑΣ ΤΗΝ ΙΡΛΑΝΔΙΑ ΡΕ ΠΑΙΔΙΑ!
Πηγές: Financial Times, SwissInfo, Guardian, Toptal.com, Politico