Δεν μπορεί να μην πήρε το μάτι σας κάπου τις νέες χρεώσεις που ισχύουν ή θα ισχύσουν το επόμενο διάστημα στις τραπεζικές συναλλαγές. Αν, πάντως, δεν τις έχετε πάρει χαμπάρι, δεν συντρέχει λόγος… ανησυχίας. Σύντομα θα γίνουν αισθητές στις τσέπες σας.
Άλλωστε, στα χρόνια του 21ου αιώνα, την εποχή των μνημονίων, των ξένων funds και της (γενικά και αόριστα) κρίσης, το τραπεζικό σύστημα δέχτηκε ένα άνευ προηγουμένου στριπτίζ, με αποτέλεσμα να ξεγυμνωθεί πλήρως, χωρίς όμως αυτή η γύμνια να προκαλέσει οποιοδήποτε αίσθημα ντροπής ή ενοχών σε κανέναν.
Σε αυτούς τους «υπέροχους» καιρούς που ζούμε, γκρεμίστηκαν σχεδόν όλοι οι μύθοι σχετικά με το πιστωτικό σύστημα με τους οποίους μεγαλώσαμε. Με πρώτο και καλύτερο εκείνο περί «τραπεζών που δεν κλείνουν», που διαλύθηκε εκκωφαντικά με τα λουκέτα ιδρυμάτων-κολοσσών στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού… Ή το άλλο… παραμύθι για εγγύηση των καταθέσεων (με τη φράση «λεφτά στην τράπεζα» να περνά στην καθομιλουμένη ως συνώνυμη της σιγουριάς), αλλά στην πράξη (και στην περίπτωση της πολύ πιο κοντινής μας Κύπρου) να καταρρέει μέσα σε ένα βράδυ…
Δεν χρειάζεται να είναι κανείς οικονομολόγος για να παραδεχτεί ότι χωρίς τις τράπεζες και τις χορηγήσεις τους πολλά από όσα σπουδαία συμβαίνουν γύρω μας δεν θα είχαν γίνει ή θα χρειάζονταν πολύ περισσότερο χρόνο για να πραγματοποιηθούν. Επίσης, όμως, δεν απαιτείται πτυχίο οικονομικής σχολής για να διαπιστώσει ο οποιοσδήποτε πως πιο ετεροβαρής σχέση από αυτή των τραπεζών με τους πελάτες τους, δεν συναντάται πουθενά.
Σκεφτείτε λίγο την παράνοια με τις χρεώσεις που ήρθε ξανά στην επιφάνεια αυτές τις ημέρες, την ίδια ώρα που τα δημοσιευμένα και επίσημα στοιχεία δείχνουν έσοδα ύψους σχεδόν 1 δις ευρώ για τις τέσσερις μεγάλες συστημικές τράπεζες (Εθνική, Πειραιώς, Alpha, Eurobank) από τέτοιου τύπου προμήθειες. Ένα νούμερο προκλητικό, που θα γίνει ακόμη μεγαλύτερο εφόσον ισχύσουν τα νέα… τιμολόγια που έρχονται.
Πλέον, λοιπόν, η τράπεζά σου θα σου χρεώνει μια απλή αλλαγή pin, μια ενέργεια δηλαδή που υποτίθεται επιβάλλεται για λόγους ασφαλείας. Θα σου χρεώνει την ερώτηση υπολοίπου, κάτι που υποτίθεται αποτελεί συμβατική υποχρέωσή της (το να σε ενημερώνει για το πόσα χρήματα έχει ο λογαριασμός σου). Και θα σε χρεώνει, επίσης ανερυθρίαστα, για αντικατάσταση πιστωτικής ή χρεωστικής κάρτας, την οποία η ίδια εκδίδει με συγκεκριμένη ημερομηνία λήξης (!) ή (στην πρώτη περίπτωση) για μια κάρτα για την οποία πληρώνεις ήδη ετήσια συνδρομή…
Ο κατάλογος τέτοιων παραδειγμάτων είναι ατελείωτος. Έξοδα δανείου, συνδρομές, προμήθειες για τα πάντα. Χωρίς -τις περισσότερες φορές- να δίνεται ικανοποιητική απάντηση για το έργο και τις ανθρώπινες ενέργειες που απαιτούνται και το πώς ακριβώς κοστολογείται αυτή η δραστηριότητα (εάν υπάρχει τέτοια).
Αυτό μπορεί να γίνει πιο εύκολα αντιληπτό εάν επιχειρηθεί μια αναλογία σε κάποια άλλη υπηρεσία την οποία «απολαμβάνουμε» ως πελάτες. Φανταστείτε να πηγαίνατε σε μια καφετέρια, ας πούμε, και όταν ζητούσατε κωδικό wi fi, το προσωπικό να σας ενημέρωνε χαμογελαστά ότι χρεώνει 50 λεπτά ή 1 ευρώ για κάθε σύνδεση. Ή να έβαζε «καπέλο» στο νερό της βρύσης με το οποίο σας καλωσόριζε. Ή να έθετε μια έξτρα χρέωση (μικρή ή μεγάλη, δεν έχει σημασία) κάθε φορά που ο σερβιτόρος άδειαζε το τασάκι ή απλά σας ενημέρωνε για το τι περιέχει το μενού του καταστήματος και χρέωνε διπλά στην περίπτωση που κάτι δεν ακούσατε καλά και (ευγενικά ή όχι) του ζητούσατε να το επαναλάβει.
Υπήρχε ποτέ περίπτωση να τα αποδεχόσασταν όλα αυτά ή μήπως θα τους στέλνατε στον αγύριστο και θα πηγαίνατε κάπου αλλού να πιείτε τον καφέ σας; Προφανώς θα κάνατε το δεύτερο. Εκτός κι αν όλες οι καφετέριες της περιοχής -σαν από θαύμα- είχαν πάνω-κάτω τις ίδιες ληστρικές και ακατανόητες χρεώσεις. Ναι, λέγεται τραστ, και θεωρητικά υπάρχουν νόμοι που το απαγορεύουν, αλλά στην πράξη το συναντάς εκεί που τα μεγέθη γίνονται εξόχως μεγαλύτερα από εκείνα του συνοικιακού καφενείου…
Και κάπως έτσι, βλέπει κανείς πώς μια ιδέα μπορεί να στρεβλωθεί με τέτοιο τρόπο στο πέρασμα του χρόνου ώστε να γίνει ταυτόσημη με την διαπλοκή και την εκμετάλλευση. Στη θεωρία οι τράπεζες ήταν ένα υπέροχο κατασκεύασμα του ανθρώπινου νου για να απλοποιήσει και να βελτιώσει τη ζωή του. Ένα μέρος στο οποίο θα άφηνες το βιος σου χωρίς τον φόβο της απώλειας και της κλοπής. Ένα μέρος από το οποίο θα μπορούσες να αντλήσεις χρηματοδότηση δίχως να πέσεις στην ανάγκη τοκογλύφων. Ένα μέρος το οποίο θα έβρισκες και στο επόμενο σημείο που θα βρισκόσουν και θα σε είχε απαλλάξει από την υποχρέωση να ταξιδεύεις με μετρητά και να αποτελείς στόχο.
Η σύγχρονη μετάλλαξη ακολουθεί ακριβώς τον αντίθετο κύκλο από αυτόν της πεταλούδας. Το τραπεζικό σύστημα έρχεται εντυπωσιακό και πολύχρωμο να σε δελεάσει και στη συνέχεια υφαίνει γύρω σου το κουκούλι που θα σε κρατήσει για πάντα δέσμιό του. Μια άθλια κάμπια, που με τις ευλογίες εκείνων που νομοθετούν απέκτησε περίβλημα πολύ σκληρό για να το πατήσεις και να το λιώσεις, όπως θα του άξιζε…