Ανάλογα με την οπτική γωνία του καθενός, οι αναλύσεις για όσα συμβαίνουν στη Βολιβία ποικίλουν. Δεν είναι ούτε η πρώτη και -δυστυχώς- δεν θα είναι η τελευταία φορά που ένα πολιτικό γεγονός αντιμετωπίζεται με εντελώς διαφορετικό τρόπο από την «κοινή γνώμη», ό,τι κι αν σημαίνει πια αυτός ο όρος…
Ο Έβο Μοράλες ήταν ένα «αγκάθι» για την Δύση –και προφανώς τις ΗΠΑ- από την πρώτη μέρα που βρέθηκε στην εξουσία. Και είναι γνωστό ότι οι Αμερικανοί δείχνουν τρομερή «ευαισθησία» για τις πολιτικές εξελίξεις ανά τον κόσμο, ειδικά όταν πρόκειται για το «μαλακό υπογάστριό» τους, την Κεντρική και Νότια Αμερική, περιοχές στις οποίες είχαν συμβεί αμέτρητα εκλογικά «ατυχήματα», με τους λαούς αυτών των χωρών να έχουν το… θράσος να επιλέγουν οι ίδιοι τις κυβερνήσεις τους και τους «Γιάνκηδες» να σπεύδουν ως παγκόσμιοι χωροφύλακες να «τακτοποιήσουν» τις εκκρεμότητες και να «συνετίσουν» τους ντόπιους, προσφέροντας χείρα βοηθείας σε πιστούς στρατιώτες τους. Στην κυριολεξία, αφού μιλάμε για την ωμή επιβολή χούντας. Ακόμη και η λέξη άλλωστε, διόλου τυχαία, λατινοαμερικανική είναι.
Θα ήταν κάποιος ιδιαίτερα αφελής εάν υποστήριζε πως όλες αυτές οι κυβερνήσεις (αριστερές, αριστερόστροφες ή όπως αλλιώς μπορούν να χαρακτηριστούν) υπήρξαν δημοκρατικές. Σαφώς και πολλοί από αυτούς τους «ηγέτες» παρέμειναν στην εξουσία αντιγράφοντας πρακτικές δικτατορικού τύπου και χρησιμοποιώντας για προσωπικό όφελός τους τις ήδη υπάρχουσες «δομές» που κληρονόμησαν μετά από δεκαετίες καταπιεστικής διακυβέρνησης και κρατικής διαφθοράς.
Για να επιστρέψουμε στον Έβο Μοράλες, τον πρώτο αγρότη που κατόρθωσε να εκλεγεί σε ανώτερο αξίωμα στη σύγχρονη ιστορία του κόσμου, πρέπει να κάνουμε μια μικρή βουτιά στο παρελθόν, την εποχή που ανέβαινε στην εξουσία και ταυτόχρονα ξεκίνησε τον «πόλεμο» με τους Αμερικανούς, γράφοντας στα παλιά του τα παπούτσια (δεν είχε κι άλλα άλλωστε) τον δικό τους (επονομαζόμενο) «πόλεμο κατά των ναρκωτικών».
Ο πλούτος της χώρας ήταν για αιώνες το φυτό της κόκας. Πριν καν φτάσει στα δυτικά εργαστήρια και προκύψει από αυτό η κοκαΐνη, οι ντόπιοι (ιθαγενείς, όπως και ο ίδιος ο Μοράλες) το καλλιεργούσαν και το είχαν μετατρέψει σε στοιχείο της κουλτούρας τους. Χωρίς αυτό να συνεπάγεται πως έκαναν ρολό ένα χαρτονόμισμα και σνίφαραν σκόνες απ’ τα ρουθούνια τους. Αυτή, είπαμε, ήταν μια χρήση που ανακάλυψαν πολύ αργότερα εκείνοι που αποφάσισαν στη συνέχεια να το «πολεμήσουν».
Ο Μοράλες όχι μόνο αντέδρασε στις επιταγές των ΗΠΑ , αλλά αντίθετα ενίσχυσε την καλλιέργεια του «εθνικού πλούτου» της χώρας. Άλλωστε και ο ίδιος ως γεωργός την καλλιεργούσε και υπήρξε ηγετικό στέλεχος των περίφημων «κοκαλέρος». Επιπλέον, πέρασε στην αντεπίθεση, κατηγορώντας ανοιχτά τους διώκτες του για αυτό στο οποίο μάλλον συμφωνούν όλοι. Για αδιανόητη υποκρισία.
Αντιγράφοντας αυτολεξεί τα στοιχεία που έχουν δημοσιευτεί στον Τύπο: Το ΑΕΠ από 11,5 δισ. δολάρια το 2006, λίγο πριν εκλεγεί ο Μοράλες, έφτασε στα 40,3 το 2018, με τους ρυθμούς ανάπτυξης της οικονομίας να κυμαίνονται από το 4,2% μέχρι το 6,8%. Πριν από λίγα χρόνια το 60% των Βολιβιανών ζούσε κάτω από τα όρια της φτώχειας, ενώ πλέον είναι στο 34%… Χρηματοδότησε η παραγωγή κόκας αυτό το οικονομικό θαύμα; Φυσικά, ναι, είναι η έντιμη απάντηση. Αλλά, όπως έχουν πει και στο παρελθόν οι Λατινοαμερικανοί, «πως περιμένουν, αλήθεια, οι Αμερικανοί να ξεχρεώσουμε τις τράπεζές τους»;
Με λίγα λόγια, η διαφορά σε σχέση με τον υπόλοιπο κόσμο που ασχολείται με το «ναρκοεμπόριο» είναι ότι τα χρήματα δεν κατέληγαν αποκλειστικά και μόνο στις τσέπες των «βαρόνων», όπως συνέβαινε στην Κολομβία, για παράδειγμα, αλλά έμεναν σε μεγάλο βαθμό στην ίδια την κοινωνία και τα μέλη της. Χωρίς εκφοβισμούς, τρομοκρατία, δολοφονίες και -κυρίως- την υποκρισία και τα κροκοδείλια δάκρυα της Δύσης.
Στην πορεία η Βολιβία ανακάλυψε ότι διαθέτει κι ένα δεύτερο θησαυρό στα σπλάχνα της. Το λίθιο… Το πρόβλημα με αυτό είναι πως δεν καταναλώνεται από μέλη της υψηλής κοινωνίας και «καλά παιδιά» στα κλαμπ της Νέας Υόρκης, του Λονδίνου ή της Αθήνας. Και επομένως είναι αδύνατο να «δαιμονοποιηθεί» μόνο και μόνο επειδή κάποιοι θέλουν να αποκτήσουν τον απόλυτο έλεγχο της κυκλοφορίας του. Το λίθιο είναι ένα ορυκτό που γεμίζει μπαταρίες, φέρνει μπόλικο χρήμα και χώρες όπως η Βολιβία δεν θέλουν να συμβεί ό,τι συνέβη πριν 200 χρόνια με τα εξωτικά φρούτα τους, πριν 100 με το πετρέλαιό τους ή πιο πρόσφατα με την κόκα τους. Δεν θέλουν, δηλαδή, να δουν αμερικανικής ταυτότητας πολυεθνικές να εκμεταλλεύονται αποκλειστικά τον δικό τους πλούτο, αφήνοντας πίσω τους το απόλυτο τίποτα…
Η Κίνα, τώρα, δεν είναι κάποιο μέρος που ανθεί ο κομμουνισμός. Μπορεί το συνταγματικό όνομά της να παραμένει Λαϊκή Δημοκρατία, αλλά δεν είναι ούτε το ένα ούτε το άλλο, μα ένα άκρως καπιταλιστικό καθεστώς, με επιχειρήσεις που έχοντας πρόσβαση σε πάμφθηνο και αναλώσιμο εργατικό δυναμικό, αλλά και (πλέον) στην υψηλή τεχνολογία αιχμής, «βρυχάται» και τρομοκρατεί τους «παραδοσιακούς παίκτες», δηλαδή τις ΗΠΑ, την ΕΕ (τουλάχιστον εκείνο το κομμάτι της που συνεχίζει να ευημερεί) και τους «ασιατικούς τίγρεις», που ξεπήδησαν τα τελευταία 20 χρόνια, αλλά πλέον βλέπουν την πλάτη της.
Ο Μοράλες παραμένοντας ρεαλιστής, δέχθηκε την καλύτερη δυνατή συμφωνία για τα κοιτάσματα λιθίου της χώρας του. Υπέγραψε μια συμφωνία αδιανόητων διαστάσεων με τους Κινέζους που σε συνεργασία με τους ντόπιους θα αντλούν 800.000 τόνους λιθίου κάθε χρόνο, με συνολική αποτίμηση 2,3 δις δολάρια. Πολύ μεγάλο ποσό για να το αφήσεις στα χέρια ιθαγενών και κομμουνιστών, ακόμη και αν κατ’ επίφαση αποκαλείται έτσι η μία ή άλλη πλευρά…
Το μέλλον θα δείξει τις πραγματικές αιτίες για ό,τι συμβαίνει σήμερα στην Βολιβια. Κάποιος, κάποτε, πάντως είπε πως εκείνος που γνωρίζει τι έγινε χθες, έχει πολύ μεγάλη πιθανότητα να προβλέψει τι θα γίνει αύριο. Και το παρελθόν της συγκεκριμένης γωνιάς του κόσμου είναι γεμάτο από ακράδαντα στοιχεία που μαρτυρούν σχεδόν τα πάντα.