Η μίνι τηλε-διάσκεψη των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχει τελειώσει, με το κεντρικό θέμα να είναι φυσικά η αντιμετώπιση του κορωνοϊού, αλλά όχι μόνο σε επίπεδο ανθρώπων. Σημαντικό χώρο κατέχει και η αντιμετώπιση της οικονομικής κατρακύλας.
Η Ισπανία και η Ιταλία έχουν μόλις ζητήσει την έκδοση ενός ειδικού ομολόγου που θα τονώσει συνολικά τις καθημαγμένες ευρωπαϊκές οικονομίες και καθιστά την Ευρώπη μια ευάλωτη ήπειρο. Η Γερμανία, μια χώρα με υψηλό εσωτερικό φρόνημα, θεωρεί πως έκανε το δικό της καθήκον και δεν χρειάζεται κάτι τέτοιο, οπότε αρνείται, θέλοντας ίσως και να τιμωρήσει τις κυβερνήσεις των δύο νοτίων που καθυστέρησαν να λάβουν μέτρα.
Την ίδια στιγμή, μερικά χιλιόμετρα προς τα βορειοανατολικά της, η Γερμανία βλέπει μια χώρα να εφαρμόζει ένα από τα διαδεδομένα οικονομικά της προγράμματα για να ανατρέψει σε επίπεδο μακροοικονομίας την οικονομική καταστροφή.
Η Δανία είναι μια χώρα που βασίζεται σε μια σοσιαλδημοκρατική λογική και σε επίπεδο εργασιακών σχέσεων υπάρχουν τρεις πόλοι: η κυβέρνηση, τα συνδικάτα και οι ενώσεις εργαζομένων. Όλοι μαζί συζητούν για το πώς θα προχωρήσουν όταν με το καλό τελειώσει η καραντίνα και αυτό που θα συμβεί, που ξεκίνησε ήδη να συμβαίνει, θα μπορούσε να θεωρηθεί από πολλούς ως το τέλειο μοντέλο. Δεν είναι όμως και τα νούμερα παρασέρνουν.
Η Μέτε Φρεντέρικσεν, πρωθυπουργός της χώρας, ανακοίνωσε πως θα διοχετευθούν στην οικονομία κοντά στα 42 δισεκατομμύρια δολάρια (13% του ΑΕΠ), με σκοπό να μην υπάρξουν μαζικές απολύσεις εργαζομένων που αναγκάστηκαν να παύσουν την εργασία και οι ιδιοκτήτες των επιχειρήσεων κατέβασαν ρολά.
Συνολικά αυτό το ποσό αντιστοιχεί στο 75% των μισθών των εργαζομένων για ένα χρόνο, με το υπόλοιπο 25% να αφορά υποχρέωση της εκάστοτε επιχείρησης. Σε κάποιες περιπτώσεις η κάλυψη μπορεί να πιάνει ως και τα 3.500 δολάρια το μήνα. Παράλληλα, η υποχρέωση καταβολής του ΦΠΑ παίρνει παράταση ενός μήνα, ενώ η απόδοση φόρου από τις επιχειρήσεις αναστέλλεται για τέσσερις μήνες.
Εν μέσω μιας περιόδου όπου οι εκτιμήσεις στη Δανία κάνουν λόγο για κλείσιμο του 67% των επιχειρήσεων στις επόμενες 10 εβδομάδες, εφόσον συνεχιστεί η καραντίνα, και με το ΑΕΠ να πέφτει 6 ποσοστιαίες μονάδες στο άμεσο μέλλον, η κυβέρνηση θεώρησε πως το καλύτερο που είχε να κάνει αυτή τη στιγμή, ήταν να εξασφαλίσει μια στέρεη βάση για το μετά.
Θεωρώντας πως οι μαζικές απολύσεις θα δημιουργούσαν μεγαλύτερη αστάθεια στην εκάστοτε επιχείρηση και θα δυσκόλευαν την ανάκαμψη σε σύντομο διάστημα, επέλεξε να εξασφαλίσει πως δεν θα απολυθεί κανείς αυτή την περίοδο και πως κανένας επιχειρηματίας δεν θα οδηγηθεί σε κλείσιμο επιχείρησης (η ρύθμιση αφορά επιχειρήσεις που θα απέλυσαν πάνω από το 30% του προσωπικού τους ή 50 άτομα και πάνω).
Φυσικά τίποτα δεν έρχεται χωρίς κόστος. Έχοντας πάντοτε στο νου πως η Δανία είναι μια χώρα με υψηλή φορολογία, άρα διαθέτει το οικονομικό απόθεμα για μια τέτοια κίνηση, σε αυτή τη συμφωνία έπρεπε και οι εργαζόμενοι να θυσιάσουν κάτι κι αυτό ήταν 5 ημέρες από την άδεια τους, δηλαδή 5 ημέρες που ουσιαστικά θα τις δουλέψουν χωρίς να τις πληρωθούν. Φαντάζει μικρό.
Σε αυτό το πρόγραμμα που ανακοίνωσε η πρωθυπουργός, αναπόφευκτα μένουν εκτός συγκεκριμένες κατηγορίες, όπως οι μικροεπιχειρηματίες, οι απασχολούμενοι με συμβάσεις μικρού ορίζοντα, ωρομίσθιοι και – κυρίως – οι άνεργοι, μιας και το ποσό που προορίζεται συνήθως για την δική τους τόνωση, βρίσκεται σε αυτά τα 42 δισ. δολάρια.
Δεν μιλάμε επομένως για ένα τέλειο πλάνο, μια άρτια στραγητική. Μιλάμε όμως για μια στρατηγική με προτεραιότητες. Κι αυτή τη στιγμή η προτεραιότητα για την αίσθηση ασφάλειας και υπακοής προς τα μέτρα προστασίας από τους πολίτες είναι το εργασιακό περιβάλλον. Η κυβέρνηση εκτίμησε πως αν το πλάνο της δείξει στους ήδη εργαζόμενους πως αυτή η ιδιότητα δεν θα αλλάξει λόγω του κορωνοϊού και της καραντίνας, τότε θα εξασφαλίσει το είδος της στήριξης που χρειάζεται και θα κάνει και τα ίδια τα συνδικάτα να την ακολουθήσουν σε αυτή τη θέση προτεραιοτήτων.
Αυτό που μένει να φανεί είναι αν η κίνηση αυτή της Δανίας αποτελεί το πρώτο βήμα από μια διαφορετική οικονομική κατεύθυνση στην μετά καραντίνας εποχή, ένα μετα-φιλελεύθερο σχέδιο, ή αν μιλάμε για επιστροφή σε έναν σοσιαλδημοκρατικό κορπορατισμό.
Ας μην ξεχνάμε άλλωστε ότι θα υπάρξουν διδάγματα από αυτή την περίοδο. Διδάγματα που θα οδηγήσουν πολλές χώρες σε δημιουργία νέων στόχων, νέων τομέων εργασίας, νέων οικονομικών συστημάτων, έστω κι αν δεν θα ξεφεύγουν από το σύγχρονο καπιταλιστικό μοντέλο.
Και σε ένα σκηνικό σαρωτικών αλλαγών που θα ζήσει η παγκόσμια οικονομία στα επόμενα 2-3 χρόνια, θα έχει ενδιαφέρον να δούμε ποιες επιλογές θα παρθούν από τις χώρες της ευμάρειας και που θα οδηγήσουν αυτές.
Αν υπάρχει κάτι βέβαιο, αυτό είναι πως καμία επιλογή δεν δύναται να περικλείει τους πάντες. Θα αφήνει εκτός κάποιες κατηγορίες που δεν θα είναι διόλου αμελητέες.
Η υπόλοιπη Ευρώπη πάντως, και δη οι χώρες προς το νότο, όπως κι εμείς, δύσκολα θα μπορούσαμε να εφαρμόσουμε το δανέζικο μοντέλο διαχείρισης της κρίσης, γιατί αυτοί είχαν προλειάνει το έδαφος εν αγνοία τους από χρόνια πριν, ενώ εμείς δεν έχουμε αντίστοιχο υπόβαθρο. Για το μέλλον της ελληνικής οικονομίας όμως μπορούν να παρθούν διδάγματα και να αναζητηθεί η φόρμουλα εφαρμογής συγκεκριμένων πραγμάτων.
Πηγή: jacobinmag.com, taxfoundation.org