Ελάχιστες είναι οι χώρες στο δυτικό κόσμο που έχουν να επιδείξουν σημαντικά αποτελέσματα στον τρόπο ανάσχεσης του δεύτερου κύματος της πανδημίας του κορωνοϊού.
Αν υπάρχει ένα πρότυπο μοντέλο διαχείρισης, πιθανότατα ο επιστημονικός κόσμος θα αποφανθεί μόλις τελειώσει όλο αυτό ότι το διαμόρφωσαν οι δύο από τις τρεις σκανδιναβικές χώρες. Και βέβαια σε αυτές τις δύο δεν ανήκει η Σουηδία.
Η Φινλανδία και η Νορβηγία έχουν την τιμητική τους στους τίτλους των διεθνών Μ.Μ.Ε. για τις αξιοζήλευτες επιδόσεις τους στο επίπεδο περιορισμού της διασποράς του ιού. Η Φινλανδία είναι μακράν στην τελευταία θέση ευρωπαϊκά σε ότι αφορά τις νέες λοιμώξεις τις 20 τελευταίες ημέρες.
Συνολικά από την αρχή της πανδημίας, η χώρα των 5,5 εκατομμυρίων κατοίκων έχει περίπου 22.000 κρούσματα, που μεταφράζεται σε 3.900 κρούσματα ανά 1 εκατομμύριο πληθυσμού (στην Ελλάδα το αντίστοιχο νούμερο είναι 8.660). Συνολικά οι θάνατοι είναι 375 (68 / εκατομμύριο), όταν η Δανία των περίπου 6 εκατ. κατοίκων έχει 781 και περίπου 70.000 κρούσματα και η ισόποση πληθυσμιακά Σλοβακία 671 νεκρούς και 96.000 κρούσματα.
Σε χώρες με πληθυσμό άνω των 2 εκατ. κατοίκων, η Φινλανδία έχει άνευ ανταγωνισμού το μικρότερο ποσοστό θετικότητας στον ιό, ενώ σε ποσοστό θνητότητας υπολείπεται μόνο της Νορβηγίας.
Οι δύο χώρες έχουν αναπτύξει ανάλογη προσέγγιση, με στοχευμένα lockdown και κλείσιμο συνόρων την άνοιξη, ενώ έχουν υιοθετήσει παρόμοια στρατηγική στο σύστημα ιχνηλάτησης των επαφών των επιβεβαιωμένων κρουσμάτων, η οποία και τις έχει βοηθήσει να αποφύγουν το lockdown κατά τη διάρκεια του δεύτερου κύματος. Αμφότερες είναι σε θέση να ανιχνεύσουν την πηγή για το μεγαλύτερο μέρος των επιβεβαιωμένων κρουσμάτων τη στιγμή που στην Γερμανία, που θεωρείται πως έχει διαχειριστεί καλύτερα την πανδημία από άλλες χώρες, δεν μπορεί να εντοπιστεί η πηγή για το 75% των μολύνσεων.
Η χαμηλή πυκνότητα του πληθυσμού, τα προηγμένα συστήματα υγείας, τα υψηλά επίπεδα εμπιστοσύνης των πολιτών προς την κυβέρνηση και η πολιτική συναίνεση στα μέτρα που έχουν ληφθεί είναι βασικοί παράγοντες της επιτυχίας των δύο σκανδιναβικών χωρών. Στην περίπτωση της Φινλανδίας ειδικά υπάρχει άλλος ένας, που σχετίζεται με τις εξελιγμένες ψηφιακές υποδομές.
Ονομάζεται «Koronavilkku», δηλαδή «corona flash» στα αγγλικά και πρόκειται για ένα application που επικεντρώνεται στην πρόληψη της υπερμετάδοσης, καθιστώντας διεξοδική την ιχνηλάτηση των επαφών.
Την εφαρμογή λάνσαρε στα τέλη Αυγούστου το Φινλανδικό Ινστιτούτο Υγείας και Πρόνοιας (THL) και την έχουν κατεβάσει στα κινητά τους τηλέφωνα πάνω από 2,5 εκατομμύρια άνθρωποι, δηλαδή περίπου ο μισός πληθυσμός της χώρας. Το σύστημα λειτουργεί από τους χρήστες που στέλνουν τυχαία κωδικούς μέσω σήματος Bluetooth, ο ένας στον άλλο όταν έρχονται σε στενή επαφή για τουλάχιστον 15 λεπτά. Τα smartphones αποθηκεύουν όλες αυτές τις ανώνυμες πληροφορίες σχετικά με τα συμβάντα των επαφών.
Ακολούθως, οι χρήστες της εφαρμογής που εντοπίζονται θετικοί στον ιό ενθαρρύνονται να εισάγουν την κατάσταση θετικότητάς τους στην εφαρμογή. Αυτό γίνεται πατώντας έναν κωδικό-κλειδί στην εφαρμογή, που αποστέλλεται από υπηρεσίες υγείας. Στη συνέχεια, το «Koronavilkku» ειδοποιεί άλλους στη λίστα ανώνυμων επαφών που ενδέχεται να διατρέχουν κίνδυνο έκθεσης στον ιό και παρέχει οδηγίες σχετικά με τον ενδεδειγμένο τρόπο χειρισμού της κατάστασης.
Καμία εφαρμογή και καμία αρχή δεν έχει λόγο για το πώς ενεργεί ένας χρήστης που ενημερώνεται ότι αντιμετωπίζει τον κίνδυνο έκθεσης, η ανταπόκριση όμως είναι εξαιρετικά ενθαρρυντική και οι δημοσιονομικές αρχές εκτιμούν ότι σύντομα θα υιοθετήσουν τη χρήση του app και οι πολίτες που δεν το έχουν κάνει έως τώρα.
Και η Γερμανία διαθέτει αντίστοιχη εφαρμογή, αλλά χρησιμοποιείται μόνο από περίπου 22 εκατομμύρια άτομα – περίπου το 1/4 του πληθυσμού. Αυτό συμβαίνει επειδή τα smartphones πολλών ανθρώπων είναι ξεπερασμένα και δεν έχουν τις απαραίτητες δυνατότητες, ενώ αρκετοί άλλοι ανησυχούν για την κατάχρηση των προσωπικών δεδομένων τους.
Στη Φινλανδία – μην ξεχνάμε ότι είναι η χώρα της Nokia – περίπου το 84% των πολιτών διαθέτουν smartphones και ο βαθμός ψηφιοποίησης σε δημόσιες και ιδιωτικές δομές είναι από τους μεγαλύτερους στον πλανήτη.
Ένα ανάλογο application θα μπορούσε να προσφέρει πολύτιμες υπηρεσίες σε χώρες όπως η Ελλάδα, που εκ των πραγμάτων δεν διαθέτει το έμψυχο δυναμικό που απαιτείται για σχολαστική ιχνηλάτηση, πόσο μάλλον σε συνθήκες ανεξέλεγκτης κατάστασης, όπως αυτές που βιώνουμε τώρα. Είναι σχεδόν ακατόρθωτο με τόσα νέα θετικά κρούσματα καθημερινά να εφαρμοστεί με στοιχειώδη αποτελεσματικότητα η μέθοδος της ιχνηλάτησης, χωρίς τη βοήθεια της τεχνολογίας.
Βεβαίως η φινλανδική κυβέρνηση προετοιμαζόταν από την άνοιξη για να ρίξει αυτό το χαρτί στη μάχη κατά του covid-19 και δεν χρειάστηκε να κάνει ούτε δημόσιους, χρονοβόρους, διαγωνισμούς για την ανάθεση του έργου, ούτε να ανησυχεί για τυχόν αντιδράσεις της αντιπολίτευσης, σχετικά με τα προσωπικά δεδομένα. Η εταιρία τεχνολογικών και πληροφορικής που ανέλαβε τη δημιουργία του App είναι η φινλανδική Solita, η οποία ακόμη και αν δεν είχε εξασφαλίσει την ανωνυμία των χρηστών, θα είχε τη συναίνεση όλων των πολιτικών δυνάμεων για να «τρέξει» ένα project εθνικού σκοπού.