Καμένη γη. Αποκαΐδια. Στάχτες. Αναζωπυρώσεις. Πυροσβέστες και πιλότοι αεροσκαφών εξαντλημένοι, πέρα από τα όρια της ανθρώπινης λογικής και των ανθρωπίνων αντοχών. Κόσμος που είδε την περιουσία του ν’ αφήνεται στις λαίμαργες ορέξεις της ανεξέλεγκτης πυρκαγιάς. Ψυχικά και σωματικά τραύματα που διαρκούν αιώνια.
Γι’ ακόμα ένα καλοκαίρι η χώρα μας παραδόθηκε στην πύρινη λαίλαπα με πλείστες περιοχές και πανέμορφα δάση να κατακαίγονται, αφήνοντας πίσω τους ανυπολόγιστες «ποσότητες» θλίψης.
Τώρα που σιγά-σιγά όλα τα μέτωπα αρχίζουν να σβήνουν- και προτού κάνουν την εμφάνισή τους τα ευχολόγια περί του «Να μην ξαναζήσουμε κάτι τέτοιο» ή πριν εμφανιστούν οι ύμνοι σχετικά με το πόσο άψογα λειτούργησε ο κρατικός μηχανισμός…- έρχονται εκ νέου στην επιφάνεια καίρια ερωτήματα που πρέπει ν’ απαντηθούν.
Τι μπορούμε να κάνουμε ως χώρα για να μη δούμε στο εγγύς και στο απώτερο μέλλον τέτοιες εικόνες; Αρκεί ν’ αυξήσουμε τον αριθμό των πυροσβεστών και των πυροσβεστικών για να πετύχουμε θεαματικά καλύτερα αποτελέσματα; Υπάρχει η δυνατότητα πρόγνωσης των πυρκαγιών ούτως ώστε να μην τρέχουμε να «σβήσουμε» ένα γιγαντιαίο πρόβλημα, αλλά να το «πνίγουμε» εν τη γενέσει του;
Ναι, το ξέρουμε: οι ερωτήσεις αυτές δεν απαντώνται μέσα σε λίγες γραμμές και χρήζουν εμβριθούς ανάλυσης προκειμένου να έχουμε μια εμπεριστατωμένη εικόνα.
Ωστόσο, μπορούμε να δούμε τι κάνουν οι άλλες χώρες στο φλέγον, κυριολεκτικά, ζήτημα των πυρκαγιών. Και ποιο καλύτερο παράδειγμα από την, κατά γενική παραδοχή, νούμερο 1 χώρα παγκοσμίως;
Οι ΗΠΑ, λοιπόν, έχουν εδώ και περισσότερα από 1ο χρόνια έναν εναλλακτικό τρόπο προσέγγισης και αντιμετώπισης των εστιών φωτιάς που ανάβουν (ή ενδέχεται ν’ ανάψουν) εκεί τα καλοκαίρια.
Και παρά το γεγονός πως και η Αμερική αντιμετωπίζει συχνά-πυκνά προβλήματα με μεγάλες πυρκαγιές, το σύστημά της αποδίδει σχεδόν στο έπακρο- ή, τέλος πάντων, όσο μπορεί ν’ αποδώσει σε τέτοιες καταστάσεις.
Τι το ξεχωριστό κάνει η Αμερική; Μια σειρά από πράγματα:
– Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν εξελίξει ένα σύστημα με καθημερινές μετρήσεις για την ταχύτητα του ανέμου σε αναρίθμητα σημεία μέσα σε κάθε δάσος, για τη θερμοκρασία, την υγρασία ακόμη και των φύλλων- τόσο αυτών που είναι στα δέντρα όσο και εκείνων που έχουν πέσει κάτω-την κλίση του εδάφους, αλλά και το ύψος της βροχής.
Τα στοιχεία αυτά διοχετεύονται σε ένα πρόγραμμα προηγμένου υπολογιστή και ανά πάσα στιγμή είναι έτοιμες προειδοποιήσεις για πιθανή εκδήλωση της πυρκαγιάς.
Αν δεν την προλάβουν και έχει ήδη εκδηλωθεί, οι δασοπυροσβέστες εφοδιάζονται αυτόματα με χάρτες που «κατεβάζουν» στο κινητό τους και οι οποίοι όχι μόνο δείχνουν την τοπογραφία της περιοχής, αλλά παρέχουν και προβλέψεις για τον δρόμο που πιθανόν να ακολουθήσουν οι φλόγες.
-Βάζουν φωτιές… μόνοι τους! Σας φαίνεται παράλογο αυτό, έτσι δεν είναι;
Είναι, αλλά να… δεν είναι: στη φύση από παλιά εκδηλώνονταν φωτιές από μόνες τους. Αυτό μερικές φορές γινόταν και για λόγους αυτοκάθαρσης και υγείας του δάσους, όταν, φερ’ ειπείν, είχε συγκεντρωθεί πολύ νεκρό υλικό ή όταν πολλά έντομα και παράσιτα απειλούσαν την υγεία του δάσους.
Τώρα οι ειδήμονες στις ΗΠΑ αποφασίζουν όταν το κρίνουν αναγκαίο να υποβοηθούν αυτή τη λειτουργία, ούτως ώστε να είναι πιο υγιή τα δάση και, μακροπρόθεσμα, σε ενδεχόμενη μελλοντική πυρκαγιά να «αντέξουν» περισσότερο μέχρις ότου να κατασβεστεί από τους πυροσβέστες.
-Ένα ακόμα «παράλογο», για εμάς τους αφελείς, μέτρο που όμως αποδίδει είναι το τρίτο και τελευταίο: στις ΗΠΑ σκέφτηκαν και ξαναφέρνουν σιγά-σιγά πίσω στα δάση τα λιοντάρια και τα άλλα μεγάλα ζώα που κάποτε κατοικούσαν εκεί, γιατί οι επιστήμονες κατέληξαν (έπειτα από σχετικές μελέτες με μαθηματικά μοντέλα) ότι το δάσος είναι ένα τόσο κλειστό και ισορροπημένο σύστημα ώστε δεν μπορείς να θίξεις καμία παράμετρό του χωρίς να προκαλέσεις προβλήματα. Όπου «προβλήματα», φυσικά, και η εκδήλωση πυρκαγιάς.
«Ωραία», θα πει κανείς, «μπράβο στις ΗΠΑ που έχουν τη δυνατότητα (σ.σ. γιατί περί δυνατότητας πρόκειται, δεν είναι μόνο ζήτημα θέλησης…) και αντιμετωπίζουν έτσι τις πυρκαγιές. Τότε, όμως, γιατί και εκεί έχουν σε συστηματική βάση προβλήματα με τις πυρκαγιές; Γιατί δεν τις έχουν εξαλείψει εντελώς, εφόσον έχουν όλη αυτή την τεχνογνωσία και τη δύναμη;»
Αυτό σχετίζεται με το ότι συσσωρεύεται πολλή ξυλεία και άλλο καύσιμο υλικό στα δάση. Κάτι που συμβαίνει και σε εμάς εδώ στην Ελλάδα, αφού έχουν υποχωρήσει οι τιμές του ξύλου λόγω υπερπροσφοράς από τις χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ και έτσι δεν μπαίνουν πια με την ίδια προθυμία ξυλοκόποι να μαζέψουν τα ξύλα. Με αυτόν τον τρόπο δημιουργούνται ακόμη χειρότερες προϋποθέσεις για την ανάφλεξη του δάσους.
Εν είδει κατακλείδας, θα μπορούσε να πει κανείς πως είναι ανέφικτο το να ελπίζει κανείς πως δε θα εκδηλώνονται πυρκαγιές (με «φυσικό» τρόπο είτε επειδή κάποιος κλινικά ηλίθιος πηγαίνει και τις βάζει) στα δάση ανά τον κόσμο.
Ωστόσο, η Αμερική έχει κάνει επιστήμη το σβήσιμό τους και περιορίζει όσο το δυνατόν περισσότερο τις ζημιές και τις απώλειες.
Δυστυχώς όμως, δεν είναι όλες οι χώρες ΗΠΑ…