Στα τέλη του προηγούμενου έτους ο Έλληνας καθηγητής Αντώνης Μπαρτσιώκας, ομότιμος καθηγητής Φυσικής Ανθρωπολογίας & Παλαιοανθρωπολογίας στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, και ο συνάδελφός του από την Ισπανία, Χουάν Λουίς Αρσουάγκα, τάραξαν τα νερά της επιστημονικής κοινότητας. Η δημοσίευσή τους στο γαλλικό περιοδικό «L’anthropologie» για τα ευρήματά τους στην ανασκαφή στα σπήλαια Αταπουέρκα στην χώρα της Ιβηρικής πρότεινε κάτι που για τον κοινό νου μοιάζει απίστευτο. Ότι δηλαδή (όχι και τόσο) μακρινοί συγγενείς του ανθρωπίνου είδους κάποτε είχαν την δυνατότητα να πέφτουν σε χειμερία νάρκη!
Οι λόγοι δεν ήταν διαφορετικοί από εκείνους που συναντάμε και σήμερα σε διάφορα είδη που συνεχίζουν να «κοιμούνται» και να τιθασεύουν πλήρως τον μεταβολισμό τους προκειμένου να αντιμετωπίσουν περιόδους με εξαιρετικά χαμηλές θερμοκρασίες οι οποίες συνήθως συνοδεύονται από έλλειψη τροφής. Τότε αυτά τα μέλη του ζωικού βασιλείου, όπως για παράδειγμα κάνουν οι αρκούδες, πέφτουν σε χειμερία νάρκη και επανέρχονται όταν οι συνθήκες επιβίωσης το επιτρέπουν.
Η ιδέα ότι κάτι τέτοιο ήταν (έστω κάποτε) εφικτό δεν είναι νέα. Άλλωστε αποδίδονται αναφορές και στον Ηρόδοτο, σύμφωνα με τις οποίες μέλη φυλών πέρα από την Σκυθία, δηλαδή εκεί που σήμερα βρίσκονται πρώην σοβιετικές δημοκρατίες μπορούσαν να κοιμηθούν «έξι μήνες τον χρόνο», ενώ σχετικές αναφορές υπάρχουν και για αντίστοιχες καταστάσεις σε περιοχές της Λετονίας και μάλιστα πολύ πιο πρόσφατες.
Τα σπήλαια της Αταπουέρκα στα Πυρηναία Όρη ήταν το τέλειο μέρος προκειμένου ο Έλληνας επιστήμονας και ο Ισπανός συνάδελφός του να ελέγξουν την θεωρία τους αφού αποτελούν την πιο λεπτομερή και πλούσια παλαιοανθρωπολογική ανασκαφή. Τα ανθρώπινα απολιθωμένα οστά καλύπτουν μια περίοδο που ξεπερνά τα 1.000.000 χρόνια, ενώ πιο συγκεκριμένα στο σπήλαιο Mayor, όπου και έλαβαν χώρα οι μελέτες, έχουν βρεθεί μέχρι σήμερα τουλάχιστον 7.500 οστά που ανήκουν σε τουλάχιστον 29 άτομα και κάθε χρόνο αυτοί οι αριθμοί μεγαλώνουν. Αποδείχθηκε, μάλιστα, ότι ανήκουν σε κάποιο προγονικό είδος των Νεάντερταλ (Homo heidelbergensis) ενώ ανακαλύφθηκε και ένα άγνωστο μέχρι τότε είδος, ο Homo antecessor.
Οι έρευνες πάνω σε αυτά τα οστά κατέδειξαν ότι αυτό το εξαφανισμένο σήμερα είδος υπέφερε από νεφρική ραχίτιδα, κρανιόφθιση, υπερπαραθυρεοειδισμό και νεφρική οστεοδυστροφία. Και μπορεί σε εμάς αυτά να μοιάζουν… κινέζικα, αλλά για τους επιστήμονες ήταν σαφής ένδειξη χειμερίας νάρκης, αφού στα σύγχρονα θηλαστικά που συνεχίζουν να μπαίνουν σε αντίστοιχη κατάσταση αφού και σε εκείνα παρατηρούνται αντίστοιχες αλλοιώσεις και ασθένειες.
Τα συγκεκριμένα σπήλαια προσέφεραν καταφύγιο στους προγόνους μας που έζησαν εκεί την περίοδο των παγετώνων, γεγονός που ενισχύει την άποψη, ενώ δεν μοιάζει να είναι τυχαίο το γεγονός ότι όταν πλέον το είδος εγκατέλειψε τα σπήλαια, εκεί βρέθηκαν άλλα ζώα, όπως οι αρκούδες που συνέχιζαν να τα χρησιμοποιούν ακριβώς για τον ίδιο λόγο.
Από μόνη της μια τέτοια ανακάλυψη είναι σαφώς εντυπωσιακή, αλλά γίνεται ακόμη σημαντικότερη όταν συνδεθεί όχι με το μακρινό παρελθόν, αλλά με το απώτερο μέλλον του ανθρώπινου είδους. Πώς; Μα φυσικά μέσω της εν εξελίξει προσπάθειας της επιστήμης να βρει τρόπους ώστε να γίνουν εφικτά τα διαπλανητικά ταξίδια και να δοθεί λύση στο πώς οι άνθρωποι θα μπορούσαν να νικήσουν τον χρόνο που απαιτείται για την εξερεύνηση του σύμπαντος.
Με τις δεδομένες συνθήκες σήμερα κάτι τέτοιο είναι αδύνατο αφού το προσδώκιμο ζωής είναι τόσο μικρό που δεν αρκεί μια ολόκληρη ζωή μέσα σε ένα αστρόπλοιο για να επισκεφθούμε άλλα σημεία, ακόμη και της πιο κοντινής γειτονιάς μας. Έτσι η δημοσίευση της έρευνας κέντρισε το ενδιαφέρον της NASA, καθώς σε αυτήν είδε μια πιθανή λύση. Σκεφτείτε το. Τα μέλη μιας επανδρωμένης πτήσης στο διάστημα θα έπεφταν σε ελεγχόμενη χειμερία νάρκη προκειμένου να αποφύγουν την φθορά του χρόνου και θα «προγραμματίζονταν» με τέτοιο τρόπο ώστε να «επανέλθουν» την κατάλληλη στιγμή.
Βέβαια οι πρακτικές εφαρμογές δεν σταματούν μόνο στο διάστημα, αλλά σχετίζονται με πολύ πιο… γήινες καταστάσεις. Όπως τόνισε και ο ίδιος ο καθηγητής, κύριος Μπαρτσιώκας μια τέτοια ανακάλυψη θα μπορούσε να βοηθήσει ακόμη και στην αντιμετώπιση διαφόρων περιστατικών υγείας. Για παράδειγμα ένας ασθενής να μπαίνει σε χειμερία νάρκη μέχρι να είναι δυνατή η μεταφορά του σε σημείο όπου θα είναι δυνατή η αντιμετώπιση σοβαρών νόσων ή –προχωρώντας ακόμη παραπέρα- η χειμερία νάρκη για απροσδιόριστο διάστημα ώσπου να βρεθεί θεραπεία για τον καρκίνο ή για αρρώστιες που σήμερα είναι ανίατες…