Ίσως το μοναδικό πράγμα που μπορούμε να υποστηρίξουμε με απόλυτη βεβαιότητα για το χασμουρητό είναι ότι πρόκειται για κάτι τρομερά μεταδοτικό. Εφόσον υπάρχει τουλάχιστον ένα άτομο σε μια παρέα που θα… ανοίξει το στόμα του, αργά ή γρήγορα, σχεδόν όλα τα υπόλοιπα μέλη θα ακολουθήσουν.
Εδώ και δεκαετίες (για να μην πούμε αιώνες) οι επιστήμονες προσπαθούν να βρουν μια πειστική ερμηνεία για να εξηγήσουν το φαινόμενο και κατά καιρούς έχουν διατυπώσει διάφορες θεωρίες, χωρίς πάντως να έχουν φτάσει στην οριστική λύση του γρίφου.
Πολλές από τις σκέψεις της επιστημονικής κοινότητας παλιότερα περιστρέφονταν γύρω από την ιδέα ότι το χασμουρητό ήταν μια διαδικασία που θυμίζει λίγο τον τρόπο με τον οποίο αναπνέουν διάφορα θηλαστικά, όπως οι σκύλοι. Αυτά τα ζώα που δεν διαθέτουν αδένες για να ιδρώνουν, προσπαθούν με αυτόν τον τρόπο να διατηρήσουν στο επιθυμητό επίπεδο την θερμοκρασία του σώματός του και αρκετοί είναι αυτοί που πιστεύουν ότι ανάλογη λειτουργία επιτελεί και για το ανθρώπινο μυαλό το χασμουρητό!
Λένε δηλαδή ότι κατά την διάρκεια αυτής της κίνησης αντλείται από τον εγκέφαλο ζεστό αίμα που τον περιβάλλει, με αποτέλεσμα αυτός να ψύχεται και να λειτουργεί καλύτερα, αφού ταυτόχρονα εισρέει σε αυτόν φρέσκος κρύος αέρας από το περιβάλλον!
Ακόμη κι αν ισχύουν όλα τα παραπάνω, όμως, δεν αρκούν για να εξηγήσουν την μεταδοτικότητα του χασμουρητού. Όλοι μας έχουμε συνδέσει το χασμουρητό με τον ύπνο ή πιο σωστά με την έλλειψή του. Όταν νυστάζουμε, χασμουριόμαστε, αλλά δεν σταματάμε εκεί. Το κάνουμε ακόμη κι όταν αισθανόμαστε κουρασμένοι, κατά την διάρκεια ανάγνωσης ενός βιβλίου ή παρακολούθησης μιας ταινίας ή –ακόμη πιο απλά- όταν βαριόμαστε. Και φυσικά, χασμουριόμαστε και όταν δουμε κάποιον άλλον να το κάνει.
Ορισμένοι ειδικοί θεωρούν ότι τα άτομα που έχουν μεγαλύτερη ενσυναίσθηση επηρεάζονται περισσότερο από τα χασμουρητά των άλλων. Μάλιστα κάποιες μελέτες απεικόνισης του εγκεφάλου υποδεικνύουν ότι ενεργοποιούνται περιοχές του εγκεφάλου που είναι γνωστό ότι εμπλέκονται στις κοινωνικές καταστάσεις και πιστεύεται ότι πρόκειται για μια συντονισμένη εγρήγορση μεταξύ των μελών μιας ομάδας που συγχρονίζουν με αυτόν τον τρόπο την διανοητική κατάστασή τους.
Μια μεταγενέστερη μελέτη του πανεπιστημίου του Νότιγχαμ πάντως συνδέει το χασμουρητό με τις κινητικές λειτουργίες του ανθρώπου και πιστεύει ότι βρήκε την αιτία για την μεταδοτικότητά του. Υποστηρίζουν ότι είναι μια μορφή ηχοφαινομένου, δηλαδή μιας αυτόματης αντιγραφής ήχων και κινήσεων κάποιου άλλου, πράγματα που συμβαίνουν και σε άλλες καταστάσεις οι οποίες παρατηρούνται στο ευρύ φάσμα του αυτισμού αλλά και σε άτομα που υποφέρουν από το σύνδρομο Tourette ή εμφανίζουν επιληπτικές κρίσεις.
Στο πείραμά τους συμμετείχαν 36 εθελοντές που παρακολουθούσαν άλλα άτομα να χασμουριούνται, με την διαφορά ότι ορισμένοι από αυτούς είχαν το ελεύθερο να τους αντιγράψει (εφόσον ένιωθαν την ανάγκη να το κάνει), ενώ από τους υπόλοιπους ζητήθηκε να καταπνίξουν αυτή την επιθυμία. Παράλληλα, χρησιμοποιήθηκε εξωτερική μαγνητική διέγερση στον φλοιό του εγκεφάλου και καταγράφηκε ότι ήταν δυνατό να προκληθούν περισσότερα χασμουρητά!
Οι επιστήμονες, εν μέσω και των δικών τους χασμουρητών, κατέληξαν στο συμπέρασμα πως μπορούν να επηρεάσουν και ανάποδα την διαδικασία, ελπίζοντας βέβαια ότι αυτή η γνώση θα χρησιμοποιηθεί μεταγενέστερα για την αντιμετώπιση πιο σοβαρών καταστάσεων, όπως του συνδρόμου Tourette. Λένε, δηλαδή, ότι αντίστοιχα ελπίζουν στο μέλλον να μπορούν να μειώσουν την διεγερτικότητα σε συγκεκριμένα σημεία του φλοιού του εγκεφάλου που συνδέεται με αυτές τις λειτουργίες και με αυτόν τον τρόπο να περιορίσουν και τα συμπτώματά τους.