Στην ακμή της αποτελούσε το μεγαλύτερο οικονομικό κέντρο ολόκληρης της Βόρειας Αφρικής και μία από τις επιφανέστερες εστίες πολιτισμού του κόσμου, διάσημη για τη βιβλιοθήκη και το φάρο της, ένα από τα επτά θαύματα του κόσμου.
Το 331 π.Χ ο Μέγας Αλέξανδρος ίδρυσε στο Δέλτα του Νείλου αυτήν που έναν αιώνα μετά, υπό τη δυναστεία των Πτολεμαίων, έφτασε να θεωρείται η μεγαλύτερη πόλη του κόσμου.
Όσο μεγαλειώδες είναι όμως το παρελθόν της Αλεξάνδρειας τόσο δραματικό προμηνύεται το μέλλον της. Το οποίο προσομοιάζει σε μια σύγχρονη Ατλαντίδα. Η πόλη βουλιάζει στην κυριολεξία, εξαιτίας της διάβρωσης των εδαφών και της ανόδου της θαλάσσιας στάθμης που προκαλεί η κλιματική αλλαγή.
Οι γεωτρήσεις ανοικτά των ακτών της, αλλά και στα φράγματα του ποταμού Νείλου παρεμποδίζουν τη μεταφορά λάσπης, που ήταν το συνδετικό στοιχείο του υπεδάφους της πόλης. Τα στηρίγματά της διαβρώνονται και το νερό «ρουφάει» τη γη. Σύμφωνα με τις επιστημονικές μελέτες, η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη και μεγαλύτερο λιμάνι της Αιγύπτου βυθίζεται κάθε χρόνο τρία χιλιοστά. Το πιο αισιόδοξο σενάριο του ΟΗΕ προβλέπει ότι το 2050 το 1/3 της πόλης είτε θα έχει καλυφθεί από τη θάλασσα, είτε δεν θα είναι κατοικήσιμο!
Θεωρείται δεδομένο ότι αν δεν συμβεί κάτι εντυπωσιακά δραστικό, το 1,5 από τα 6 εκατομμύρια των κατοίκων της θα εκτοπιστούν έως τότε από τις εστίες τους. Περίπου 200.000 θέσεις εργασίας θα χαθούν και το οικονομικό κόστος αυτού που θα μοιάζει με τις 7 πληγές του Φαραώ θα φτάσει τα 30 τρισεκατομμύρια δολάρια.
Η καταστροφή θα έχει επιπτώσεις συνολικά στα 104 εκατομμύρια Αιγύπτιους διότι η Αλεξάνδρεια είναι ο μέγας θαλάσσιος εμπορευματικός κόμβος της χώρας, εξυπηρετώντας περί το 80% των αιγυπτιακών εισαγωγών και εξαγωγών.
Η αύξηση της στάθμης των υδάτων στη Μεσόγειο είναι, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των ειδικών επιστημών της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή του ΟΗΕ, ταχύτερη απ’ οπουδήποτε άλλου στον κόσμο. Η αύξηση της στάθμης μπορεί να φτάσει το ένα μέτρο τις επόμενες τρεις δεκαετίες. Το μετριοπαθές σενάριο είναι να περιοριστεί στα 50 εκατοστά. Αλλά βάσει αυτού ακριβώς είναι που αναμένεται να συμβούν όλα τα παραπάνω.
Από το 1960 έως σήμερα η θάλασσα έχει προχωρήσει προς την ενδοχώρα περισσότερο από τρία χιλιόμετρα σε ολόκληρο το δέλτα του Νείλου. Την κατάσταση δεν βοηθά καθόλου η συνεχής αστική ανάπτυξη της περιοχής. Τουλάχιστον δύο εκατομμύρια άνθρωποι μετακινήθηκαν για να εγκατασταθούν στην Αλεξάνδρεια την τελευταία δεκαετία. Ο ορισμός της αντίφασης, καθώς εκατοντάδες άνθρωποι έχουν ήδη αναγκαστεί να εγκαταλείψουν κτίρια αποδυναμωμένα από τις πλημμύρες, το 2015 και το 2020. Είναι μόνο οι πρωτοπόροι στο κύμα φυγής, όπως προειδοποιεί το αιγυπτιακό υπουργείο Υδάτινων Πόρων.
Η σκληρή πραγματικότητα, που απηχεί στην κλιματική αλλαγή, έχει καταστήσει παρωχημένο ένα μέρος των σχεδίων για την αναχαίτιση του εν εξελίξει φαινομένου. Το σύστημα όμβριων υδάτων του οδικού δικτύου κατασκευάστηκε με δυνατότητα απορρόφησης ενός εκατομμυρίου κυβικών μέτρων νερού. Ωστόσο η μεταβολή του κλίματος προκαλεί πολύ εντονότερες καταιγίδες από τις προβλεπόμενες. Χρειάστηκε μόνο μία ήμερα πριν από λίγο καιρό για να πέσουν περισσότερα από δεκαοκτώ εκατομμύρια κυβικά μέτρα βροχής.
Ιδιαίτερα ευάλωτη μοιάζει και η πλούσια αρχαία κληρονομιά της Αλεξάνδρειας. H διαφύλαξη των αρχαιοτήτων και ιστορικών θησαυρών της πόλης είναι ήδη βασικό θέμα συζήτησης στα κεντρικά γραφεία της Unesco.
Υπάρχει ελπίς; Γνωρίζοντας πια ποιες θα είναι οι συνέπειες, η επιστήμη παίζει πια τα τελευταία χαρτιά της. Στα 69 χιλιόμετρα της ακτογραμμής της πόλης έχει φυτευθεί μια τεράστια, πλατιά ζώνη από καλαμιές. Η άμμος προσκολλάται πάνω τους και όλα μαζί δημιουργούν ένα φυσικό φράγμα. Σύντομα θα τεθούν σε εφαρμογή μηχανισμοί συναγερμού και συστήματα μέτρησης κυμάτων. «Ναι, η απειλή υπάρχει και δεν την αρνούμαστε, αλλά ξεκινάμε έργα για να την μετριάσουμε», δήλωσε ο Αχμέντ Αμπντέλ Καντέρ, επικεφαλής της Αρχής που επιβλέπει την προστασία της ακτογραμμής της Αιγύπτου.
Αν και αυτό που προκαλεί μάλλον μεγαλύτερη αισιοδοξία είναι ότι η καταστροφή και η ανοικοδόμηση δεν είναι κάτι καινούργιο για μια πόλη που κάποτε φιλοξενούσε τη Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας, το μεγαλύτερο ναό γνώσης στον κόσμο μέχρι που κάηκε από τα στρατεύματα του Ιουλίου Καίσαρα.