Στο «Blade Runner 2049», το σίκουελ της θρυλικής ταινίας επιστημονικής φαντασίας του Ρίντλεϊ Σκοτ, ο πρωταγωνιστής που δεν είναι τίποτα άλλο από ένα ανθρωποειδές με τόσο ανεπτυγμένη τεχνητή νοημοσύνη που έχει αισθήματα και ανησυχίες, κάποια στιγμή δέχεται την ερώτηση: «Πως ορίζεται η αληθινή ύπαρξη;». Για να απαντήσει: «Ό,τι γεννιέται είναι και αληθινό». Άρα ο ίδιος, όχι. Μπορεί ωστόσο κάποιος που επί της ουσίας «δεν υπάρχει» να δώσει τέτοια απάντηση;
Μπορεί μια ύπαρξη να μην είναι βιολογική αλλά τεχνητή; Να είναι δηλαδή, κατασκευασμένη; Αυτό το φιλοσοφικό ερώτημα αποτέλεσε για χρόνια μια από τις βασικές θεματικές του είδους της Επιστημονικής Φαντασίας. Και όσο γοητευτική και αν υπήρξε η ενασχόληση με αυτή, οι πιθανότητες να πρόκειται για μια συζήτηση που απασχολεί τον αληθινό κόσμο και όχι αυτόν της φαντασίας, θεωρούνταν για χρόνια μηδαμινές.
Όμως η ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης στον αληθινό κόσμο τα τελευταία χρόνια έχει κάνει αυτές τις συζητήσεις να μην είναι πλέον τόσο θεωρητικές. Ένα σωρό κόσμος αρχίζει να αναρωτιέται στα σοβαρά αν το σενάριο του «Blade Runner», του «Terminator», του «Ex Machina» και άλλων πολλών ταινιών επιστημονικής φαντασίας μπορεί να αποτελέσει έναν αληθινό εφιάλτη για την ανθρωπότητα στο μέλλον. Αυτή την φοβία ενίσχυσαν με κοινή τους δήλωση μια ομάδα ειδικών στον συγκεκριμένο τομέα, μεταξύ των οποίων οι επικεφαλής του OpenAI και του Google Deepmind.
Η δήλωση συνυπογράφεται από δεκάδες ειδικούς και δημοσιεύθηκε στην ιστοσελίδα του Κέντρου για την Ασφάλεια της Τεχνητής Νοημοσύνης. Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά σε αυτή: «Ο μετριασμός του κινδύνου εξαφάνισης από την τεχνητή νοημοσύνη θα πρέπει να αποτελέσει παγκόσμια προτεραιότητα μαζί με άλλους κινδύνους κοινωνικής κλίμακας, όπως οι πανδημίες και ο πυρηνικός πόλεμος».
Ανάμεσα στα ονόματα που συνυπογράφουν τα πιο «βαριά» είναι εκείνα του Σαμ Άλτμαν, που είναι διευθύνων σύμβουλος της OpenAI που κατασκευάζει το ChatGPT, του Ντέμις Χάσαμπις, που είναι διευθύνων σύμβουλος της Google DeepMind και του Ντάριο Αμοντέι της Anthropic. Την δήλωση επίσης υποστήριξε και ο ο Τζέφρι Χίντον, ο οποίος είχε προειδοποιήσει έτσι κι αλλιώς για τους κινδύνους της υπέρμετρης ανάπτυξης της τεχνητής νοημοσύνης, καθώς και ο Γίοσουα Μπέντζιο, καθηγητής πληροφορικής στο Πανεπιστήμιο του Μόντρεαλ.
Ο Χίντον, ο Μπέντζιο και ο καθηγήτης Γιαν Λε κουν έχουν να επιδείξουν ένα εξαιρετικά πρωτοποριακό έργο στον τομέα της Α.Ι., έχουν κέρδισαν από κοινού το βραβείο Τούρινγκ το 2018, που είναι κάτι σαν το Νόμπελ της επιστημονικής κοινότητας και αποκαλούνται «Νονοί της Τεχνητής Νοημοσύνης». Ωστόσο από τα συμπεράσματα και τις πεποιθήσεις του διαχωρίζεται ο καθηγητής Λε Κουν, που εργάζεται στη Meta και έχει δηλώσει πως όλος αυτός ο πανικός, που εν πολλοίς συντηρείται από τους δύο συντρόφους του, είναι πέρα για πέρα υπερβολικός. Πεποίθηση που άλλωστε μοιράζονται και πολλοί άλλοι εμπειρογνώμονες.
Ένας από αυτούς είναι ο Αρβιντ Ναραγιανάν, επιστήμονας πληροφορικής στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον, που στο παρελθόν έχει τονίζει μιλώντας στο BBC: «Η σημερινή τεχνητή νοημοσύνη δεν είναι ούτε κατά διάνοια αρκετά ικανή ώστε να γίνουν πράξη αυτοί οι κίνδυνοι. Ως αποτέλεσμα, έχει αποσπάσει την προσοχή από τις βραχυπρόθεσμες βλάβες της τεχνητής νοημοσύνης».
Υπερβολική κινδυνολογία ή λόγος για πολλαπλούς φόβους λοιπόν; Φαίνεται πως εκείνοι που θα έπρεπε να απαντάνε ξεκάθαρα δεν έχουν ενιαία θέση. Όπως και να έχει, ας ελπίσουμε στο μέλλον το ζήτημα να αφορά μόνο την μεγάλη παράδοση της Επιστημονικής Φαντασίας.