Κρίση, μνημόνια και επιτήρηση από την Τρόικα. Τα πέρασε και αυτή, όπως και εμείς. Βασικά την ίδια περίοδο μας βρήκε το κακό, όταν η οικονομική λαίλαπα του 2008 χτύπησε με σφοδρότητα. Όμως, τα κοινά μας τελειώνουν κάπου εκεί. Αυτή κατάφερε μέσα σε λίγα μόλις χρόνια να απεμπλακεί τελείως – σε αντίθεση με μας που μας πήρε κοντά 10ετία να «ανασάνουμε» και ακόμα δεν είμαστε για να μας ζηλεύεις, κάθε άλλο. Μπαίνοντας μάλιστα σε ένα δρόμο ανάπτυξης που την έφερε σε πρωτοφανή ύψη. Πλέον έχει τόσο χρήμα που δεν ξέρει πώς να το ξοδέψει κι αυτό δεν είναι σχήμα λόγου! Μα τι έκανε τόσο καλά η Ιρλανδία και από παρίας της Ευρώπης μετατράπηκε σε πρότυπο; Πού οφείλεται αυτό που χαρακτηρίζεται ως «ιρλανδικό θαύμα»;
Οι τρέχοντες οικονομικοί της δείκτες είναι εντυπωσιακοί. Τόσο που αδυνατείς να πιστέψεις πως μιλάμε για μια χώρα που πριν από κοντά 15 χρόνια βρέθηκε ένα βήμα πριν από τον γκρεμό. Τη δεδομένη στιγμή, το δημόσιο χρέος στην Ιρλανδία είναι μόλις στο 42% του ΑΕΠ ενώ παράλληλα «τρέχει» με 2% ανάπτυξη. Η ανεργία είναι μόλις στο 4% και ο πληθωρισμός χαμηλότερος του 2%.
Το δημοσιονομικό πλεόνασμα έχει εκτοξευτεί σε επίπεδο ρεκόρ: Περισσότερα από 25 δισεκατομμύρια ευρώ το 2024, τη στιγμή που η πρόβλεψη ήταν για 8,6 δισεκατομμύρια τον Απρίλιο! Αυτό το… μαγικό έχει ξεκάθαρη εξήγηση και έχει να κάνει με απόφαση του δικαστηρίου της ΕΕ που ανάγκασε την Apple να καταβάλει αναδρομική φορολογία, περί τα 14 δισ. ευρώ στην Ιρλανδία. Γιατί δεν τα είχε πληρώσει αρχικά; Επειδή η κυβέρνηση της νησιωτικής χώρας της είχε παραχωρήσει σωρεία φορολογικών εκπτώσεων. Που όμως αντιτίθενται στο ευρωπαϊκό δίκαιο. Και τώρα ήρθε η στιγμή της εξόφλησης. Κάτι πάντως που δεν ήθελε η Ιρλανδία – λεπτομέρειες παρακάτω. Ναι, είναι σε τέτοιο σημείο που… κλωτσάει λεφτά. Ακριβώς επειδή δεν κοιτά το άμεσο, το κοντόφθαλμο, αλλά την προοπτική.
Γενικά δεν μιλάμε για τίποτα το αποσπασματικό ή συγκυριακό. Εδώ έχουμε να κάνουμε με μια χώρα που επί σειρά ετών έχει πάρει αποφάσεις και έχει κάνει στρατηγικές κινήσεις που άλλαξαν και όρισαν τη μοίρα της. Για να το έχουμε και σχηματικά, το 2009 η Ελλάδα είχε μεγαλύτερο ΑΕΠ από την Ιρλανδία. Και τώρα, έχει υπερδιπλάσιο ΑΕΠ σε σύγκριση με μας. Μόνο τυχαίο δεν είναι πως στα κρίσιμα εθνικά ζητήματα, εκεί πάνω, υπήρξε υπερκομματική σύμπνοια και απουσία πόλωσης.
Πρόκειται συνεπώς πλέον για μια χώρα με χαμηλούς και φθίνοντες δείκτες χρέους. Με εξαιρετικές δημοσιονομικές επιδόσεις και σταθερά συνετή διαχείριση, δεν είναι δηλαδή πως ξαφνικά επειδή «βρέχει χρήμα» αρχίζει να σπαταλάει αφειδώς. Δεν υπάρχει άλλη χώρα στη ζώνη του ευρώ που να τα πηγαίνει τόσο καλά στην παρούσα φάση.
Κάτι που ο πρωθυπουργός Σάιμον Χάρις αποφάσισε να κεφαλαιοποιήσει ανακοινώνοντας πρόωρες εκλογές για τις 29 Νοεμβρίου. Η οικονομία είναι πάντα σημείο – κλειδί για την έκβαση τέτοιων διαδικασιών και λέει πολλά ότι τα 2 κόμματα που συγκυβερνούν (Fine Gael και Fianna Fail) προηγούνται στις δημοσκοπήσεις, ενώ το αντιπολιτευόμενο Σιν Φέιν καταγράφει ελεύθερη πτώση.
Ο κυβερνών κεντροδεξιός συνασπισμός αντιμετωπίζει πιέσεις σχετικά με τα υπερκέρδη. Κάποιοι προτείνουν να δαπανηθούν για στέγαση και υποδομές, άλλοι για την εκπαίδευση και την ανακούφιση της φτώχειας. Μερικοί λένε ότι θα πρέπει να διοχετευθούν σε κρατικά επενδυτικά ταμεία ή για την αποπληρωμή του εθνικού χρέους. Ο Σάιμον Χάρις δήλωσε ότι η κυβέρνηση θα «σκεφτεί για ένα σύντομο διάστημα» πριν αποφασίσει. Κερδίζει χρόνο σαφώς πριν από τις εκλογές, που ‘ναι το κλίμα υπέρ του. Πολιτικά σοφό. Και δεν είναι βέβαια πως κάνει κάτι επιζήμιο για την πατρίδα του.
Όλα καλά όλα ανθηρά λοιπόν και το μέλλον θα ‘ναι λαμπρό; Και ναι και… όχι. Αν ο νέος πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ κάνει πράξη τις εξαγγελίες του μειώνοντας τους εταιρικούς φόρους και αυξάνοντας τους δασμούς, τότε το ιρλανδικό (φιλελεύθερο) οικονομικό μοντέλο, που βασίζεται σε εκτεταμένες αμερικανικές επενδύσεις, είναι πιθανό να απειληθεί. Αλλά ακόμα κι αν συμβεί αυτό, σίγουρα υπάρχει πια ένα τεράστιο μαξιλαράκι ασφαλείας για να μην υπάρξει πανικός, καθώς η τεχνογνωσία στην αντιμετώπιση κρίσεων. Η Ιρλανδία πέρασε πολύ πιο δύσκολα, επιτυχώς.
Χρωστάμε, τέλος, μια εξήγηση: Για τα 14 δισ. από την Apple. Γιατί δηλαδή η Ιρλανδία δεν τα ήθελε. Με την έννοια πως έχει βασίσει το μοντέλο της στο να είναι ελκυστική για επενδύσεις από τους μεγαλύτερους τεχνολογικούς κολοσσούς του πλανήτη και το πρόστιμο – μαμούθ αντιβαίνει σε αυτό. Η όλη ιστορία επιβεβαιώνει επίσης είχε παράσχει στην Apple παράνομη κρατική ενίσχυση. Γι’ αυτό αρχικά προσπάθησε να κάνει συμφωνία με τον τεχνολογικό κολοσσό να μην πληρωθεί το πρόστιμο. Τελικά έκανε πίσω μόλις κατάλαβε το πολιτικό και πρακτικό κόστος.
Ακόμα κι έτσι, ως χώρα παραμένει εξόχως ελκυστική για τη Silicon Valley και άλλες πανίσχυρες πολυεθνικές λόγω του φορολογικού καθεστώτος της, το οποίο εξακολουθεί να είναι δελεαστικό σε άλλους τομείς, όπως οι φοροαπαλλαγές για την έρευνα και ανάπτυξη. Επίσης, διαθέτει εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό, ισχυρό νομικό σύστημα, είναι αγγλόφωνη και μέλος της ΕΕ. Πολλά τα συν. Παρά πολλά .Τόσο που να μπορεί να… ξινίζει όταν της δίνουν 14 δισ. ευρώ. Τόσο που να μοιάζει αρχαία ιστορία η εποχή που ήταν ένα από τα μαύρα πρόβατα της Ευρώπης. Τόσο που πλέον να είναι παράδειγμα προς μίμηση.