Την δική του άποψη σχετικά με την πρακτική της Τουρκίας να πραγματοποιεί παραβιάσεις του ελληνικού εναέριου χώρου κατέθεσε πρόσφατα ο Κοσμάς Μαρινάκης. Ο αναπληρωτής καθηγητής Οικονομικών στο Singapore Management University έδωσε τη δική του διάσταση, προκαλώντας ποικίλες αντιδράσεις.
Με ένα βίντεο το οποίο διαρκεί κάτι παραπάνω από δέκα λεπτά, καταρρίπτει τις κλασικές αιτιάσεις που όλοι (λίγο – πολύ) έχουμε διαβάσει. Ότι δηλαδή συμβαίνουν στο πλαίσιο της πολιτικής αμφισβήτησης και δημιουργίας γκρίζων ζωνών στο Αιγαίο, για λόγους κατασκοπίας ή πρόκλησης φθοράς (οικονομικής κυρίως στην ελληνική πλευρά) ή πρόκειται περί κλιμάκωσης με στόχο τον αποπροσανατολισμό της κοινής γνώμης στο εσωτερικό της χώρας. Χωρίς αυτό βέβαια να σημαίνει ότι δεν εξυπηρετούν ΚΑΙ τέτοιους σκοπούς.
Θεωρία των παιγνίων
Βάζει στην συζήτηση την περίφημη «Θεωρία των παιγνίων», μια θέση που αναπτύχθηκε αρχικά για να περιγράψει τη συμπεριφορά επιχειρήσεων, αλλά πολύ σύντομα το «πνευματικό» πόνημα του Τζον Νας (σε αυτόν αποδίδεται αν και ο “σπόρος” είχε φυτευτεί πριν από αυτόν) βρήκε εφαρμογή σχεδόν σε κάθε τομέα της ζωής. Σε οτιδήποτε δηλαδή περιλαμβάνει την στρατηγική που οφείλει να χαράξει και να ακολουθήσει κάποιος, προσπαθώντας να μαντέψει ή να προβλέψει την στάση που θα κρατήσει ο άλλος «παίκτης». Πάντα με βάση την πρόσβαση στην πληροφόρηση που έχει ο καθένας εξ αυτών. Η πληροφορία ή η γνώση, αν προτιμάτε, είναι ο παράγοντας που αλλάζει τα πάντα.
Χαρακτηριστικό είναι το περίφημο «δίλημμα του φυλακισμένου». Σύμφωνα με αυτό η αστυνομία έχει στα χέρια της δύο υπόπτους για ένα έγκλημα, αλλά καθόλου στοιχεία που μπορούν να οδηγήσουν σε καταδίκη. Οπότε τι κάνει; Προσφέρει σε καθέναν από αυτούς την ίδια συμφωνία, χωρίς ο άλλος να το γνωρίζει.
Δηλαδή, πηγαίνει στον, ας πούμε, Α και του λέει πως αν «καρφώσει» τον Β και ο Β δεν μιλήσει, τότε ο Β θα καταδικαστεί σε 10ετή κάθειρξη και ο Α θα μείνει ελεύθερος. Εάν, όμως, και ο Β «καρφώσει» τον Α, τότε και οι δύο θα καταδικαστούν σε 5 χρόνια. Φυσικά, το ίδιο ντιλ προσφέρεται και στον Β, με τους δύο παίκτες να μην συναντιούνται ποτέ και να μην ξέρουν τι συμβαίνει. Σύμφωνα λοιπόν με τη θεωρία των παιγνίων, το πιθανότερο σενάριο είναι και ο Α και ο Β θα «καρφώσουν» ο ένας τον άλλον, ελπίζοντας ότι ο άλλος δεν θα το κάνει. Ακόμη, όμως, κι αν συμβεί αυτό το σενάριο, τουλάχιστον θα κάτσει τα μισά χρόνια στη φυλακή. Ο μόνος, βέβαια, που στο συγκεκριμένο παράδειγμα «τρίβει» τα χέρια του είναι η αστυνομία που λύνει την υπόθεση.
Η περίπτωση Ελλάδας-Τουρκίας
Ο Κοσμάς Μαρινάκης δίνει την δική του εκδοχή, η οποία ταιριάζει και περισσότερο στη διαμάχη Ελλάδας-Τουρκίας, τις οποίες παρομοιάζει σαν δύο τύπους έτοιμους να πλακωθούν μεταξύ τους. Όπως λέει, η συμπεριφορά του καθενός θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από την πληροφορία που έχει σχετικά με το «οπλοστάσιο» του άλλου. Αν, για παράδειγμα, είναι σίγουρος ότι ο αντίπαλος δεν κρατάει πάνω του ούτε μαχαίρι, θα γίνει πιο επιθετικός. Αντίθετα, αν ο ίδιος έχει ας πούμε πιστόλι και ο απέναντι… καλάζνικοφ, μάλλον θα μαζευτεί… Η πρόσβαση στην αληθή ή όχι πληροφορία από μόνη της αρκεί για να αλλάξει τις ισορροπίες και να προκαλέσει συμπεριφορές.
Επομένως γίνεται εύκολα κατανοητό πως ο στόχος κάθε πλευράς σε αντίστοιχα «δίπολα» είναι διπλός. Από τη μία να μάθει όσο το δυνατόν περισσότερα για την κατάσταση του άλλου, και, από την άλλη, να του μεταφέρει λανθασμένη εικόνα για την δική του. Και ειδικά για το δεύτερο σκέλος, ας προσθέσουμε κάτι που δεν λέει ο καθηγητής, αλλά αποτελεί κοινή γνώση από πολέμους παλαιότερων εποχών. Όταν δηλαδή μονάδες του ιππικού συνήθιζαν να δένουν κλαδιά που έσερναν τα άλογα για να σηκώνεται πολλή σκόνη και να δίνουν στον αντίπαλο την εντύπωση ότι η δύναμη πυρός και ο αριθμός τους ήταν πολύ μεγαλύτερος του πραγματικού…
Η «διαφθορά της πληροφορίας»
Και κάπου εδώ εισέρχεται και ο όρος «διαφθορά της πληροφορίας». Στην εποχή των ραντάρ και του 21ου αιώνα, οι Τούρκοι αν προχωρούσαν σε πόλεμο δεν θα έκαναν… ντου με άλογα. Όλοι έχουμε προεξοφλήσει πως αυτό θα συμβεί από αέρος. Σκεφτείτε, όμως, κάτι. Εάν δεν υπήρχαν οι σχεδόν καθημερινές παραβιάσεις, με το που θα σηκώνονταν τα τουρκικά αεροσκάφη, αυτό για την ελληνική πλευρά θα ισοδυναμούσε με πόλεμο. Θα ήμασταν σίγουροι ότι επίκειται επίθεση και θα παίρναμε τα μέτρα μας, σημαδεύοντάς τα.
Ωστόσο πλέον όταν τα ελληνικά ραντάρ ανιχνεύουν τις τουρκικές υπερπτήσεις στο Αιγαίο, όλοι θεωρούν ότι είναι απλά μια… ρουτίνα. Όπως λέει και ο κύριος Μαρινάκης, αν υπάρξει μέρα που δεν θα έχουμε παραβιάσεις, θα τους… πάρουμε τηλέφωνο να τσεκάρουμε αν είναι καλά τα… παιδιά στην υγεία τους! Έτσι με αυτόν τον τρόπο η Τουρκία συστηματικά μας αφαιρεί την πληροφορία που παρέχουν τα ραντάρ. Ναι μεν ανιχνεύεται η κίνηση, αλλά δεν συνεπάγεται την πλήρη κινητοποίηση των ελληνικών δυνάμεων και τον «κόκκινο συναγερμό» ότι πάμε για πόλεμο…
Και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο αυτή η ενέργεια δεν πρόκειται να σταματήσει ποτέ από την Τουρκία, όσο οι δύο χώρες θα έχουν διαφορές και θα είναι οι χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ που θα ξοδεύουν (αναλογικά) τα περισσότερα χρήματα σε διαρκείς εξοπλισμούς.