Το νέο δόγμα των ΗΠΑ είναι «εδώ». Ή διαφορετικά, ο «σερίφης» Ντόναλντ Τραμπ δεν λογαριάζει τίποτα μπρος στην ευόδωση των στόχων του. Θεωρούσαμε δεδομένη την ευρωατλαντική συμμαχία, ότι ο «δυτικός κόσμος» πορεύεται ενωμένος, σαν ένα σώμα τρόπον τινά. Θα πρέπει να αναθεωρήσουμε. Μια νέα εποχή ανατέλλει και κάθε άλλο παρά φωτεινή είναι – φάνηκε και μετά την σοκαριστική ομιλία του αντιπροέδρου Τζέι Ντι Βανς στο Μόναχο. Ανατρέπεται κάθε κανονικότητα. Γεωπολιτικά, οικονομικά. Δίχως καν να τηρούνται τα προσχήματα.
Αντισυμβατικός και απρόβλεπτος, ο Ντόναλντ Τραμπ έχει ξεκινήσει τη 2η θητεία του ως πρόεδρος των ΗΠΑ αποφασισμένος να ορίσει ένα παγκόσμιο περιβάλλον που αυτός είναι το μόνο και μεγάλο αφεντικό, που αυτός αποφασίζει και διατάζει. Και δεν το θέσαμε τυχαία έτσι. «Αυτός που σώζει τη χώρα του δεν παραβιάζει κανένα νόμο», δήλωσε, προκαλώντας ανατριχίλα σε όσους κατανοούν πόσο επικίνδυνο και απολυταρχικό είναι να έχει τέτοιες αντιλήψεις, θεωρίας και πράξης, ένας άνθρωπος που είναι σε μια τόσο σημαντική θέση. Κανένας φραγμός στο δρόμο για την εκπλήρωση του MAGA (Make America Great Again).
Οι εκβιασμοί προς Καναδά και Μεξικό, η επεκτατική ρητορική για τη διώρυγα του Παναμά, η ανοιχτή διεκδίκηση της Γροιλανδίας όρισαν από νωρίς το τέμπο της νέας εποχής. Το πώς ο ηγέτης των Ρεπουμπλικανών σχεδιάζει το τέλος του πολέμου στην Ουκρανία είναι το πλέον ενδεικτικό των στόχων, των προθέσεων και της τακτικής του.
Προεκλογικά, έλεγε πως «σκοπός μου είναι να τελειώσω τον πόλεμο σε ένα 24ώρο» και τώρα βλέπουμε πως παρά τη δεδομένη υπερβολή που περιείχε η άνωθεν δήλωση, η ουσία δεν αλλάζει. Βρίσκεται σε ανοιχτή γραμμή απευθείας με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν και έχει ανοίξει ο δρόμος για μεταξύ τους συνάντηση σε ουδέτερο έδαφος, μάλλον στο Ριάντ της Σαουδικής Αραβίας. Εκεί όπου οι δύο τους φιλοδοξούν να μοιράσουν την Ουκρανία χωρίς την… Ουκρανία, δηλαδή του απόλυτα και άμεσα θιγόμενου μέρους της υπόθεσης. Και χωρίς μάλιστα κανέναν εκπρόσωπο της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις συνομιλίες.
Είναι προφανώς πάμπολλα ερωτήματα που προκύπτουν σε ένα περιβάλλον γενικού μοιράσματος του κόσμου. Εν προκειμένω θα το περιορίσουμε στο ελληνικό σκέλος. Τι σημαίνουν όλα αυτά για την πατρίδα μας ή μάλλον τι προεκτάσεις παίρνουν; Εν αρχή, η λύση που προωθεί ο Τραμπ στην Ουκρανία έχει να κάνει με αλλαγή συνόρων. Παραβιάζει δηλαδή μια θεμελιώδη αρχή που τέθηκε εν ισχύ μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο περί ιερότητας των συνόρων και θα δημιουργήσει ένα τετελεσμένο με δυνητικά επικίνδυνες προεκτάσεις.
Το ερώτημα που προκύπτει είναι εύλογο: Θα τηρήσει ο Αμερικανός πρόεδρος ανάλογη στάση σε θέματα όπως οι ελληνοτουρκικές διαφορές στο Αιγαίο και το Κυπριακό; Αυτήν την περίοδο βρισκόμαστε σε μια φάση «ήρεμων νερών» στο Αιγαίο. Οι παραβιάσεις του εναέριου χώρου έχουν σχεδόν μηδενιστεί, έχουν χτιστεί νέες οικονομικές σχέσεις και τουριστικές συμφωνίες, έχει περιοριστεί κατά πολύ η μεταναστευτική ροή.
Αλλά δυστυχώς φαίνεται πως (θα) είναι απλώς ηρεμία πριν από την καταιγίδα. Το θέμα είναι τι μορφή θα πάρει αυτή αν (όταν;) έρθει. Πόσο θα τεντώσουν τις όποιες διεκδικήσεις τους οι Τούρκοι, με ποιον τρόπο. Για να το πούμε απλά, αν δεν έχουν το φόβο πως κάποιος θα τους μαζέψει, θα τους τραβήξει το αυτί, είναι αρκετά πιθανό να γίνουν πιο τολμηροί, προκλητικοί. Αμφισβητώντας ακόμα πιο ανοιχτά ελληνικά εδάφη και ελληνικά δικαιώματα στο Αιγαίο. Το απρόβλεπτο της διακυβέρνησης Τραμπ δεδομένα δεν λειτουργεί αποτρεπτικά στον παράγοντα της τουρκικής επιθετικότητας. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, βήματα προσέγγισης που είχαν γίνει για ζητήματα όπως η ΑΟΖ και η υφαλοκρηπίδα θα πάνε (κι άλλο) πίσω.
Κι ύστερα, είναι το Κυπριακό. Το Ουκρανικό μπορεί να δημιουργήσει προηγούμενο. Δηλαδή εδάφη που καταλαμβάνονται με πόλεμο να νομιμοποιούνται από τη λεγόμενη διεθνή κοινότητα και να παραμένουν στον κατακτητή. Όταν επίσης ο Ντόναλντ Τραμπ λέει ανοιχτά πως το να γίνει η Γάζα «Ριβιέρα» είναι η λύση σε ένα μακροχρόνιο δαιδαλώδες και ακανθώδες διεθνές πρόβλημα, η αναγωγή πως θα μπορούσε να προκρίνει κάτι παρόμοιο για μέρη στο κατεχόμενο κομμάτι της Κύπρου μόνο παράταιρη δεν είναι.
Όλα αυτά είναι πιθανό να στρώσουν το δρόμο στην τουρκική πλευρά να «τρέξει» το project της για λύση «δύο κρατών» στο νησί. Το ελεγχόμενο αδιέξοδο άλλωστε είναι η τακτική που ακολουθούν οι γείτονες εδώ και χρόνια ώστε να διασφαλίσουν πως σε όλα τα πιθανά σενάρια θα διατηρήσουν έλεγχο και επιρροή στην Κύπρο. Και μετά να έχουν το πλαίσιο για να ζητήσουν άρση της διεθνούς απομόνωσης για το ψευδοκράτος και την με κάποιον τρόπο νομιμοποίηση αυτού.