Φυσιολογικά ο τελευταίος άνθρωπος που θα ήθελε να έρθει αντιμέτωπος με την εικόνα αποσύνθεσης του κορμιού ενός παιδιού, γνωρίζοντας και πόσο τραγικές ήταν οι συνθήκες θανάτου του, είναι ο ίδιος ο γονιός του. Ο Πάνος Ρούτσι ξέρει ότι αυτό που θα αντικρίσει θα τον στοιχειώνει σε όλο το υπόλοιπο της ζωής του, ότι μπορεί να του απομυζήσει και τα τελευταία αποθέματα ψυχικής και συναισθηματικής αντοχής. Οι φωτογραφίες του 22χρονου Ντένις, που έχασε τη ζωή του στα Τέμπη, είναι πλέον η μοναδική «ορατή» σύνδεση μαζί του. Μια σύνδεση που κινδυνεύει να χάσει με βάρβαρο τρόπο, έχοντας για πάντα έκτοτε στον ύπνο και στο ξύπνιο του ένα εφιαλτικό υποκατάστατο ως εικόνα.
Κι όμως, είναι εκεί, ένας σύγχρονος, ρακένδυτος ικέτης, ζητώντας από τις αρχές ένα δικαίωμα που θεωρεί αυτονόητο. Πήρε μια γενναία απόφαση. Να πιει το ποτήρι του μαρτυρίου έως τέλους. Ποιος άνθρωπος, ποια αρχή και ποια νομικά στερότυπα μπορούν να του το αρνηθούν;
Ο Πάνος Ρούτσι δεν είναι ο πρώτος που αξιώνει κάτι ανάλογο. Ο ειδικός εφέτης ανακριτής Σωτήρης Μπακαΐμης έχει ήδη αρνηθεί τρεις φορές την εκταφή δυο θυμάτων της σιδηροδρομικής τραγωδίας, του Δημήτρη Ασλανίδη και του Άγγελου Τηλκερίδη.
Τον Δεκέμβριο του 2024 ο Παύλος Ασλανίδης ζήτησε την εκταφή προκειμένου να ακολουθήσει εξέταση DNA, και μέσω αυτής, εφόσον ταυτοποιηθεί ότι ανήκει στον γιο του, να διενεργηθούν βιοχημικές εξετάσεις, οι οποίες όπως υποστήριζε, παραλείφθηκαν.
Με ποιο σκεπτικό απορρίφθηκε το αίτημα; «Από το προαναφερθέν άρθρο 201 παρ. 1 ΚΠΔ προκύπτει ότι η εξέταση DNA προβλέπεται για την ανακάλυψη της ταυτότητας του δράστη, προϋπόθεση όμως που δεν συντρέχει στην υπό κρίση περίπτωση».
Ως προς το αίτημα για διενέργεια βιοχημικών εξετάσεων στη σορό, αναφέρθηκε ότι «πρέπει να απορριφθεί ως αβάσιμο, αφού έχουν ήδη λάβει χώρα οι απαιτούμενες ανακριτικές πράξεις και εν γένει δικονομικές ενέργειες για τη διακρίβωση των συνθηκών και αιτιών πρόκλησης του εν λόγω θανατηφόρου σιδηροδρομικού δυστυχήματος, όπως διενέργεια νεκροψίας – νεκροτομής, και σύνταξη σχετικής έκθεσης, όπου αναφέρεται η αιτία του θανάτου, λήψη βιολογικού υλικού για προσδιορισμό γενετικού τύπου – εξέταση DNA, ανάλυση βιολογικών υλικών από ανθρώπινη σορό, ανάλυση βιολογικών υλικών από συγγενείς αγνοουμένου ατόμου, επισύναψη έκθεσης εργαστηριακής πραγματογνωμοσύνης (DNA), επισύναψη έκθεσης αναγνώρισης, οπότε και στη συνέχεια την 5-3-2023 παραδόθηκε η αναγνωρισθείσα σορός».
Ο κ. Ασλανίδης προσέφυγε τότε στο αρμόδιο δικαστικό συμβούλιο κατά της πράξης της απόρριψης, εισέπραξε όμως άρνηση και από αυτό.
Τον Απρίλη του 2025 και ενώ είχε δημοσιευτεί το πόρισμα του ΕΟΔΑΣΑΑΜ, που οποίο άφηνε ανοιχτό το ενδεχόμενο για κάποια άλλη εύφλεκτη χημική ουσία ως αιτία για την πυρόσφαιρα, ο κ. Ασλανίδης κατέθεσε και δεύτερο αίτημα εκταφής. Τότε, ο εφέτης ανακριτής έκρινε πρόωρο το αίτημά του. Σύμφωνα με το σκεπτικό της απόφασης, θα ήταν καλύτερο να αναμένουν όλοι τις πραγματογνωμοσύνες και τα υπόλοιπα στοιχεία των ερευνών, και αν πράγματι αυτά άφηναν υπόνοιες για ύπαρξη κάποιας ουσίας στις σορούς, προς απόδειξη του ισχυρισμού για παράνομο φορτίο στο εμπορικό τρένο, να προχωρούσαν στην εκταφή.
Μετά την εμφάνιση των βίντεο, που παρουσίαζαν την εμπορική αμαξοστοιχία να μην μεταφέρει κάτι, το πόρισμα του ΕΜΠ από τον καθηγητή Καρώνη και άλλα στοιχεία, το θέμα της μεταφοράς κάποιου ύποπτου υλικού από το εμπορικό τρένο έκλεισε για την ανάκριση και προς τούτο δεν ασκήθηκε καμία δίωξη για λαθρεμπορία.
Το νέο αίτημα που υποβλήθηκε τον Ιούλιο του 2025 από τον Χρήστο Τηλκερίδη, πατέρα του 20χρονου Άγγελου, για εκταφή, είχε προδιαγεγραμμένη τύχη. Για τον ανακριτή, το θέμα ξυλόλιο ή άλλη ουσία είχε ξεκαθαρίσει με τις πραγματογνωμοσύνες, τα στοιχεία του Γενικού Χημείου του Κράτους και μια ένορκη κατάθεση. «Το αίτημα εκταφής απορρίπτεται, καθόσον συνδέεται με τον ισχυρισμό μερίδας διαδίκων ότι στην εμπορική αμαξοστοιχία μεταφερόταν παράνομη ποσότητα διαλυτών υδρογονανθράκων…».
Στην απόφαση γινόταν αναφορά στις χημικές αναλύσεις και λοιπά έγγραφα από το ΓΧΚ, στο πόρισμα Καρώνη και στην πραγματογνωμοσύνη του μεταλλουργού Πέτρου Τσακιρίδη, καθώς και στις ένορκες καταθέσεις του μηχανολόγου-ηλεκτρολόγου μηχανικού Κωνσταντίνου Πασπαλά, ο οποίος είχε προσέλθει αυτοβούλως στο ανακριτικό γραφείο του κ. Μπακαΐμη, προκειμένου να καταθέσει την επιστημονική του γνώση, ως συνεργάτης του ΑΠΘ.
Βλέπουμε λοιπόν ότι το σκεπτικό της απόρριψης των αιτημάτων εκταφής ήταν κάθε φορά διαφορετικό. Την πρώτη ότι η διαδικασία ταυτοποίησης των θυμάτων ήταν ακέραια, τη δεύτερη «ας περιμένουμε…» και την τρίτη διότι το αίτημα συνδέθηκε με… ισχυρισμό μερίδας διαδίκων. Κόντρα στην απόφαση (της ανάκριση, όχι κάποιου δικαστηρίου) ότι δεν υπήρξε κάποια άγνωστη χημική ουσία στο εμπορικό τρένο.
Στο ελληνικό Δίκαιο, η εκταφή πριν την τριετία από τον θάνατο προϋποθέτει εισαγγελική παραγγελία. Σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, η απόρριψη αιτήματος εκταφής επιβάλλεται να είναι ειδικώς και επαρκώς αιτιολογημένη, κατόπιν στάθμισης όλων των κρίσιμων παραγόντων (δικαιώματα των οικείων, ανάγκες της έρευνας, κίνδυνοι δημόσιας υγείας). Οι κρατικές αρχές οφείλουν να εξετάζουν με συνέπεια τα σχετικά αιτήματα, να διασφαλίζουν αδιάβλητη ιατροδικαστική διαδικασία και να παρέχεται αποτελεσματικό ένδικο μέσο για κάθε απορριπτική κρίση.
Στέκουν νομικά τα επιχειρήματα της άρνησης των αιτημάτων στους κ. Ασλανίδη, Τηλκερίδη και Ρούτσι; Προφανώς ναι, αλλά το ίδιο ισχύει και για την αντίθετη περίπτωση. Φαίνεται λοιπόν ότι θα έστεκε μια χαρά νομικά και οποιοδήποτε απόφαση περί αποδοχής της εκταφής. Θα λέγαμε δηλαδή ότι το ζήτημα άπτεται στην κρίση της Δικαιοσύνης. Και έτσι αυτομάτως περνάμε στο ουσιώδες ερώτημα, όταν έχουμε να κάνουμε με τρεις γονείς που έχασαν τα παιδιά τους αποκλειστικά λόγω κρατικής αμέλειας. Ανθρώπινα και ηθικά είναι δικαιολογημένη η απόρριψη των αιτημάτων τους;
Κοινώς, το γράμμα του νόμου στη συγκεκριμένη περίπτωση δεν είναι τόσο ισχυρό, ώστε να μην επισκιαστεί ολότελα από το πνεύμα του νόμου.
Και στο τέλος της μέρας είναι απορίας άξιον τούτο: αφού πλέον είμαστε βέβαιοι για τις συνθήκες πρόκλησης της πυρόσφαιρας, γιατί αφήνουμε να αναπαράγεται όλη αυτή η φασαρία περί άγνωστου υλικού και να θεριεύει ο σπόρος της καχυποψίας για το ποιόν της ελληνικής δικαιοσύνης;