Πώς το είχε θέσει κάποτε ο Γιάνης Βαρουφάκης; «Αν δεν διανοείσαι τη ρήξη, δεν διαπραγματεύεσαι». Μπορεί πολλοί να διαφωνούν (ως και ριζικά) με τις πολιτικές απόψεις του άλλοτε υπουργού Οικονομικών, μόνο που εν προκειμένω λέει μια μεγάλη γενικότερη αλήθεια: Όταν ξεκινάς μια διαδικασία πρέπει να είσαι προετοιμασμένος για όλα τα πιθανά σενάρια. Ακόμα και για το χειρότερο. Ο πόλεμος είναι ακριβώς αυτό.
Για πολλά χρόνια ήταν κάτι που αφορούσε άλλους, όχι εμάς στην Ευρώπη – όσο κυνικό κι αν ακούγεται. Πλέον είναι κάτι που η Γηραιά Ήπειρος αντιμετωπίζει ως ένα απευκταίο μεν, αλλά καθόλα πιθανό ενδεχόμενο. Με τις διαδοχικές τον τελευταίο καιρό παραβιάσεις εναέριου χώρου σε χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ από ρωσικά drones να εντείνουν την ανησυχία και το ψυχροπολεμικό κλίμα που ξεκίνησε μετά την εισβολή στην Ουκρανία.
Το Readiness 2030 είναι ένα εν ισχύ πρόγραμμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την ενίσχυση της αμυντικής ικανότητας της Ευρώπης, με προϋπολογισμό περίπου 800 δισ. ευρώ για τη χρονική περίοδο 2025-2029. Στην αρχή το είχαν βαφτίσει ReArm Europe, αλλά το αλλάξανε, επειδή ορισμένοι ηγέτες των χωρών – μελών είπαν ότι η ονομασία είναι υπερβολικά φορτισμένη και κινδυνεύει να αποξενώσει τους πολίτες – οι ενστάσεις τους εισακούστηκαν. Η ουσία όμως, δεν αλλάζει: Η Ε.Ε. επανεξοπλίζεται. Χώρες που είχαν ξεχάσει τι σημαίνει «ξοδεύω για την άμυνα» κάνουν, αναγκαστικά, ριζική στροφή στην πολιτική τους. Ειδικά όσες ανήκουν και στο ΝΑΤΟ, το οποίο επίσης, όπως απαίτησε ο Ντόναλντ Τραμπ, έθεσε ως στόχο στα μέλη του, να αυξήσουν ως στο 5% του ΑΕΠ τους τις αμυντικές τους δαπάνες, με ορίζοντα το 2035.
Δεν είναι μόνο οι Ευρωπαίοι, βέβαια. Όλοι εξοπλίζονται με εντατικούς ρυθμούς, από την Κίνα ως τη Ρωσία και φυσικά τις ΗΠΑ, οι οποίες ετοιμάζονται να ρίξουν στη μάχη (μεταφορικά και ελπίζουμε όχι και κυριολεκτικά…) τα F-47 για να γίνουν ακόμα πιο ισχυρές στον αέρα και να διατηρήσουν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα έναντι οποιουδήποτε αντιπάλου. Με εμβέλεια 1.000 ναυτικών μιλίων, πολύ μεγαλύτερη από αυτή των F-22 και F-35, φτάνει σε ταχύτητες 2 Mach 2, το συγκεκριμένο αεροσκάφος είναι εξοπλισμένο με μεγάλες κρύπτες όπλων και εντοπίζεται πολύ δύσκολα από τα εχθρικά ραντάρ.
Η κατάσταση που βιώνουμε αγγίζει τα όρια της πολεμικής υστερίας. Χάνεται συχνά το μέτρο και η ουσία και οι ψύχραιμες φωνές σβήνονται από το θόρυβο που κάνουν οι άλλοι. Ειδικά στην κοινή γνώμη της Ευρώπης καλλιεργείται, μεθοδικά και με ένταση, η πεποίθηση πως η Ρωσία ετοιμάζεται να εισβάλει και σε ευρωπαϊκές χώρες μέλη του ΝΑΤΟ. Προφανώς αυτό κάνει πολύ πιο δεκτικούς τους πολίτες στο ότι οι κυβερνήσεις τους θα ξοδέψουν περισσότερο για άμυνα, τώρα αλλά και στο μέλλον. Κάτι όμως που για συμβεί πρέπει να κοπούν λεφτά από αλλού. Από πού; Μα, από το κοινωνικό κράτος. Για να περάσει κάτι τέτοιο χωρίς αντιδράσεις, πρέπει ο κόσμος να έχει πειστεί πως είναι για το καλό του.
Λέει πολλά για τη διαμορφωθείσα νέα πραγματικότητα πως οι ευρωπαϊκές τράπεζες αναπροσαρμόζουν τις στρατηγικές τους. Οι Financial Times αποκαλύπτουν ότι κολοσσοί του χώρου, όπως οι γαλλικές BNP Paribas και Société Générale, αλλά και η γερμανική Deutsche Bank αναθεωρούν τις επενδυτικές τους πολιτικές, ακυρώνοντας περιορισμούς που απέκλειαν τη «χρηματοδότηση της παραγωγής και του εμπορίου αμφιλεγόμενων όπλων». Τα εξοπλιστικά προγράμματα «ανθούν» και η πολεμική βιομηχανία τρίβει τα χέρια της, ενώ η οικονομία της ΕΕ μετατρέπεται όλο και περισσότερο σε (προ)πολεμική. Σε κρατικό και χρηματοπιστωτικό επίπεδο.