Πολύ πριν η υπόλοιπη Ευρώπη αρχίσει να το συζητάει, να την απασχολεί, η Ελβετία είχε βάλει το ζήτημα της μετανάστευσης σε πρώτο πλάνο. Ήδη από τα 70s οι πολίτες είχαν κληθεί να ψηφίσουν, μέσω δημοψηφίσματος, για το αν θα έμπαινε ποσόστωση 10% όσον αφορά το κομμάτι του πληθυσμού που θα ήταν ξένοι (ήταν 17% και είναι 27% αυτή τη στιγμή). Τα κόμματα της χώρας ήταν συντριπτικά εναντίον, αλλά λίγο έλειψε η πρόταση να περάσει. Στο τσακ απορρίφθηκε.
Και να που τώρα, εν έτει 2025, το θέμα επανέρχεται δυναμικά στην ατζέντα από το Ελβετικό Λαϊκό Κόμμα (SVP). Το οποίο κατέθεσε πρόταση νόμου ώστε να μπει «κόφτης» στον αριθμό του πληθυσμού. Να μην μπορεί αυτός, συγκεκριμένα, να ξεπεράσει τα 10 εκατομμύρια. Τώρα είναι 9, σε περίπτωση που αναρωτιέσαι, όπως φανταζόμαστε.
Ποιος θα αποφασίσει; Οι πολίτες. Η έννοια του δημοψηφίσματος είναι βαθιά ριζωμένη στην κουλτούρα της χώρας. Αλλά γίνεται με μακρά διαβούλευση, με πραγματική ενημέρωση, με ανταλλαγή απόψεων και σε βάθος χρόνου. Όχι σαν εδώ που όλα έγιναν μέσα σε 10 μέρες, πίσω στο 2015, χωρίς ποτέ κανείς να καταλάβει τι σήμαινε το «όχι» ή το «ναι» που ψήφισε…
Η Ελβετία ετοιμάζεται να «κλείσει τα σύνορα της»
Ξεφύγαμε, όμως. Ελβετία, ξανά. Το πράγμα κινείται οριακά. Αυτή τη στιγμή είναι 50/50 σχεδόν το τι θα βγει, ελαφρά η πλάστιγγα εμφανίζεται στις δημοσκοπήσεις να γέρνει στο «υπέρ» της ποσόστωσης. Κάτι, ειρήσθω εν παρόδω, στο οποίο διαφωνεί η κυβέρνηση. Αλλά αν το αποφασίσει ο λαός, θα αναγκαστεί να πράξει. Και θα πρέπει μετά να προτείνει συγκεκριμένα μέτρα που θα εφαρμοστούν με το που φτάσει ο πληθυσμός τα 9.5 εκατ. για να μην ξεφύγει η δουλειά. Παρεμπιπτόντως, αν δεν αλλάξει κάτι, οι εκτιμήσεις λένε πως το «10άρι» η χώρα θα το πιάσει κοντά στο 2040.
Είναι ο ορισμός της άμεσης δημοκρατίας το παραπάνω έστω κι αν μιλάμε για μια πρόταση που στη ρίζα της είναι ρατσιστική. Ναι, είναι κάπως «σχιζοφρενικό», από την άλλη πόσα και πόσα στην εποχή μας δεν είναι τέτοια;
Ο πληθυσμός της Ελβετίας, την τελευταία δεκαετία, αυξήθηκε κατά περίπου 10%. Αύξηση κατά πολύ μεγαλύτερη, από το 2% της Ευρωπαϊκής Ένωσης, την ίδια περίοδο, σύμφωνα με στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας.
Σημαντικότερος παράγοντας της μεγέθυνσης δεν ήταν η φυσική διαδικασία αλλά η μετανάστευση. Και καθώς, οι Ελβετοί, διαμαρτύρονται για τα υψηλά ενοίκια, την κυκλοφοριακή συμφόρηση και τον συνωστισμό σε τρένα και λεωφορεία, που επηρεάζουν αρνητικά την ποιότητα ζωής τους, έρχεται η πρόταση νόμου για ανώτατο όριο.
Τι θα συμβεί αν η Ελβετία αποφασίσει πλαφόν
Ο κίνδυνος που ελλοχεύει αν ψηφιστεί το «πλαφόν» είναι να προκληθεί έλλειψη σε κρίσιμες δεξιότητες, με αποτέλεσμα να υπονομευθεί η ανταγωνιστικότητα της χώρας, της οποίας η κατά κεφαλήν παραγωγή είναι σήμερα η 6η υψηλότερη στον κόσμο.
Εάν ξεπεραστεί το όριο των 10 εκατομμυρίων κατοίκων, η χώρα θα αποσυρθεί από τις διεθνείς συνθήκες που, σύμφωνα με την πρόταση, « προωθούν την αύξηση του πληθυσμού». Όπως τη συμφωνία ελεύθερης κυκλοφορίας που έχει συνάψει με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Κάτι τέτοιο, θα είχε εκτεταμένες συνέπειες, καθώς θα προκαλούσε την ακύρωση μιας σειράς άλλων διμερών συμφωνιών που έχει η Ελβετία με την Ε.Ε., η οποία αποτελεί προορισμό για περισσότερο από το 40% των εξαγωγών.
Και πώς βλέπει η επιχειρηματική κοινότητα της χώρας την πρόταση; Διάφορα λόμπι έχουν διατυπώσει τις ανησυχίες τους, ειδικά καθώς οι προβλέψεις κάνουν ήδη λόγο για έλλειψη 430.000 εργαζομένων έως το 2040. Χώρια πως όλο αυτό θεωρείται ευρέως ότι θα αποτελέσει εμπόδιο για την ανάπτυξη. Και τι θα συμβεί πιο μετά όταν ο πληθυσμός θα αρχίσει να γερνάει και δεν θα υπάρχουν αρκετοί νεότεροι, να δουλεύουν και να στηριχθεί το σύστημα εν γένει; Άγνωστο…
Οι υποστηρικτές της πρωτοβουλίας πάντως υποστηρίζουν ότι τα προβλήματα θα αντισταθμιστούν από τη μείωση των ενοικίων των κατοικιών και του κόστους των υποδομών και της κοινωνικής πρόνοιας.
Και τώρα τι; Το λόγο θα έχει ο λαός. Η άμεση δημοκρατία της Ελβετίας προς μιας ιστορικής στιγμής που μπορεί να κρίνει πολλά για το μέλλον της Ευρώπης, συνολικά.