Αν μπορούσε κανείς να φέρει τον Μέγα Αλέξανδρο στη σήμερον και να του ζητήσει να πει ποιο είναι πιο δύσκολο, ο Γόρδιος Δεσμός ή ο Δίσκος της Φαιστού, θα έλεγε σίγουρα το δεύτερο. Κι αυτό όχι γιατί έχει καταφέρει να λύσει το πρώτο. Αλλά γιατί μιλάμε για ένα μυστήριο που κανείς δεν μπορεί να πει αν πρόκειται για κάτι καινοφανές που έκρυψαν οι αρχαίοι καλά, για κάποιο μεγάλο μυστικό της πλάσης. Ούτε μπορεί κάποιος να ισχυριστεί αν έχει κάποια ιστορική και κοσμογονική αξία ό,τι γράφεται. Ίσως να είναι απλώς μια καλλιτεχνική έκφραση και τίποτα περισσότερο.
Από το 1908, έτος κατά το οποίο ανακαλύφθηκε από τον Περνιέ στο ανάκτορο της Φαιστού, ο Δίσκος είναι μια τεράστια σπαζοκεφαλιά. Χιλιάδες επιστήμονες, ημεδαποί και αλλοδαποί, καταπιάστηκαν με την διερεύνηση του. Άλλοι αποφάσισαν να διακόψουν την έρευνα. Κάποιοι το έκαναν έργο ζωής και εξακολουθούν μέχρι και τώρα να τον επεξεργάζονται. Κι επειδή τίποτα δεν παραμένει παντελώς άγνωστο για πολύ καιρό, έχουμε φτάσει σε ένα σημείο όπου οι γλωσσολόγοι μπορούν να πουν ότι η λύση πλησιάζει με – αργά – βήματα.
Ο Γκάρεθ Όουενς, ο βασικός μελετητής, αποκάλυψε ότι μαζί με τους συνεργάτες του έχει αποκρυπτογραφήσει κατά το ήμισυ τον γρίφο. Ο Δίσκος της Φαιστού αρχίζει σιγά σιγά να «σπάει» και να δείχνει τα μυστικά του. Το θέμα είναι ότι ο γάιδαρος τρώγεται πάντοτε εύκολα και η ουρά είναι που θέλει το περισσότερο ψήσιμο για να γίνει βρώσιμη.
Χωρίς να έχει βρεθεί προ συνταρακτικών ανακαλύψεων κι αποκαλύψεων, ο Όουενς περιέγραψε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ το σκεπτικό και τα βήματα που ακολουθεί. Η Γραμμική Β είναι ένα σημαντικό εργαλείο για την ως τώρα κατανόηση των σχημάτων-γραμμάτων. Όχι όμως και για την κατανόηση του τι σημαίνει αυτό που αναγράφει ο διαμέτρου 16 εκατοστών Δίσκος.
Παρά το γεγονός ότι αρκετοί εγείρουν διαφοροποιήσεις ως προς την μέθοδο του, κάθε προσπάθεια αποκρυπτογράφησης, έστω και με λανθασμένο τρόπο, φέρνει την λύση πιο κοντά. Σβήνει ένα μονοπάτι που δεν χρειάζεται πια να παραπλανήσει τους μελετητές. Αυτό φυσικά δεν σημαίνει τίποτα. Ούτε ότι ο Όουενς έχει απόλυτο δίκιο ούτε απόλυτο άδικο. Οι επιστημονικές θεωρήσεις είναι ένα κομμάτι που αφορά τους γνώστες.
Το διά ταύτα, αυτό που αφορά το κοινό, είναι υπήρξε κάτι καινούργιο ως ανακάλυψη. Μια συγκεκριμένη ακολουθία γραμμάτων (δεν μπορούμε να μιλάμε για λέξη ως προς τις συγκεκριμένες γραφές όπως η μινωική), το I-QE-KU-RJA, με τριπλή παρουσία στις στροφές του Δίσκου της Φαιστού, δεν παραπέμπει στην κυρία μητέρα, αλλά στην κυρία θεότητα. Είναι η θεά Αθηνά; Η Αφροδίτη μήπως; Ή είναι η θεά Ατλαντίδα που αποφάσισε να εξαφανιστεί;
Η θεώρηση πάντως του Όουενς έχει το ενδιαφέρον της. Μιλάει για ένα αποτύπωμα του μινωικού πολιτισμού. Τόσο λίγο σε σχέση με το τι προσμένει η επιστημονική κοινότητα, αλλά και τόσο όμορφα απλό. Ένα καλλιτεχνικό αποτύπωμα που ακόμα και ως μυστήριο περιγράφει πράγματα.
Περιγράφει την αίσθηση της τέχνης, τον τρόπο έκφρασης, την ανάγκη των Μινώων και του βασιλιά τους να μεταφέρουν κάποιο μήνυμα χωρίς να τους καταλάβει κάποιος που πιθανώς κλέψει τον Δίσκο, περιγράφει το πως λειτουργούσε ένας πολιτισμός.
Το αν η στιγμή της οριστικής επίλυσης είναι κοντά είναι εύκολο να προβλεφθεί. Η στιγμή της κατανόησης του είναι το μεγάλο ερώτημα. Γιατί η γλωσσολογία πρέπει να λάβει υπόψη της ότι τα σύμβολα στον Δίσκο της Φαιστού έχουν άλλη σημασία με την Γραμμική Β κι άλλη με την Α ή τα ιερογλυφικά. Ή εν πάσει περιπτώσει με τα μινωικά ιερογλυφικά που απέχουν από την αιγυπτιακή γραφή. Κι αυτή η απαίτηση από τον Δίσκο δεν είναι απλώς δύσκολη. Είναι ακατόρθωτη ως σήμερα.
Ένα είναι πάντως βέβαιο. Η αποκρυπτογράφηση του απεγκλωβίστηκε από την πίστη ότι θα εγερθεί κάτι συνταρακτικό ως γνώση. Μπορεί ναι, μπορεί όχι.