Την τελευταία τριετία η παγκόσμια πολιτική σκηνή έχει εισέλθει σε έναν κυκεώνα απρόβλεπτων εξελίξεων. Τη στιγμή που όλοι προβλέπουν κάτι, εμφανίζεται κάτι άλλο και ανατρέπει τα πάντα. Στην πρώτη σκέψη όλοι μιλούν για νοθευμένες προβλέψεις ή σκόπιμη προπαγάνδα. Και η αλήθεια είναι ότι περί τέτοιας πρόκειται. Όχι όμως με τον τρόπο που την φανταζόμαστε όλοι. Ο χρόνος έρχεται πάντοτε να δείξει ότι τα πράγματα είναι πιο περίπλοκα απ΄ότι τα φανταζόμαστε. Οι διακλαδώσεις τους είναι τέτοιες που δύσκολα μπορεί κανείς να εμποδίσει την βαθιά τους διείσδυση στις κοινωνικές δομές. Το σκάνδαλο με την Cambridge Analytica που έσκασε πριν από δύο μέρες φέρνει αυτή τη σκληρή πραγματικότητα στην επιφάνεια.
Μόλις ένα χρόνο πριν υπήρχαν αποδείξεις ότι συγκεκριμένες IP από Σκόπια και Βουλγαρία προωθούσαν ψευδείς ειδήσεις μέσω του Facebook. Σε αυτές τις ειδήσεις προβάλλονταν επί τούτου σκληρά αρνητικές πληροφορίες για τον Trump ώστε να προκληθεί ένα κύμα συμπάθειας για τον πόλεμο που δέχεται. Ή αναφέρονταν αρνητικές λεπτομέρειες για την Hillary, χωρίς υπερβολικό αρνητισμό, ώστε να την θεωρήσει η αμερικανική κοινωνία ως λάθος επιλογή. Και μπορεί το popular vote να μην έβγαλε τελικά τον Trump, αλλά η ζημιά είχε γίνει. Μετά ήρθαν οι ακόμα πιο τρανταχτές αποδείξεις για την ανάμειξη Ρώσων στην καμπάνια του Trump και εν τέλει στο εκλογικό αποτέλεσμα.
Τώρα είναι η Cambridge Analytica που αναδεικνύει την ανάγκη να επιστρέψει και πάλι ο κόσμος στην σωστή πληροφόρηση. Να μην δίνει στο Facebook αυτή την τεράστια ισχύ στην διαμόρφωση της κοινής γνώμης. Προκαλεί επίσης το ίδιο το μέσο να οχυρωθεί καλύτερα, αν δε θέλει να πληγεί βάναυσα η δημόσια εικόνα του.
Ύστερα από ορισμένες σοβαρές ενδείξεις, ρεπόρτερ του Observer και του Channel 4 προσέγγισαν την εταιρεία του 42χρονου CEO Alexander Nix, με πρόσχημα την βοήθεια της εταιρείας σε μια πολιτική καμπάνια. Η Cambridge Analytica είναι μια εταιρεία που διατείνεται ότι μπορεί να προσφέρει πολύτιμα δεδομένα για το εκλογικό σώμα. Πώς; Αντλώντας δεδομένα από τα προφίλ τους στο Facebook. 50 εκατομμύρια την πάτησαν. Και μαζί με αυτούς οι «φίλοι» τους στο Facebook.
Μέσα από αυτή την επαφή με τον Nix, οι ρεπόρτερ άκουσαν σημεία και τέρατα για τις μεθόδους της εταιρείας. Πέραν του ότι η συλλογή των δεδομένων έγινε με παράνομο και ανήθικο τρόπο (Αμερικάνοι κλήθηκαν να απαντήσουν σε ένα τεστ προσωπικότητας μέσω Facebook και έδωσαν εν αγνοία τους πρόσβαση στην Global Science Research, εταιρεία του Aleksandre Kogan που παρέδωσε τα δεδομένα στην Analytica), αποκαλύφθηκαν ακόμα πιο παράνομες τακτικές.
Ο Nix πρότεινε μεταξύ άλλων να στείλουν Ουκρανές συνοδούς πολυτελείας στον πολιτικό αντίπαλο των «ενδιαφερομένων», να το βιντεοσκοπήσουν και να το βγάλουν στη φόρα για να πλήξουν την εικόνα του. Τα ακριβή λόγια του ήταν «Μη δίνετε σημασία σε αυτά που λέω. Δεν τα εννοώ ακριβώς. Είναι πράγματα που μπορούν να γίνουν, πράγματα που έχουν γίνει στο παρελθόν».
Αν σκεφτούμε ότι η εταιρεία έχει αναμειχθεί στις εκλογές των ΗΠΑ, της Κένυας, του St. Kitts & Nevis, της Κολομβίας και της Ινδίας στο παρελθόν, ορισμένα γεγονότα βρίσκουν την εξήγηση τους. Όπως η στόχευση του Trump στη γυναίκα του Ted Kruz στις εκλογές για το χρίσμα των Ρεπουμπλικάνων. Μια στόχευση που έγινε καθ΄υπόδειξη του Steve Bannon, επικεφαλής της εκστρατείας του Trump και μετά chief of staff στον Λευκό Οίκο. Ο Bannon έχει παρελθόν στην Cambridge Analytica, ενώ έχει πάρει και διαφημιστικό πακέτο για το Breitbart, το σάιτ που έχει.
Σε όλα τα παραπάνω η θέση του Facebook ήταν να αναθέσει σε μια ειδική αρχή την διερεύνηση της υπόθεσης και να βρει αν όντως έγινε αυτή η παραβίαση των κανόνων του και της νομοθεσίας. Το βασικότερο όλων όμως είναι να ορίσει ξανά τη θέση του. Να δει γιατί ξαφνικά αποτελεί το πεδίο τόσων προβλημάτων και γιατί οι δημαγωγοί και οι απατεώνες της ρητορείας βλέπουν σε αυτό τον χώρο δράσης τους. Υπενθυμίζω ότι μέχρι και τζιχαντιστές είχαν αναρτήσει υλικό τους στο παρελθόν εκεί. Χρειάστηκε να γίνουν τόσα τρομοκρατικά χτυπήματα για να αλλάξουν οι ρυθμίσεις. Και τώρα έχουμε αυτό.
Την ωμή παρέμβαση στην πολιτική ζωή χωρών και με τον πιο αισχρό τρόπο. Ένα σενάριο του Dave Eggers σε ακόμα πιο ακραίο βαθμό. Η απόλυτη στροφή της πολιτικής στην δημόσια εικόνα και σχεδόν καθόλου στο πραγματικό έργο του καθενός.
Κι ακόμα η αλαζονεία του Zuckerberg και των επικεφαλής του Facebook δεν πτοείται.
Υπάρχει όμως και ένα μερίδιο των ίδιων των χρηστών. 2.3 δισεκατομμύρια κάθε μήνα χρησιμοποιούν το Facebook και το 70% ενημερώνεται από εκεί. Αυτός είναι ο κόμβος της ενημέρωσης τους. Είναι λογικό κάτι τέτοιο; Όχι. Τέτοια δύναμη σε ένα social media φέρνει όλα τα προβλήματα που έχουν εμφανιστεί. Ούτε είναι λογικό να μην επηρεάζεται κανείς από αυτές τις αποκαλύψεις.
Κι αν για τους digital immigrants, που λειτουργούν με όρους αναλογικής εποχής σε ένα ψηφιακό μέσο, υπάρχει η δικαιολογία του χάσματος, οι digital natives δεν δικαιολογούνται καθόλου.
Μόνο η πτώση της μετοχής του κατά 7 μονάδες στο κλείσιμο του χρηματιστηρίου χθες, που εξανέμισε πάνω από 30 δισ. δολάρια κεφαλαιοποίησης, δείχνει μια επίδραση από το σκάνδαλο της Cambridge. Αλλά κι αυτό είναι μια τεχνική μορφή. Οι χρήστες δεν επηρεάστηκαν ιδιαίτερα απ΄αυτό. Κι όσο συνεχίζεται έτσι, τόσο το Facebook θα αποτελεί την πιο ισχυρή κυβέρνηση.