Ύστερα από τραγωδίες όπως η χθεσινή στην Χαλκιδική ή εκείνη στο Μάτι όλοι αναζητούν τους υπαίτιους. Αυτούς που έβαλαν τη φωτιά, αυτούς που ολιγώρησαν και δεν κινήθηκαν σωστά κι εγκαίρως για να σώσουν τους ανθρώπους από τις πλημμύρες και γενικώς όσους ενεπλέκονται σε αυτές τις καταστροφές.
Το μόνο σίγουρο είναι ότι δεν πρόκειται για ευθύνη ενός. Είναι λάθη που διαιωνίζονται πολλά χρόνια τώρα. Όπως με το σύστημα 112.
Για τους γνωρίζοντες, το 112 εφαρμόστηκε το 1991 από την νεόκοπη Ευρωπαϊκή Ένωση ως ο αριθμός έκτακτης ανάγκης. Ένας αριθμός που απαντά σε κάθε περίπτωση πυρκαγιάς, πλημμύρας, σεισμού, αλλά και πιο ατομικές, όπως ληστεία ή ξυλοδαρμός ή πρόβλημα υγείας. Από το 2010 το 112 εξελίχθηκε και η Ε.Ε. το έκανε ακόμα πιο βοηθητικό.
Πλέον, στις μεγάλες καταστροφές δεν θα χρειαζόταν να καλέσει ο παθών για να ενημερώσει. Το ίδιο το σύστημα 112 θα είχε αυτοματοποιηθεί, ώστε να στέλνει μηνύματα σε κινητά, σε σταθερά, σε ηλεκτρονικό ταχυδρομείο και σε social media και να ενημερώνει για έκτακτη ανάγκη. Όπως αυτή που έζησαν χθες οι άνθρωποι στη Χαλκιδική.
Το 112 δεν λειτούργησε. Αν λειτουργούσε, θα είχε ενημερώσει πιθανότατα πιο έγκαιρα τους ανθρώπους και ίσως τώρα να μη θρηνούσαμε νεκρούς. Κανείς δεν ξέρει βέβαια το τελικό αποτέλεσμα, αλλά είναι καλύτερα να έχεις εφαρμόσει όλες τις διαθέσιμες υπηρεσίες, παρά να μην τις έχεις εφαρμόσει.
Γιατί το σύστημα ολιγώρησε; Γιατί από το 2011 που έγινε η νομοθετική πράξη μέχρι σήμερα δεν έχει ολοκληρωθεί το στήσιμό του. Από το 2014 που ξεκίνησε να στήνεται δεν έχει υπάρξει πρόοδος, μιας και διάφορα ζητήματα που προέκυψαν το 2015 άφησαν το σύστημα ημιτελές. Πιο συγκεκριμένα, η σύμβαση μεταξύ της Κοινωνίας της Πληροφορίας και του ΟΤΕ ανεστάλη και όλα πάγωσαν. Πάγωσαν μάλιστα για ένα ποσό που δεν ξεπερνούσε τα 160.000 ευρώ.
Τι θα έκανε αν δούλευε σωστά; Θα διέθετε συντονιστές που θα χειρίζονται το Σύστημα Συναγερμού Πολιτών. Μόλις γινόταν γνωστή η εκκίνηση της θεομηνίας αυτοί θα εστίαζαν στην περιοχή που είναι υπό κίνδυνο και θα πήγαιναν άμεσα μηνύματα σε κάθε πιθανό μέσο. Δεν μιλάμε για απλές κλήσεις μόνο. Αλλά και για ηχητικά μηνύματα.
Επιπλέον, κάθε πολίτης θα μπορούσε να απαντήσει στο μήνυμα και το κέντρο συντονισμού να το σταχυολογήσει για να στείλει άμεσα απάντηση. Εν προκειμένω θα μπορούσε να στείλει βασικές κινήσεις που μπορεί να κάνει ο κάθε άνθρωπος σε περίπτωση τέτοιας καταστροφής.
Στο πλάνο που είχε εξαγγελθεί, προβλεπόταν και η δυνατότητα να γίνονται λίστες με όσους απάντησαν στα μηνύματα και όσους δεν απάντησαν, αλλά και να υπάρχει επικοινωνία σε διάφορες ξένες γλώσσες ανάλογα με το roaming. Μια υπηρεσία που πλέον δεν υπάρχει, αλλά τότε υπήρχε.
Το σύστημα 112 έχει πλέον καθυστερήσει δύο χρόνια και το πλάνο λέει ότι θα τεθεί σε λειτουργία κάπου το 2019. Ήδη μετά την τραγωδία στο Μάτι έγινε παρατήρηση της Κομισιόν προς την ελληνική πλευρά για την κωλυσιεργία, ενώ κάτι που πρέπει να εξασφαλιστεί είναι πως όλοι οι πολίτες θα γνωρίζουν την ύπαρξή του.
Είναι χαρακτηριστικό ότι σε παλιότερες έρευνες υπήρχε ένα ποσοστό Ελλήνων της τάξεως του 6-8% που δεν το γνώριζε καν. Αν όμως ενωθεί με το ποσοστό αυτών που απλώς γνωρίζουν την ύπαρξή του αλλά όχι την λειτουργία του, μιλάμε για ένα 51%.
Όλα τα παραπάνω έρχονται να επιβεβαιώσουν αυτό που ειπώθηκε στην αρχή. Δεν είναι ζήτημα συγκεκριμένων προσώπων. Είναι ζήτημα συνολικής ανικανότητας, αθέτησης υποχρεώσεων, όρων, συμφωνιών και πολλών ακόμα πραγμάτων.
Γιατί αυτό που συνέβη με το σύστημα 112 τώρα, έχει συμβεί πολλές φορές στο παρελθόν με άλλα συστήματα. Έχει συμβεί με την αδυναμία κι ανευθυνότητα ολόκληρων δομών να ενημερώσουν και να «οπλίσουν» κάθε πολίτη με όσα πρέπει να γνωρίζει.
Όταν αποφασίσουμε να αλλάξουμε αυτά, ίσως να έχει νόημα η προσωπική απόδοση ευθυνών…