Λένε πως μέσα στην κρίση, κάθε είδους, αυτό που καιροφυλακτεί είναι κι άλλη κρίση. Καιροφυλακτούν επίσης κι αυτοί που θέλουν να σε πατήσουν στο λαιμό για να κερδίσουν κάτι. Εγώ θα έλεγα ότι καιροφυλακτεί και μια τεράστια αλλαγή. Ο καθένας μπορεί να την εντοπίσει όπου θέλει και να της δώσει ότι όνομα θέλει.
Εγώ θα έλεγα ότι μια πολύ μεγάλη αλλαγή είναι πως το χρήμα έγινε τόσο δυσεύρετο για όλους μας, που γίναμε ακόμα πιο αδηφάγοι γι΄αυτό. Άλλοι μπόρεσαν να υπερνικήσουν αυτό το θεριό, άλλοι παραδόθηκαν. Δε θα σου κρυφτώ. Κι εγώ σκέφτομαι εδώ και πολύ καιρό να του παραδοθώ.
Στην περίπτωσή μας ο κομιστής τον χρημάτων λέγεται τουρισμός, λέγεται Air BNB. Βραχύχρονος τουρισμός. Που χρεώνεται παραπάνω από τον διηνεκή. Το Air BNB είναι γνωστό τι προσφέρει και τι θυσιάζει για να μπορεί να είναι τόσο ανθηρό. Μην ξεχνάμε πως η Ελλάδα είναι στις 4 μεγαλύτερες αγορές της πλατφόρμας.
Πιθανότατα η ρίζα αυτής της στροφής να βρίσκεται στο ότι υπάρχουν πάρα πολλοί άνθρωποι που βρέθηκαν να έχουν στην κατοχή τους ακίνητα. Ένα, δύο, τρία, τέσσερα. Κάποια στιγμή αυτά τα ακίνητα δεν ήταν εφικτό να μισθωθούν. Οπότε έφερναν μόνο ωραιότατες υποχρεώσεις. Το BNB έδωσε μια απίστευτη διέξοδο.
Ξαφνικά οι ίδιοι εισοδηματίες που πριν έβγαζαν 2-3 χιλιάρικα από 4 οικήματα, τώρα θα μπορούσαν να βγάλουν τόσα από 2. Ή από ένα μόνο. Από το 2014 και μετά η Ελλάδα απέκτησε περιοχές που το BNB υπήρχε στο 70-80% των διαμερισμάτων και κατοικιών. Το Κουκάκι, τα Πετράλωνα και τουλάχιστον 4-5 μέρη της νησιωτικής χώρας δεν παρέχουν επιλογή για ενοικίαση με το 6μηνο ή το χρόνο. Αλλά με τη βδομάδα.
Αυτό δημιούργησε μια νέα μορφή αστικής τάξης, αλλά ταυτόχρονα γέννησε προβλήματα. Όχι μόνο για τους ντόπιους που διαμαρτύρονται για την αλλαγή του κόσμου τους. Όπως στη Βαρκελώνη. Αλλά και γιατί πλέον δεν μπορεί ένας ντόπιος να νοικιάσει ένα σπίτι για να μείνει μόνιμα.
Αυτή τη στιγμή το πρόβλημα γιγαντώνεται κάθε μέρα. Στο Ρέθυμνο έχουν πάνω από 150 αιτήσεις το μήνα και η προσφορά κατοικιών είναι μόλις 10.
Πολύ γρήγορα φτάσαμε σε μια νέα προέκταση. Γιατί εκτός από τα νησιά, υπάρχει και η ηπειρωτική Ελλάδα. Και σε αυτήν υπάρχουν αρκετές περιοχές που μέχρι πρότινος «ανέπνεαν» οικονομικά χάρη στους φοιτητές.
Ο Βόλος, η Λάρισα, τα Ιωάννινα, η Κοζάνη. Μέρη με πανεπιστημιακές μονάδες που κάθε χρόνο δέχονται από 80 μέχρι 400 νέους ανθρώπους. Από κοντά και η Ρόδος με την Κρήτη και τη Χίο. Εξίσου μεγάλος αριθμός εισαγωγής φοιτητών. Η Χίος για παράδειγμα φέτος θα έχει 133 νέους φοιτητές. Οι 110 με 120 θα είναι από άλλες περιοχές.
Οι ιδιοκτήτες μη κατοικήσιμων από τους ίδιους οικημάτων στις παραπάνω περιοχές πήραν την απόφαση να τελειώσουν την ενοικίαση σε φοιτητές και να απευθύνονται αποκλειστικά σε τουρίστες. Το 5μηνο της θερινής σεζόν, αλλά και περισσότερο οι υπόλοιποι 7 μήνες, θα τους αποφέρουν τα λεφτά που θα έβγαζαν σε 16-18 μήνες με έναν φοιτητή.
Ένα απλό παράδειγμα. Στη Λάρισα που αναφέρθηκε, ένα σπίτι 35-50 τ.μ. θα απαιτήσει ενοίκιο από 150 ως 280 ευρώ, ανάλογα το αν περιλαμβάνει έπιπλα, το έτος δόμησης, τον συντελεστή κτλ. Μέσω BNB ένα σπίτι 35 τ.μ. μπορεί να πάρει από 20 ως 38 ευρώ τη μέρα. Ένα 50άρι θα πιάσει σίγουρα 35 και μπορεί τα 40. Αυτό αφορά τον Ιούνιο και τον Ιούλιο κυρίως. Τον Αύγουστο πάει και στα 45. Ιδίως τα παραθαλάσσια.
Τον χειμώνα που αρκετοί κάνουν εκδρομές προς τη Θεσσαλία για διήμερα και τριήμερα, το ημερομίσθιο μπορεί να πάει και στα 50 ευρώ. Δέκα μέρες μόνο από τις 30 του μήνα να έχει πληρότητα ένα τέτοιο σπίτι, βγάζει από 400 ως 500 ευρώ. Αν αφαιρέσουμε ένα ποσοστό 30% που πάει στην υψηλή φορολογία και μερικά ακόμα έξοδα, θα του μείνουν περίπου 350 ευρώ.
Η φορολογία που ανέφερα καθορίζεται κι από το αν μιλάμε για ιδιοκτήτη που προσφέρει και υπηρεσίες καθαρισμού, άρα το διαμέρισμα είναι ατομική επιχείρηση κι όχι σπίτι που νοικιάζεται. Εγώ παίρνω την περίπτωση να είναι απλή ενοικίαση. Μετά θα πρέπει να λάβουμε υπ΄όψιν και το ποσό στο έτος που φέρνει ένα τέτοιο σπίτι. Η πιο ακραία σκέψη λέει για 35-40% φορολόγηση.
Άρα να πούμε ότι μέσο όρο αυτός ο άνθρωπος θα έχει 300 με 320 ευρώ καθαρά. Αυτό στο χρόνο είναι 40-60 ευρώ το μήνα, άρα 8-9 κατοστάρικα. Κι αν ισχύει αυτό για μέρη όπως η Λάρισα, φανταστείτε τι θα ισχύει για τους νομούς της Κρήτης ή τη Ρόδο που η πληρότητα τους το τρίμηνο του καλοκαιριού αγγίζει το 75%. Εκεί το καθαρό παραπάνω κέρδος ίσως και να γίνεται 2-3 χιλιάδες.
Μπορεί να κατηγορήσει κανείς αυτόν που επιλέγει να μην ασχοληθεί με φοιτητές και να προσφέρει το σπίτι του αποκλειστικά προς βραχυπρόθεσμη μίσθωση και χρήση; Ηθικά ναι. Αλλά νομίζω πως όλοι μας αυτό θα κάναμε.
Αυτή τη στιγμή το πρόβλημα γιγαντώνεται κάθε μέρα. Στο Ρέθυμνο έχουν πάνω από 150 αιτήσεις το μήνα και η προσφορά κατοικιών είναι μόλις 10. Στην Κέρκυρα προτάθηκε να χτιστούν ξενοδοχειακές μονάδες ή κάποιες από τις υπάρχουσες να συνάψουν συμβάσεις με τον δήμο. Παράλληλα, προκρίνεται η ανέγερση νέου συγκροτήματος φοιτητικών εστιών.
Σε άλλες περιοχές σημειώνονται περιστατικά όπου γονείς πάνε και προτείνουν να δώσουν καπάρο 48 μηνιάτικα και βάλε. Δηλαδή να προπληρώσουν τη διαμονή του παιδιού τους για όλη τη φοιτητική του ζωή!
Άλλοι αναφέρουν ότι ιδιοκτήτες σπάνε συμβόλαια με τους ενοίκους για να τα βάλουν άμεσα στην πλατφόρμα του Air BNB. Οι πόλεις που ξέραμε ως φοιτητουπόλεις, απωθούν τους ανθρώπους που όλα αυτά τα χρόνια τους «αιμοδοτούσαν». Μην ξεχνάμε ότι ολόκληροι δρόμοι μετατράπηκαν σε στέκια των φοιτητών, μαγαζιά έβγαλαν καλά λεφτά και γενικώς η ζωή προσαρμόστηκε.
Ένας φοιτητής σε τέτοιες πόλεις θα είναι 4 στα 7 βράδια έξω για να πιει κρασί ή μπύρα, να φάει ένα μεζέ. Ίσως είναι κι αυτή μια παράμετρος που θα πρέπει να εξεταστεί. Πόσο ζημιώνονται ή όχι οι καταστηματάρχες από αυτή την αλλαγή.
Φτάνουμε λοιπόν στο διά ταύτα. Μπορεί να κατηγορήσει κανείς αυτόν που επιλέγει να μην ασχοληθεί με φοιτητές και να προσφέρει το σπίτι του αποκλειστικά προς βραχυπρόθεσμη μίσθωση και χρήση; Ηθικά ναι. Αλλά νομίζω πως όλοι μας αυτό θα κάναμε. Τι είναι αυτό που μπορεί να γίνει;
Πέρα από την αύξηση της φορολογίας σε τέτοιες μισθώσεις που έχει φέρει το κράτος, το πρόβλημα χρειάζεται μια διαφορετική λύση. Γιατί η υψηλή φορολογία σε πολλές περιπτώσεις έφερε απλώς αύξηση της τιμής διαμονής, παρά απέτρεψε κάποιους. Μια από τις πολλές σκέψεις που κάνει ο μεταρρυθμιστής μέσα μας, αυτό που μπορεί να βοηθούσε είναι μια είδους παρέμβαση.
Να οριστεί δηλαδή ένα διάστημα χρόνου ως το ανώτερο που μπορεί κάποιος να έχει συνεχόμενα ένα διαμέρισμά του στην πλατφόρμα. Θα είναι ο ένας χρόνος; Θα είναι τα 2; Αυτό ίσως θα πρέπει να οριστεί και ξεχωριστά, ανάλογα την περιοχή και το πόσο κόσμο δέχεται.
Ένα άλλο μέτρο θα μπορούσε να είναι όριο ταυτόχρονων σπιτιών στην πλατφόρμα. Να οριστεί δηλαδή ότι για να καλυφθούν και οι ανάγκες των φοιτητών, δε μπορούν να υπάρχουν πάνω από 1.000 σπίτια στο Βόλο για παράδειγμα. Απλοϊκά όπως ακούγονται και σίγουρα όχι μελετημένα, αλλά ο μόνος τρόπος να βρεθεί λύση είναι μια win-win κατάσταση.
Ή, τουλάχιστον, μία που θα στενοχωρεί και τις δύο μεριές λιγότερο!