Η αντίληψη που έχουμε οι περισσότεροι στο μυαλό μας είναι πως κυρίαρχος ρόλος της επιστήμης είναι να στέκεται απέναντι στον Θεό. Τουλάχιστον υπό την έννοια ότι οι ανακαλύψεις μέσω αυτής έρχονται να ρίξουν φως και να δώσουν εξηγήσεις σε φαινόμενα που ο άνθρωπος αδυνατούσε να αντιληφθεί και -επόμενα- απέδιδε σε κάτι μεγαλύτερο από τον ίδιο. Και η αλήθεια είναι πως στο πέρασμα του χρόνου η παρατήρηση, η έρευνα και το πείραμα έδωσαν απαντήσεις, προσφέροντας αποδείξεις που απείχαν πολύ από τις διδαχές που συναντά κανείς σε ένα θρησκειολογικό κείμενο.
Βέβαια, η επιστήμη συνεχίζει να μην μπορεί να εξηγήσει τα πάντα. Όταν, λοιπόν, συμβαίνει κάτι τέτοιο, αρκείται στην διατύπωση μιας θεωρίας που ελλείψει ικανοποιητικότερης εναλλακτικής, καθίσταται κυρίαρχη και αποκτά status αξιώματος το οποίο μοιάζει να μην επιδέχεται αμφισβήτησης. Υπό αυτό το πρίσμα, φωνές που μπορεί να υποστηρίζουν κάτι αντίθετο από αυτό που παρουσιάζεται ως θέσφατο (χωρίς να είναι τέτοιο, αφού λείπει η πειραματική απόδειξη που αποτελεί την βάση της επιστημονικής σκέψης) μένουν στο περιθώριο και συχνά καταγράφονται ως… γραφικές.
Τέτοια τυπικά παραδείγματα είναι διατυπωμένες θεωρίες όπως εκείνες για παράλληλα σύμπαντα ή για τις υπερχορδές. Στην πραγματικότητα πρόκειται για μαθηματικά μοντέλα που δημιουργήθηκαν σε μια απόπειρα να ξεπεραστούν (αν και το πιο σωστό ρήμα είναι το «να αποφύγουν») τα εμπόδια που θέτει η κλασική φυσική. Ένας αρνητής τους, επιστήμονας και ίδιος και μάλιστα διακεκριμένος, είχε πει πως τέτοιου τύπου αφηγήσεις χωρίς αποδείξεις καθιστούν (π.χ) την Θεωρία της Μεγάλης Έκρηξης … αλλόκοσμη και απίστευτη όσο η «Γένεσις» της Παλαιάς Διαθήκης. Γεγονός που τον αναγκάζει να τηρεί αποστάσεις και από τις δύο, για όσο διάστημα εκείνες παραμένουν στη σφαίρα της απλής θεωρίας.
Το θρησκευτικό-χριστιανικό αφήγημα που θεωρείται το πλέον ξεπερασμένο είναι εκείνο που μας θέλει όλους να προερχόμαστε από τον Αδάμ και την Εύα. Ο Δαρβίνος διατύπωσε την Θεωρία της Εξέλιξης των Ειδών που ουσιαστικά έρχεται να πει ότι έχουμε να κάνουμε με μια διαρκή διαδικασία μετασχηματισμού, καταρρίπτοντας την παρθενογένεση. Τα πάντα προέρχονται και σχετίζονται με κάτι άλλο. Μοιραία, στα πάντα συμπεριλαμβάνεται και ο άνθρωπος, που δεν αποτελεί τίποτα περισσότερο από μια… παραλλαγή του πιο συγγενικού σε αυτόν είδους. Του πιθήκου. Μια άποψη που ήρθε να χτυπήσει όχι μόνο την Παλαιά Διαθήκη, αλλά και την αίσθηση μοναδικότητας που είχαμε για τις αφεντιές μας.
Τα αποτελέσματα μιας πρόσφατης έρευνας-μελέτης έρχονται να αμφισβητήσουν αυτό που σήμερα θεωρείται δεδομένο. Αν και είναι αλήθεια πως πολλοί επιστήμονες και σε πολλά διαφορετικά επίπεδα σήμερα στέκονται με σκεπτικισμό απέναντι στα πορίσματα του Δαρβίνου. Αλλά αυτός ακριβώς είναι ο ρόλος της Επιστήμης. Να αμφισβητεί ακόμη και τους δικούς της φορείς μέχρι να φτάσει στην απόλυτη αλήθεια.
Ο Μαρκ Στέκλε του πανεπιστημίου Ροκφέλερ της Νέας Υόρκης και ο συνάδελφός του Ντέιβιντ Τάλερ από το αντίστοιχο ίδρυμα της Βασιλείας στην Ελβετία μελέτησαν γενετικό υλικό από 100.000 διαφορετικά είδη. Μιλάμε για εκατομμύρια δείγματα, μια μορφή γενετικού barcode, μοναδικού ανά περίπτωση, σε μια έρευνα για την οποία συνεργάστηκαν εκατοντάδες ερευνητές από όλο τον κόσμο, συγκεντρώνοντας επί μία δεκαετία όλα τα στοιχεία σε μία και μοναδική βάση δεδομένων. Και μάλιστα όχι οποιαδήποτε, αλλά στην GenBank, που ελέγχεται από την ίδια την αμερικανική κυβέρνηση και όχι ένα απλό ερευνητικό ίδρυμα αμφιβόλου αξιοπιστίας. Τα αποτελέσματα τους άφησαν με το στόμα ανοιχτό, παρά το γεγονός ότι –όπως εξομολογήθηκε ο Δρ Τάλερ στο Associated Press– «προσπάθησε με κάθε τρόπο να τα αντικρούσει μέσα στο κεφάλι του».
Η βασική ένσταση προς την Εξελικτική Θεωρία που έρχεται μέσα από την μελέτη η οποία δημοσιεύτηκε στην επιστημονική εφημερίδα «Human Evolution» σχετίζεται με το γεγονός ότι σύμφωνα με τον Δαρβίνο και τους υποστηρικτές του, όσο μεγαλύτερος είναι ο πληθυσμός ενός είδους τόσο μεγαλύτερες οφείλουν να είναι και οι διαφοροποιήσεις που μπορεί κανείς να παρατηρήσει σε αυτό. Όμως τελικά το DNA barcode, όπως το αποκαλούν και πιστεύουν ότι με βάση αυτό πρέπει να μελετηθούν τα είδη, έδειξε πως ακόμη και σε περιπτώσεις οργανισμών σαν τα μυρμήγκια των οποίων ο αριθμός είναι ασύλληπτος, δεν υπάρχει η ποικιλομορφία την οποία θα περίμενε κανείς. Αντίθετα και αυτά, όπως και τα 7.6 δισεκατομμύρια ανθρώπων που κατοικούν σήμερα στη Γη, εμφανίζονται να έχουν αντίστοιχες «παραλλαγές», εντελώς άσχετες με τον αριθμό των ατόμων που αποτελούν τον πληθυσμό τους. Για την ακρίβεια, το 90% όλων των ειδών του πλανήτη έχουν αντίστοιχες διαφοροποιήσεις.
Σαν να μην έφτανε αυτό, η μελέτη τους (υπενθυμίζουμε εδώ ότι πρόκειται για επιστήμονες και όχι για παπάδες) δείχνει πως 9 στις 10 περιπτώσεις των έμβιων οργανισμών φαίνεται πως προέρχονται από προγόνους που υπήρχαν… εδώ γύρω μόλις πριν από περίπου 200.000 χρόνια. Ακόμη κι αν πρόκειται για είδη των οποίων οι ρίζες χάνονται στα βάθη του χρόνου, η συνέχεια στην μεταβίβαση γενετικού υλικού μοιάζει να σπάει ακριβώς σε αυτή τη δεδομένη χρονική στιγμή. «Είναι σαν να συνέβη κάποιο γεγονός που απείλησε την ύπαρξη όχι μόνο των ανθρώπων αλλά και όλων των οργανισμών τότε», παρατηρεί ο Δρ Στέκλε, προσπαθώντας και ο ίδιος να εξηγήσει το φαινομενικά ανεξήγητο.
Και προχωρώντας ένα βήμα παραπέρα έρχεται το απόλυτο σοκ. «Για αυτά τα είδη, άρα και τον άνθρωπο, η έρευνα δείχνει πως οι σημερινοί πληθυσμοί τους προέρχονται από ένα προγονικό ζευγάρι. Ίσως εκείνο που απέμεινε από κάποιο καταστροφικό γεγονός το οποίο εμείς οι επιστήμονες δεν γνωρίζουμε», προσθέτει ο Τάλερ, συμπληρώνοντας ότι αυτό συνέβη αμέσως μετά από κάποια εποχή παγετώνων. Αν εδώ βλέπετε κι εσείς μια παραλλαγή της all time classic ιστορίας του Κατακλυσμού και της Κιβωτού του Νώε, δεν είστε οι μόνοι…
Φυσικά οι δύο επιστήμονες που εξέτασαν το κομμάτι εκείνο του DNA των οργανισμών που βρίσκεται στα μιτοχόνδρια (το οποίο στις αρχές του αιώνα κατάφερε να αναλύσει περαιτέρω ο Καναδός βιολόγος Πολ Χέρμπερτ, που το «βάφτισε» DNA barcode) δεν υποστηρίζουν ότι η Βίβλος έχει δίκιο. Παραθέτουν απλά τα αποτελέσματα της δικής τους έρευνας που δεν συμφωνεί με όσα θεωρούσαν και οι ίδιοι ως δεδομένα μέχρι να μπουν στο εργαστήριο και να μελετήσουν τα δείγματα που είχαν στην διάθεσή τους.
Σύμφωνα με την δημοσίευσή τους, το 90% των ειδών που κατοικούν σήμερα στον πλανήτη προέρχονται από ένα μοναδικό ζευγάρι γονέων και εμφανίστηκαν σχεδόν ταυτόχρονα με τον άνθρωπο πάνω στη Γη. Σοκαριστικό, αν μην τι άλλο, και σίγουρα αμφισβητήσιμο από πολλούς συναδέλφους τους. Ένας από αυτούς, ο Τζέσε Όσαμπελ, διευθυντής προγραμμάτων βιοποικιλότητας, με μεταπτυχιακούς και διδακτορικούς τίτλους από τα πανεπιστήμια του Χάρβαρντ και του Κολούμπια και επί σειρά ετών μέλος στην Εθνική Ακαδημία Επιστημών των ΗΠΑ, προσπαθεί να δώσει μια εξήγηση. Αυτό που υποστηρίζει είναι ότι μετά από συμβάντα, όπως εκείνα των Παγετώνων ή το ξέσπασμα μιας πανδημίας, οι πληθυσμοί πολλών μορφών ζωής μπορούν να φτάσουν στα όρια της εξαφάνισης. Σε τέτοιες περιπτώσεις, συνεχίζει, είναι πιο εύκολο να δημιουργείται ένα «νέο είδος» από την αρχή, παρά να μεταλλάσσεται σε ένα άλλο.
Στην παρατήρηση πως η τελευταία αποδεκτή από τους επιστήμονες τέτοια περίπτωση «μαζικής εξαφάνισης» τοποθετείται χρονικά στα 65,5 εκατομμύρια χρόνια πριν, όταν ένας αστεροειδής υποτίθεται ότι χτύπησε την Γη, ο Δρ Στέκλε αρκείται να απαντήσει πως η πιο απλή ερμηνεία είναι πως η ζωή δεν σταματά ποτέ να εξελίσσεται, σε αυτό θεωρεί πως και ο Δαρβίνος είχε δίκιο, αλλά προσθέτει πως ακόμη κι εκείνος δυσκολευόταν να εξηγήσει την απουσία ειδών που θα μπορούσαν να θεωρηθούν «γέφυρες» μεταξύ τους, με την ίδια ευκολία με την οποία συνέδεσε τον άνθρωπο με τον πίθηκο…
Σε κάθε περίπτωση η αλήθεια ακόμη αναζητείται και μέχρι να βρεθούν απτές αποδείξεις, κάθε θεωρία (ακόμη κι αν προέρχεται από επιστημονικά χείλη) οφείλει να αντιμετωπίζεται με σκεπτικισμό, αλλά όχι χλεύη. Η ζωή όχι μόνο εξελίσσεται, αλλά εκπλήσσει.