Πάντα μου προκαλούσε μια αλλόκοτη εσωτερική ανασφάλεια η εικόνα μιας ανοιχτής, ξεχασμένης βρύσης, ή μιας ντουζιέρας στην παραλία, που ο λουόμενος δεν μπήκε στον κόπο να κλείσει φεύγοντας.
Ίσως γιατί, στο Ηράκλειο που μεγάλωσα, το οικιακό νερό παραμένει μη πόσιμο και οι διακοπές της παροχής του ήταν πολύ συχνές στα μέσα της δεκαετίας του ’80 (ναι κι όμως, τα χρόνια της ΠΑΣΟΚαρας), με αποτέλεσμα να πιάνουν κάθε τρεις και λίγο δουλειά τα κατσαρολικά για ένα ζεστό μπάνιο και οι στοίβες πιάτων στο νεροχύτη να θυμίζουν ταβέρνα κάθε φορά που το στοκ από τα εμφιαλωμένα μπουκάλια λιγόστευε επικίνδυνα.
Τώρα που το ξανασκέφτομαι αυτή η ανασφάλεια δεν είναι και τόσο αλλόκοτη, αν έχεις βιώσει στον κεντρικό ιστό μιας μεγαλούπολης (όχι σε βουνά ή λαγκάδια δηλαδή), έστω για λίγες ημέρες το χρόνο, τι εστί έλλειψη νερού. Πιτσιρικάς τότε, το φαινόμενο έμοιαζε στα μάτια μου προάγγελος μιας ζωτικής σημασίας αγωνίας στο πλαίσιο ενός παγκοσμιοποιημένου προβλήματος λειψυδρίας. «Και τι θα συμβεί δηλαδή αν η κατάσταση αυτή επιδεινωθεί αντί να βελτιωθεί;»
Στο μικρόκοσμο μας η κατάσταση βελτιώθηκε. Στην πραγματικότητα όμως, σε ότι αφορά συνολικά την ανθρωπότητα και τις μελλοντικές γενιές, έχει επιδεινωθεί, σχεδόν δραματικά.
Το νερό είναι ο πιο ανανεώσιμος από όλους τους πόρους του πλανήτη. Αρκετοί από τους υδάτινους πόρους όμως είναι απρόσιτοι, ενώ εκείνοι που είναι προσβάσιμοι είναι άνισα κατανεμημένοι. Το νερό είναι δύσκολο να μεταφερθεί σε μεγάλες αποστάσεις και οι ανάγκες του ανθρώπου αυξάνονται διαρκώς, τόσο για τρόφιμα όσο και για βιομηχανία. Όλα όσα κάνουμε το απαιτούν, από την πόση και την καθαριότητα έως τις καλλιέργειες και τις κατασκευές. Οι ανάγκες είναι ευθέως ανάλογες με τον πληθυσμό της Γης, ο οποίος το 2015 αναμένεται να φτάσει τα 10 δισεκατομμύρια από 7,7 δισ. που είναι τώρα.
Σήμερα, ήδη, περίπου 850 εκατομμύρια άνθρωποι – ο 1 στους 9 από τον παγκόσμιο πληθυσμό – δεν έχουν πρόσβαση σε καθαρό νερό σε απόσταση μισής ώρας από τα σπίτια τους. Κάθε χρόνο περίπου 300.000 παιδιά κάτω των 5 ετών πεθαίνουν από ασθένειες που συνδέονται με το βρώμικο νερό και την κακή υγιεινή.
Η ενστικτώδης αντίδραση (αυτοσυντήρησης) κάποιου είναι ότι όλα αυτά αφορούν τις τριτοκοσμικές χώρες. Δεν λες μια τέτοια σκέψη «ενσυνείδητη», αλλά έτσι κι αλλιώς τα νέα δεν είναι καθόλου ευχάριστα ούτε για την αυλή μας. Σύμφωνα με επιστημονική μελέτη που διενήργησε τον περασμένο Δεκέμβριο το Κοινό Κέντρο Ερευνών (JRC) της Κομισιόν, η Ελλάδα, η Κύπρος (στη Μεγαλόνησο υπάρχουν ήδη σοβαρά προβλήματα με τις καλλιέργειες), η Ισπανία, η Ιταλία και η Τουρκία είναι μεταξύ των χωρών που αναμένεται να αντιμετωπίσουν αυξημένες ελλείψεις νερού κάποια στιγμή σε βάθος 30ετίας.
Η κύρια αιτία, σε ποσοστό άνω του 80%, είναι η κλιματική αλλαγή και οι άλλες δύο οι αλλαγές στη χρήση γης (άρδευση) και των συνηθειών μας στην κατανάλωση του νερού.
Η έρευνα προβλέπει ότι η αυξανόμενη ξηρασία στον ευρωπαϊκό νότο θα οδηγήσει σε ολοένα μεγαλύτερη έλλειψη νερού και σε μειωμένα υδάτινα αποθέματα για τα υδροηλεκτρικά εργοστάσια σε μεσογειακές χώρες, όπως η Ελλάδα. Εκτός από τη γεωργία και τα τρόφιμα, αυτό θα έχει ως συνέπεια να επηρεασθούν αρνητικά οι τομείς της παραγωγής ενέργειας και των μεταφορών.
Είναι δεδομένο για τους ερευνητές ότι αν η ζήτηση νερού παραμείνει στα σημερινά επίπεδα και οι προσπάθειες για εξοικονόμηση του δεν περάσουν στο επόμενο στάδιο, η άνοδος της θερμοκρασίας και η μείωση των βροχοπτώσεων – λόγω της κλιματικής αλλαγής – στη Μεσόγειο θα προκαλέσει ακραίες αυξήσεις στη λειψυδρία.
Η μελέτη ωστόσο προτείνει και τη λήψη περισσότερων προληπτικών μέτρων. Δύο από αυτά, για την ιστορία, είναι το φύτεμα περισσότερων ανθεκτικών, στην ξηρασία, καλλιεργειών και η ανάπτυξη νέων τεχνολογιών ψύξης στις μονάδες ηλεκτροπαραγωγής, ώστε να καταναλώνεται λιγότερο νερό. Τα άλλα δύο όμως έχουν να κάνουν με την αλόγιστη κατανάλωση. Πρόκειται για την καλύτερη διαχείριση του νερού για άρδευση, προκειμένου να μην ξοδεύεται τσάμπα και για την αύξηση του τιμολογίου για αγροτική και βιομηχανική χρήση του.
Ο Μπάμπης Παπαδημητρίου ασφαλώς είχε δίκιο στο σκεπτικό του. Η διατύπωση του, οκ., ήταν ατυχής και τον έφερε σε θέση υπόλογου. Ο κακοπροαίρετος βλέπει σε αυτήν «μελλοντικές αυξήσεις στα τιμολόγια της ΕΥΔΑΠ», ο καλοπροαίρετος την έστω και δια σπόντας ανάδειξη ενός ζητήματος κομβικής σημασίας.
Αντιλαμβάνομαι για ποιο λόγο υπάρχει πολύς κόσμος που στέκει με μηχανικό τρόπο κακοπροαίρετα απέναντι στον βουλευτή της ΝΔ, στο συγκεκριμένο θέμα όμως καλό θα ήταν να «ζυγίσουμε» την ουσία και όχι τις εντυπώσεις. Και η ουσία είναι ότι αν δεν σταματήσουμε… χθες το κακό συνήθειο της αλόγιστης σπατάλης νερού, αύριο μπορεί να είναι αργά.
Αν για να συμβεί αυτό είναι απαραίτητο κάποιο ειδικό τέλος που να χρεώνει την υπερκατανάλωση άνω κάποιου ορίου ή ακόμα και κλιμακωτά, καλό θα είναι να επιβληθεί. Φυσικά ανάλογα με τη βαρύτητα που υπάρχει στην κατανάλωση, καθώς μια καλλιέργεια ή μια βιομηχανική μονάδα μπορεί να καταναλώνει μηνιαίως τόσο νερό όσο χιλιάδες νοικοκυριά. Στα οποία το συγκεκριμένο τέλος θα μπορούσε να είχε συμβολική σημασία, αποσκοπώντας να συμβάλλει στη δημιουργία της κατάλληλης, «υδροφιλικής», παιδείας.
Πολλοί συγκρίνουν το νερό, ως αγαθό, με τον αέρα που αναπνέουμε, αλλά φυσικά δεν υπάρχει καμία σχέση αφού τον αέρα απλώς τον… μολύνουμε, ενώ το νερό πρέπει να παραχθεί και να διανεμηθεί. Θα ήταν πολύ πιο λογικό να διαμαρτυρηθεί ο Έλληνας π.χ. για το «χαράτσι» λειτουργίας της ΕΡΤ, απ’ ότι για ένα τέλος που θα τον έβαζε στη διαδικασία να σκεφτεί ότι το νερό στον πλανήτη δεν είναι εξασφαλισμένο, στη σημερινή μορφή του, (όχι… επ’ άπειρον, αλλά) ούτε καν σε 20-30 χρόνια από τώρα.