Η γεωγραφική απομόνωση μιας περιοχής μπορεί να λειτουργήσει ως ασπίδα για μια επιδημία, όταν δεν δέχεται μεγάλα τουριστικά κύματα. Η έγκαιρη περιθωριοποίηση του όποιου κρούσματος και τα κατάλληλα μέτρα προστασίας θα μπορούσαν να κρατήσουν την κοινότητα ασφαλή από μαζική διάδοση.
Ακόμα κι έτσι όμως, οι επιστήμονες δεν μπορούν να εξηγήσουν την παντελή έλλειψη κρουσμάτων κορωνοϊού στο μικρό νησάκι Τζίλιο, στο Τοσκανικό Αρχιπέλαγος της Ιταλίας.
Το νησί των 24 χιλιάδων τ.μ. με τους περίπου 800 κατοίκους, το οποίο έγινε ευρέως γνωστό το 2012 για το ναυάγιο του κρουαζεριόπλοιου Costa Concordia, έχει μείνει εντελώς ανεπηρέαστο από την Covid-19, μολονότι η ηπειρωτική χώρα έχει υποφέρει, με περισσότερα από 240.000 κρούσματα και 35.000 νεκρούς.
Οι συνθήκες έμοιαζαν πρόσφορες για τη διάδοση του ιού, καθώς οι κάτοικοι του Τζίλιο έχουν έντονη κοινωνικότητα και τα σπίτια είναι χτισμένα κολλητά στη σκιά του παλιού φρουρίου, που χτίστηκε το μεσαίωνα για την προστασία από τους πειρατές.
«Κάθε φορά που μια συνηθισμένη παιδική ασθένεια, όπως η ιλαρά ή η ανεμοβλογιά χτυπά κάποιον στο νησί, αρκούν μόνο λίγες ημέρες για να μολυνθούν σχεδόν όλοι», δήλωσε στην Washington Post ο Δρ. Αρμάντο Σιαφίνο, μοναδικός γιατρός του Τζίλιο για σχεδόν 40 χρόνια. Ο ίδιος τόνισε ότι ήταν ιδιαίτερα ανήσυχος για τον κίνδυνο ενός τοπικό ξεσπάσματος της επιδημίας, οι εξελίξεις όμως τον έχουν εκπλήξει ευχάριστα.
Φυσικά ο λόγος που το φαινόμενο μοιάζει ανεξήγητο είναι ότι το Τζίλιο δέχτηκε επισκέπτες, που όπως αποδείχτηκε ήταν φορείς της νόσου. Το πρώτο γνωστό κρούσμα κορωνοϊού στο νησί ήταν ένας 60χρονος άντρας που έφτασε λίγες μέρες μετά τη διάγνωση του πρώτου κρούσματος στη βόρεια Ιταλία, στις 18 Φεβρουαρίου. «Ο άντρας ήρθε στο Τζίλιο για την κηδεία ενός συγγενή του και έβηχε διαρκώς καθ’ όλη τη διάρκεια της τελετής. Αναχώρησε προς την ηπειρωτική χώρα την ίδια ημέρα με το πλοίο και πέθανε τρεις εβδομάδες αργότερα σε νοσοκομείο», ανέφερε η Πάολα Μούτι, ερευνήτρια του καρκίνου και επιδημιολόγος που διέμεινε τους τελευταίους μήνες στο νησί.
Τέσσερις ημέρες προτού ανακοινωθεί το εθνικό lockdown, στις 5 Μαρτίου, επισκέφτηκαν το νησί άλλοι τρεις άνδρες, που βρέθηκαν θετικοί στην ασθένεια. Ένας εξ’ αυτών ήταν Γερμανός με προέλευση τη βόρεια Ιταλία, ο οποίος ήταν κοινωνικός για αρκετές ημέρες αφότου αφίχθη στο Τζίλιο. Σύντομα παρουσίασε συμπτώματα, όπως έντονο βήχα, και ύστερα από μία εβδομάδα έκανε το τεστ και βγήκε θετικός. Το επόμενο διάστημα απομονώθηκε σε ένα σπίτι στο νησί. Τρίτο γνωστό κρούσμα ήταν ένας επισκέπτης από την Αυστραλία, ο οποίος είχε ανάλογη πορεία.
Πολλοί από τους κατοίκους του νησιού ανέφεραν ότι είχαν εκτεθεί με τον ένα ή τον άλλο τρόπο στον Sars-CoV-2. Σχεδόν όλοι υποβλήθηκαν κατά τη διάρκεια του lockdown σε τεστ, άπαντες όμως ήταν αρνητικοί.
Η Δρ. Πάολα Μούτι προσπαθεί πλέον να εντοπίσει ποιος είναι ο λόγος που οι ντόπιοι έχουν επιδείξει ένα είδος ανοσίας στον ιό. Ή «μήπως απλώς δεν εκτέθηκαν αρκετά στον κορωνοϊό ώστε να μολυνθούν;», αναρωτιέται. Την άποψη αυτή συμμερίζεται ο Μάσιμο Αντρεόνι, επικεφαλής μολυσματικών ασθενειών στο νοσοκομείο Tor Vergata της Ρώμης. Αναφέρει ότι για λόγους που εξακολουθούν να είναι ασαφείς, ορισμένοι ασθενείς δεν μπορούν να εξαπλώσουν την ασθένεια.
O Δρ. Αρμάντο Σιαφίνο
Ο καθηγητής Ανοσολογίας στο Imperial College London, Ντανιέλ Αλτμάν, θεωρεί ότι η εξήγηση μπορεί να είναι από την πιο απλή έως την πιο… «εξωτική». «Θα μπορούσε να είναι κάτι ασήμαντο. Ό,τι κανείς δεν μολύνθηκε επειδή βοήθησε η τύχη και δεν υπήρξαν στενές επαφές», ανέφερε σε ένα από τα mail του. «Ίσως είναι όμως κάτι πολύ πιο σημαντικό: μια γενετική παραλλαγή που είναι κοινή στον ντόπιο πληθυσμό».
Μόνο μια γενετική μελέτη για τον πληθυσμό του Τζίλιο μπορεί να δώσει απαντήσεις, για ένα τέτοιο εγχείρημα όμως χρειάζεται χρόνος και χρήμα. Οι δύο γιατροί του νησιού είναι πάντως διατεθειμένοι να βρουν τη ρίζα του… καλού. «Είναι απίστευτο. Σε αυτή την πλήρη πανδημία κανείς εδώ δεν είναι άρρωστος, παρά τα κρούσματα επισκεπτών που ήρθαν στο νησί», είπε προ καιρού ο Δρ. Σιαφίνο στην Πάολα Μούτι. Ήταν το έναυσμα, όπως δήλωσε η τελευταία, της απόφασης της να διερευνήσει αν υπάρχει κάποιο… μαγικό φίλτρο στο DNA των ντόπιων.