Αυτή τη στιγμή, στα σχεδόν 8 δισεκατομμύρια ανθρώπων πάνω στον πλανήτη αντιστοιχούν 1.6 δισεκατομμύρια κλιματιστικά. Αυτό σημαίνει πως σχεδόν 3 δισεκατομμύρια ζουν ή έχουν ζήσει σε σπίτι που τουλάχιστον ένας χώρος τους κλιματίζεται.
Σε ορισμένα σπίτια οι χώροι με σύστημα ψύξης και θέρμανσης είναι πάνω από ένας, ενώ σε πολλά δεν υπάρχει κανένα. Σε περιοχές πιο βόρειες ή πιο νότιες, αυτό ενδεχομένως να μην χρήζει τόσο μεγάλης κουβέντας.
Σε περιοχές όμως που βρίσκονται στα πέριξ του Ισημερινού και σε τροπικές κλιματικές ζώνες, το air condition είναι κάτι που αρχίζει σιγά σιγά να απασχολεί και θα απασχολήσει πολύ περισσότερο σε επιστημονικό επίπεδο και ως προς τη σχέση του με το περιβάλλον. Προς το παρόν, από τα 2.8 δισ. ανθρώπων που ζουν σε τροπικές περιοχές με πιο ζεστό κλίμα, ένα ποσοστό κοντά στο 10% εργάζεται ή ζει σε κλιματιζόμενο χώρο. Στις ΗΠΑ το ποσοστό που δεν ζει σε κλιματιζόμενο σπίτι είναι κάτω από 10%.
Δεν είναι κάποια καινούργια πληροφορία, μια συνταρακτική αποκάλυψη πως και τα κλιματιστικά έχουν συμβάλλει στην υπερθέρμανση του πλανήτη λόγω της ενέργειας που απαιτούν. Είναι ηλεκτρικές συσκευές, λειτουργούν με ρεύμα, καταναλώνουν ενέργεια που παράγεται από άνθρακα.
Παράλληλα όμως, είναι και συσκευές που απελευθερώνουν μόρια άνθρακα και πιο συγκεκριμένα υδροφθοράνθρακα. Επιβαρύνουν δηλαδή την ατμόσφαιρα με χημικές ενώσεις που έχουν αποδειχθεί επιστημονικά πιο επικίνδυνες κι από το διοξείδιο του άνθρακα που αποτελεί το μέγιστο πρόβλημα για την τρύπα του όζοντος και τη συνολική κλιματική κρίση.
Οι υδροφθοράνθρακες έχουν την τάση να εγκλωβίζουν στα χαμηλά στρώματα της ατμόσφαιρας περισσότερη θερμότητα, με αποτέλεσμα να προκαλείται αύξηση της θερμοκρασίας και μεγαλύτερη αίσθηση της ζέστης, άρα η ανάγκη για κλιματισμό αυξάνεται και η κατάληξη είναι ακόμα περισσότερη χρήση air condition, περισσότερη απελευθέρωση υδροφθορανθράκων και γενικά ένας φαύλος κύκλος που επιτείνει διαρκώς το πρόβλημα.
Καθώς έχουμε βρεθεί μετά το σημείο μηδέν που είχε ορίσει η επιστημονική κοινότητα για αλλαγές που θα απέτρεπαν την αύξηση της θερμοκρασίας κατά 1.5 βαθμό Κελσίου, πλέον ως ανθρωπότητα προετοιμαζόμαστε για την καλύτερη αντιμετώπιση ενός μέλλοντος με τεράστιες δυσκολίες επιβίωσης.
Ως το 2050 η ζέστη θα είναι ακόμα πιο ανυπόφορη στις τροπικές περιοχές του πλανήτη κι αυτό θα οδηγήσει σε ραγδαία αύξηση της χρήσης κλιματιστικών. Ακολούθως θα υπάρξει ραγδαία αύξησης της κατανάλωσης ενέργειας και της επιβάρυνσης του περιβάλλοντος, κάτι που θα μας φέρει σύντομα σε κατάσταση να έχουμε εξαντλήσει τους ενεργειακούς πόρους ενός έτους μέσα σε 5-6 μήνες. Το 2019 αυτό συνέβη στα τέλη Ιουλίου. Σε λίγα χρόνια μπορεί να γίνεται από τον Ιούνιο.
Τα air condition θα παίξουν ενεργό ρόλο σε αυτό όσο δεν γίνεται μια τάχιστη μετάβαση σε ΑΠΕ και απαγκίστρωση από τον άνθρακα. Πολύ περισσότερο σε χώρες αναπτυσσόμενες που το γεμάτο θερμότητα και υγρασία κλίμα τους απαιτεί εξάπλωση των κλιματιστικών.
Η ίδια η οικονομική ανάπτυξη χωρών όπως η Κίνα και η Ινδία βασίζεται σε σημαντικό ποσοστό στα air condition, αφού το κλίμα τους δεν είναι ανθρωποφιλικό και ο στόχος τους να γίνουν χώρες παραρτημάτων πολυεθνικών και να αναπτύξουν τη βιομηχανία τους, περνούσε μέσα από την κατάλληλη θερμοκρασία ενός περιβάλλοντος σε χειμώνα και καλοκαίρι.
Σύμφωνα με έκθεση του διεθνούς πρακτορείου ενεργείας IEA, ως το 2050 οι συσκευές που θα χρησιμοποιούνται θα προσεγγίζουν τα 6 δισεκατομμύρια, με 10 να πωλούνται κάθε δευτερόλεπτο!
Σε ένα τέτοιο μέλλον τα πράγματα καθίστανται δυσοίωνα, αφού δεν είναι μόνο πως τα ορυκτά καύσιμα για την παραγωγή ενέργειας θα αυξηθούν και θα προσαυξήσουν συνακόλουθα και τα βλαβερά αέρια στην ατμόσφαιρα, αλλά θα κατακρατήσουν τόσους ενεργειακούς πόρους, ώστε θα τους στερήσουν από άλλες υποδομές, ενδεχομένως πιο σημαντικές, και θα τις ωθήσουν σε κατάρρευση.
Ιδίως σε Κίνα, Ινδία, Ινδονησία και Βραζιλία, 4 από τα 10 μεγαλύτερα κράτη στον κόσμο, εντοπίζεται δυνητικά ένα ποσοστό 60% από τη συνολική αύξηση της περιβαλλοντικής επιβάρυνσης με αέρια και πολλές υποδομές ανάπτυξης θα τεθούν σε κίνδυνο ελέω της χρήσης των κλιματιστικών.
Πού βρίσκεται επομένως η λύση σε ένα πρόβλημα που τώρα φαίνεται ασήμαντο, αλλά δεν είναι και σίγουρα δεν θα είναι;
Πρώτα και κύρια στην ποιοτική απόδοση του κλιματιστικού. Πολλοί άνθρωποι στις προαναφερόμενες χώρες δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να αγοράσουν κλιματιστικά ενεργειακής κλάσης ΑΑ+ που απελευθερώνουν το 1/5 των ρυπογόνων αερίων που απελευθερώνει ένα απλό κλιματιστικό.
Επιπλέον, σε κάποιες περιπτώσεις, αν και υπάρχει η δυνατότητα τέτοιας αγοράς, προϊόντος του χρόνου είναι δυσβάσταχτη οικονομικά η συντήρηση της ποιότητας, με αποτέλεσμα τα μπουκωμένα φίλτρα να απαιτούν μεγαλύτερη κατανάλωση και να καταντούν κι αυτά αρκετά ρυπογόνα.
Αυτή η λογική όμως είναι κοντόφθαλμη, καθώς με μακροπρόθεσμο και έμμεσο τρόπο, το κόστος ενός «κακού» air condition είναι πιο επιζήμιο οικονομικά, αφού η επιβάρυνση της ατμόσφαιρας σε μια περιοχή και κακό κάνει στον τουρισμό της και αλλάζει άρδην τον τρόπο λειτουργίας των παραγωγικών της διαδικασιών με επιβραδυντική παρενέργεια στις απολαβές της κοινωνίας.
Πάντως, η πιο μεγάλη πηγή ρύπανσης δεν είναι τα οικιακά κλιματιστικά, αλλά τα εταιρικά, εκεί όπου η χρήση και οι ανάγκες είναι μεγάλες. Εκεί το πρόβλημα έγκειται στη θερμοκρασία που τοποθετείται να λειτουργεί το κλιματιστικό. Είναι σημαντικό η ένδειξη να μην πέφτει από το 22 και να μην υπερβαίνει το 28. Έξω απ΄αυτά τα όρια αυξάνονται επικίνδυνα οι απαιτήσεις σε ενέργεια, ενώ ανακυκλώνεται και περισσότερο αέρας που δεν είναι καθαρός για το εσωτερικό περιβάλλον.
Γι΄αυτό το λόγο σε αρκετές πόλεις του κόσμου η λύση έρχεται από τις αρχιτεκτονικές και περιβαλλοντικές μελέτες, οι οποίες αναδεικνύουν τον παράγοντα του χρώματος στα κτήρια, της σκίασης τους, της μόνωσης και του φυσικού εξαερισμού.
Η σύσταση είναι εξωτερικά τα κτήρια να βάφονται με ανοιχτά χρώματα, κυρίως λευκό, ενώ ως προς την σκίαση γίνεται αντιληπτό πως είναι πάρα πολύ σημαντικό να αυξηθεί και το πράσινο εντός της πόλης. Η χλωρίδα με λίγα λόγια δεν θα βοηθήσει μόνο απορροφώντας το διοξείδιο του άνθρακα, αλλά και δημιουργώντας πιο δροσερές συνθήκες που θα μειώσουν τη χρήση του air condition.
Προς αυτή την κατεύθυνση έχουμε και την ελληνική πρόταση Zeosol από το τμήμα Μηχανολόγων Μηχανικών του Μετσόβειου Πολυτεχνείου, όπου συσκευές ηλιακής ψύξης και θέρμανσης που βασίζονται σε προηγμένες τεχνολογίες, φιλικές προς το περιβάλλον, εγκαταστάθηκαν σε πέντε χώρους και φαίνεται να προσφέρουν αξιόπιστη δροσιά ή ζεστασιά χωρίς να επιβαρύνουν σημαντικά το περιβάλλον.
Για το τέλος, το πιο σημαντικό απ΄όλα στο να μη μετατραπούν τα κλιματιστικά σε απολύτως καταστροφικές συσκευές, είναι η ενεργειακή πρώτη ύλη, δηλαδή τα ορυκτά και το φυσικό αέριο. Η εφαρμογή φωτοβολταϊκών και η εύρεση εναλλακτικών πηγών ενέργειας αποτελεί τον πιο αποτελεσματικό παράγοντα και οποιαδήποτε άλλη προσαρμογή θα είναι ημίμετρο.
Κάτι που ισχύει ούτως ή άλλως στα πάντα που αφορούν το περιβάλλον και την κατασπατάληση της ενέργειας.