Στο δεύτερο κύμα της πανδημίας, η Σλοβακία είχε θεωρηθεί ένα από τα «success stories» της Ευρώπης στην αντιμετώπιση του κορωνοϊού.
Προσέλκυσε μάλιστα το ενδιαφέρον άλλων χωρών και απασχόλησε έντονα τη διεθνή επικαιρότητα όταν στις αρχές Νοεμβρίου υπέβαλε σε rapid tests σχεδόν τα 2/3 του πληθυσμού της, προκειμένου να εντοπίσει τα hot spot της επιδημίας, να απομονώσει ασθενείς και να απλοποιήσει τη διαδικασία ιχνηλάτησης. Το απαιτητικό εγχείρημα, για την οργάνωση του οποίου χρειάστηκε η συνδρομή του στρατού, αναδείχθηκε ως το «πείραμα της Σλοβακίας», μελετήθηκε από εμπειρογνώμονες του Λίβερπουλ και από γειτονικές χώρες (Αυστρία, Ουγγαρία) και φάνηκε σε πρώτη φάση να έχει εντυπωσιακά αποτελέσματα, ρίχνοντας τα κρούσματα στη χώρα σε σημαντικό βαθμό για περίπου ένα μήνα.
Τελικά, το «πείραμα» απέτυχε παταγωδώς σε βάθος χρόνου. Όχι γιατί η καταγραφή της επιδημιολογικής κατάστασης ήταν επίπλαστη, αλλά διότι δαπανήθηκαν τεράστια κονδύλια για ένα project που, όπως απέδειξε το τρίτο κύμα της πανδημίας, είχε εντελώς εφήμερο χαρακτήρα. Η μαζική διενέργεια test αποτυπώνει την επιδημιολογική κατάσταση σε ένα συγκεκριμένο χρόνο, δεν αποδίδει όμως μακροχρόνιο όφελος στον περιορισμό της μετάδοσης, αν δεν ακολουθείται από μια σειρά υγειονομικών μέτρων.
Το εγχείρημα συνοδεύτηκε μάλιστα από τυμπανοκρουσίες και διθυράμβους της κυβέρνησης, γεγονός που οδήγησε σε χαλάρωση των μέτρων περιορισμού και κατ’ επέκτασης των ατομικών μέτρων προστασίας. Και το κυριότερο, δεν συνοδεύτηκε από την κατάλληλη θωράκιση του Εθνικού Συστήματος Υγείας της χώρας, με αποτέλεσμα η κατάσταση να ξεφύγει τελείως εκτός ελέγχου, από το Δεκέμβριο κιόλας. Την τελευταία ημέρα του 2020 η χώρα των 5,4 εκατ. κατοίκων ανακοίνωσε το σχεδόν… εξωφρενικό νούμερο των 6.315 νέων κρουσμάτων – ρεκόρ από την αρχή της πανδημίας. Από τις 20 Φεβρουαρίου έως τις 6 Μαρτίου είχε τον υψηλότερο δείκτη θνητότητας από covid-19 στον κόσμο, με κατά μέσο όρο 24 θανάτους ανά 100.000 κατοίκους την ημέρα.
Κοντολογίς, η Σλοβακία αποδείχτηκε ανοχύρωτη πόλη προ του τρίτου κύματος και της μετάλλαξης του βρετανικού ιού. Αξιωματούχοι της υγείας έκαναν λόγο για κακή συνεργασία με τις αρχές, επισημαίνοντας ότι αρκετές φορές δεν υπήρχαν καν συστηματικά δεδομένα λοίμωξης. Φαίνεται επίσης ότι η συμμόρφωση με τους γενικούς περιορισμούς ή τα μέτρα καραντίνας για τα μολυσμένα άτομα είχαν αφεθεί στην… τύχη τους.
Πέραν αυτών δεν καλύφθηκαν τα τεράστια στο προσωπικό υγειονομικής περίθαλψης – η έλλειψη περίπου 3.500 γιατρών και τουλάχιστον 10.000 νοσοκόμων – με αποτέλεσμα η Σλοβακία να στραφεί σε άλλες χώρες της ΕΕ για ιατρική βοήθεια. Η κατάσταση έκτακτης ανάγκης και πλήρους κατάρρευσης του ΕΣΥ έγινε καθ’ όλα ορατή από τις αρχές Μαρτίου, όταν Σλοβάκοι ασθενείς διακομίστηκαν για πρώτη φορά σε Πολωνία και Γερμανία (!), λόγω έλλειψης κρεβατιών.
Σήμερα η Σλοβακία έχει περίπου 365.000 κρούσματα και 10.000 θανάτους από covid-19, όταν τα αντίστοιχα νούμερα στην Ελλάδα είναι 270.000 και 8.200.
Πριν από περίπου ένα μήνα η Πρόεδρος της χώρας Ζουζάνα Καπούτοβα προέτρεψε την κυβέρνηση του Ιγκόρ Μάτοβιτς να επανεξετάσει τη διαχείριση της πανδημίας, αλλά η κατάσταση επιδεινώθηκε περαιτέρω, στον απόηχο και της προβληματικής συνεργασίας των κορυφαίων κυβερνητικών στελεχών. Η τετρακομματική κυβέρνηση συνεργασίας της Σλοβακίας φάνηκε πολύ κατώτερη των περιστάσεων, διακρινόμενη από παροιμιώδη έλλειψη συνεννόησης και αλληλομαχαιρώματα. Χαρακτηριστικά ο Μάτοβιτς έφτασε να αποκαλέσει δημόσια «ηλίθιο» τον υπουργό Οικονομικών Ρίχαρντ Σούλικ, κατηγορώντας τον ότι βάζει την οικονομία πάνω από τη δημόσια υγεία και χρεώνοντάς του, ουσιαστικά, την καθυστερημένη επιβολή περιοριστικών μέτρων.
Η παρασκηνιακή συμφωνία που έκλεισε με τη Μόσχα ο Σλοβάκος πρωθυπουργός για την προμήθεια 2 εκατομμυρίων δόσεων του Sputnik V, χωρίς την έγκριση του υπουργικού του συμβουλίου και των εγχώριων υγειονομικών αρχών (αλλά και χωρίς να έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία έγκρισης του εμβολίου από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων), αποτέλεσε τη χαριστική βολή για τη θητεία του στην πρωθυπουργία. Η πολιτική κρίση και ενδοκυβερνητική φαγωμάρα κορυφώθηκαν, δύο από τους τέσσερις κυβερνητικούς εταίρους ζήτησαν άμεσα ανασχηματισμό – κάνοντας λόγο για «σκάνδαλο» – και υπό το βάρος τεράστιας πίεσης, ο Μάτοβιτς αναγκάστηκε να υποβάλλει την παραίτηση του την περασμένη Τρίτη (30/03). Αντικαταστάτης του στην πρωθυπουργία θα είναι ο Έντουαρντ Χέγκερ, ο οποίος αντικατέστησε πρόσφατα τον Σούλικ στο υπουργείο Οικονομίας και εκτελούσε προσωρινά και καθήκοντα υπουργού Υγείας.
Έτσι, ο Μάτοβιτς έγινε ο πρώτος ηγέτης χώρας στον κόσμο που έχασε τη θέση του εξαιτίας της διαχείρισης στην πανδημία του κορωνοϊού. Το «πείραμα» που περισσότερο από κάθε άλλο απέτυχε παταγωδώς στη Σλοβακία ήταν τελικά μια κυβέρνηση συνεργασίας τεσσάρων κομμάτων.