Η εντύπωση που έχει ο περισσότερος κόσμος είναι ότι από την αρχή της πανδημίας του κορωνοϊού η επιστημονική κοινότητα έχει αφοσιωθεί αποκλειστικά στην έρευνα για την ανακάλυψη εμβολίων. Η πραγματικότητα βέβαια είναι διαφορετική, καθώς ένα μεγάλο μέρος των ερευνών αφορά τις προσπάθειες για την ανεύρεση της κατάλληλης θεραπείας.
Το εμβόλιο είναι η πρόληψη, τα αντιικά φάρμακα η θεραπεία. Από το ξεκίνημα της έρευνας για τα εμβόλια, αρκετοί επιστήμονες είχαν ξεκινήσει να δοκιμάζουν ουσίες σε ασθενείς με covid-19, ώστε να βρουν ποιες αξίζει να μελετηθούν περισσότερο και να αναπτυχθούν σε μορφή που θα περιόριζε την εξάπλωση του ιού και θα έσωζε ζωές.
Κάποιες φαρμακευτικές εταιρίες επικεντρώθηκαν εξ αρχής σε αυτόν τον τομέα. Σε ένα χάπι που θα «σημαδεύει» τον SARS-CoV-2, με ανεκτές παρενέργειες και χαμηλή τιμή. Και θα λειτουργεί εξίσου καλά με εκείνες τις θεραπείες αντισωμάτων που απαιτούν ενδοφλέβια έγχυση, αλλά θα παρέχεται σε ένα εύχρηστο πακέτο που οι ασθενείς θα μπορούσαν να πάρουν σπίτι.
Ακούγεται πολύ καλό για να είναι αληθινό, έτσι δεν είναι; Να έχει ο SARS-CoV-2 το δικό του Tamiflu και λαμβάνοντας το κανείς να περιορίζει δραστικά τα συμπτώματα της νόσου. Μετά την πρόοδο του εμβολιασμού σε παγκόσμιο επίπεδο, θα μπορούσε και να οριστεί ως η χαριστική βολή για τον Covid-19. Ένα χάπι ανθεκτικό σε μεταλλάξεις, που θα ερχόταν να συμπληρώσει τα εμβόλια στη μάχη για την καταπολέμηση του ιού. Αποδυναμώνοντας τον μετά την προσβολή του ανθρώπινου οργανισμού και καθιστώντας αχρείαστη τη νοσηλεία.
«Ψάχνουμε ένα εύκολο, χορηγούμενο από στόματος, ασφαλές φάρμακο. Ένα πολύ αποτελεσματικό χάπι που να μπορεί να δοθεί αμέσως μετά τη διάγνωση είναι το όνειρο μας», δηλώνει στο statnews.com ο διευθυντής του Εθνικού Ινστιτούτου Υγείας των ΗΠΑ, Φράνσις Κόλινς.
Έως τώρα, κάποια από τα φάρμακα που δοκιμάστηκαν κατέληξαν να είναι αδιέξοδα, όπως η υδροξυχλωροκίνη (που χρησιμοποιείται για την ελονοσία), ενώ άλλα εξελίχθηκαν σε απροσδόκητες επιτυχίες, όπως το στεροειδές δεξαμεθαζόνη, που αποδεδειγμένα μειώνει τη θνητότητα ασθενών βαριάς μορφής με covid-19. Μεταξύ των ευεργετικών ανακαλύψεων συμπεριλαμβάνεται το remdesivir της Gilead Sciences, ένα ενδοφλέβιο αντιικό που αποδείχθηκε ότι μειώνει μετρίως τη διάρκεια της νοσηλείας σε ασθενείς. Ομοίως, οι θεραπείες μονοκλωνικών αντισωμάτων από τις Eli Lilly και Regeneron, βοήθησαν να κρατήσουν πολλούς ασθενείς υψηλού κινδύνου έξω από το νοσοκομείο.
Ωστόσο τίποτε από αυτά – είτε διότι είναι απολύτως στοχευμένο (ανάλογα με το επίπεδο ασθένειας), είτε γιατί είναι δύσχρηστο (ενδοφλέβια χορήγηση), είτε γιατί είναι πανάκριβο (παραγωγή μονοκλονικών αντισωμάτων) – δεν θα μπορούσε να συγκριθεί σε αποτελεσματικότητα με μια στοματική αντιική θεραπεία. Η οποία ίσως να είναι ακόμα πιο κοντά και από το χρόνο επίτευξης ικανοποιητικού «τείχους ανοσίας» στον παγκόσμιο πληθυσμό.
Η μεγάλη αμερικανική εταιρία Merck μπήκε σε πρώτη φάση στη μάχη για την ανακάλυψη εμβολίου. Ωστόσο και τα δύο εμβόλια που ανέπτυξε απέτυχαν να δημιουργήσουν την επιθυμητή ανοσοαπόκριση, με αποτέλεσμα να εγκαταλείψει το πρόγραμμα πειραματικών εμβολίων τον Ιανουάριο και να επικεντρωθεί στη θεραπευτική αγωγή κατά του κορωνοϊού. Δεν αποκλείεται, μέσω της… τεθλασμένης, να έκανε μια εμπνευσμένη στροφή, καθώς φαίνεται τώρα να βρίσκεται πιο μπροστά στην έρευνα για αυτό το «θαυματουργό» χάπι.
Το πειραματικό αντιικό φάρμακο molnupiravir, που αναπτύσσει με τη φαρμακευτική Ridgeback Bio, έδειξε ταχύτερη μείωση του ιικού φορτίου της νόσου, σύμφωνα με μελέτη που έγινε στη δεύτερη φάση των κλινικών δοκιμών και στην οποία συμμετείχαν ασθενείς στα πρώτα στάδια της νόσησης.
Το αντιικό φάρμακο των δύο εταιρειών έχει σχεδιαστεί για να παρέμβει με ένα «κλειδί» στη διαδικασία της ιογενούς αντιγραφής, εξαπατώντας τον SARS-CoV-2 ώστε να καταστρέψει το δικό του γενετικό υλικό. Οι κλινικές δοκιμές βρίσκονται στη φάση 2/3 και αναμένεται να ολοκληρωθούν τον Μάιο με τη συμμετοχή 3.000 εθελοντών.
«Τα δευτερεύοντα ευρήματα της μελέτης είναι πολλά υποσχόμενα», σχολίασε ο Ουίλιαμ Φίσερ, αναπληρωτής καθηγητής Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Καρολίνα, στην ανακοίνωση των εταιρειών. Οι ειδικοί επικεντρώνονται ιδιαίτερα στο κατά πόσον το φάρμακο της Merck μπορεί να αποτρέψει ασθενείς με ήπια συμπτώματα από την ανάπτυξη σοβαρής ασθένειας..
Πέραν της Merck υπάρχουν άλλες δύο πολύ φιλόδοξες προσπάθειες. Η μία είναι της Atea Pharmaceuticals με το φάρμακο Atea AT-527 (με παρόμοια προσέγγιση με τις θεραπευτικές θεραπείες της Gilead Sciences για την ηπατίτιδα C) και η άλλη της Pfizer με το αντιικό PF-07321332, η οποία πάει για το απόλυτο… κόλπο γκρόσο. Ο λόγος είναι ότι το φάρμακο της Pfizer στοχεύει το ένζυμο κορμού του SARS-CoV-2, δηλαδή στον άξονα της διαδικασίας αναπαραγωγής του ιού. Αυτό το ένζυμο, που ονομάζεται 3CL, είναι ένα από τα δύο που είναι κοινά για όλους τους κορωνοϊούς. Αυτό σημαίνει ότι αν η Pfizer μπορεί να βρει τη σωστή δόση και να πραγματοποιήσει τις σωστές δοκιμές, μπορεί να έχει μια θεραπεία όχι μόνο για τον SARS-CoV-2 αλλά και μελλοντικούς πανδημικούς ιούς.