Την ώρα που ολόκληρος ο πλανήτης πλήττεται από φονικές πυρκαγιές -ως αποτέλεσμα ανθρώπινης παρέμβασης, αγροτικών παραλείψεων και κλιματικής αλλαγής- η Ισπανία έρχεται να δώσει τη λύση στο πρόβλημα με ένα πείραμα που σηματοδοτεί τη νέα εποχή «πυρόσβεσης».
Αξίζει να σημειωθεί πως οι πυρκαγιές στην Ευρώπη κινδυνεύουν να πάρουν διαστάσεις όμοιες με αυτές των πύρινων μετώπων σε Αυστραλία και Καλιφόρνια, γεγονός που καθιστά την ανάγκη άμεσης και αποτελεσματικής λύσης επιτακτική.
Στη συγκεκριμένη περίπτωση δε, η λύση είναι η πρόληψη.
Αυτό ακριβώς υποστηρίζει ο Ισπανός κτηνίατρος Fernando Morán, ιδρυτής του Ευρωπαϊκού Κέντρου Διατήρησης Βίσωνος της Ισπανίας, ο οποίος θεωρεί πως το πελώριο φυτοφάγο ζώο είναι ο παράγοντας που μπορεί να σώσει την Ευρώπη από τον εφιάλτη της φωτιάς. Αν και ο ευρωπαϊκός βίσωνας εξαφανίστηκε από την Ιβηρική χερσόνησο πριν από 10.000 χρόνια, χάρη στον Dr. Morán και το έργο του Ιδρύματός του, ο αριθμός του έχει ανακάμψει σημαντικά.
Unsplash
Το Ευρωπαϊκό Κέντρο Διατήρησης Βίσωνος ιδρύθηκε το 2008 και έχει συμβάλει στην επανεισαγωγή των βισώνων σε διάφορες περιοχές της Ισπανίας. Από ένα αρχικό κοπάδι 24 ζώων, αυτή τη στιγμή η χώρα μετρά 153 βίσωνες. Το τελευταίο σχετικό project λαμβάνει χώρα εδώ και έξι μήνες σε ένα καταφύγιο 2.471 στρεμμάτων στο Andújar της Ανδαλουσίας και έχει στόχο πέρα από την επανεισαγωγή του ζώου, τη μελέτη του κατά πόσο αυτό μπορεί να συμβάλει στη μείωση του κινδύνου πυρκαγιών. Τα πρώτα αποτελέσματα είναι κάτι περισσότερο από ενθαρρυντικά.
Ο Morán έχει λάβει άδεια από την περιφερειακή κυβέρνηση της Ανδαλουσίας για τη διεξαγωγή έρευνας διάρκειας ενός έτους σχετικά με τον ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει ο βίσωνας στην πρόληψη των πυρκαγιών, καθαρίζοντας τους θάμνους και τη βλάστηση.
Οι βίσωνες είναι αποδεδειγμένα εξαιρετικά κατάλληλοι γι’ αυτό το έργο, καθώς μπορούν να διαπερνούν την πυκνή βλάστηση, να δημιουργούν «γυμνά» σημεία εδάφους και να δουλεύουν συνεχώς ως «πυροσβέστες της φύσης» καθώς έχουν… αστείρευτη όρεξη για τροφή.
Τι σημαίνει αυτό;
Ότι καθαρίζουν καθημερινά τεράστιες εκτάσεις από όλα εκείνα τα υλικά που μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως προσανάμματα, τα οποία αν δεν καθαριστούν από ανθρώπινο χέρι μοιάζουν να περιμένουν να κάνουν τη ζημιά.
Unsplash
«Ένα από τα χαρακτηριστικά του βίσωνα είναι ότι τρώει ξύλο, θάμνους, βλάστηση δέντρων, φύλλα, κλαδιά – τα οποία είναι όλα εύφλεκτα υλικά», εξηγεί ο Morán. «Αν κανείς δεν τα τρώει ή δεν τα καθαρίζει, όλα αυτά είναι πολύ εύκολο να πάρουν φωτιά. Ακόμα, μην ξεχνάτε ότι ό,τι ο βίσωνας δεν τρώει, το σπάει είτε ποδοπατώντας το είτε σπάζοντάς το με το κεφάλι του».
Γιατί ο βίσωνας συγκεκριμένα και όχι κάποιο άλλο ζώο;
Ο ευρωπαϊκός βίσωνας πλεονεκτεί σε πολλά επίπεδα έναντι άλλων ζώων που βόσκουν, όπως τα πρόβατα και οι κατσίκες. Ζυγίζοντας έως και έναν τόνο (!), μπορεί να διαπεράσει την πυκνή χαμηλή βλάστηση στην οποία τα μικρότερα φυτοφάγα ζώα δεν έχουν πρόσβαση. Το πιο σημαντικό, όμως, είναι ότι τρώει έως και 35 κιλά βλάστησης σε μία μόνο ημέρα, ποσότητα που ισοδυναμεί με 12.500 κιλά ετησίως.
«Είναι ένας φυσικός πυροσβέστης. Αν ξεφορτωθείτε τους βίσωνες και τα άλλα μεγάλα φυτοφάγα ζώα, θα έχετε μόνο δάση και θαμνώδεις εκτάσεις», λέει χαρακτηριστικά ο κτηνίατρος.
Σύμφωνα με τον Morán, η επανεισαγωγή του ευρωπαϊκού βίσωνα είναι ένας τρόπος να αποκατασταθεί η φυσική ισορροπία που χάθηκε όταν το συγκεκριμένο είδος μαζί με άλλα μεγάλα φυτοφάγα ζώα, όπως οι ελέφαντες, τα άγρια άλογα και οι ρινόκεροι, εξαφανίστηκαν στην Ιβηρική χερσόνησο. Οι βίσωνες θα μπορούσαν να καλύψουν αυτό το κενό, αναλαμβάνοντας τις δαπανηρές εργασίες που συνήθως εκτελούνται από ομάδες πυροσβεστών, τεράστια μηχανήματα, ελικόπτερα και αεροπλάνα.
Το «αγκάθι» του πειράματος
Αν και -όπως είπαμε- τα πρώτα δείγματα του πειράματος είναι άκρως ενθαρρυντικά, υπάρχει ένα «αγκάθι» σε ό,τι αφορά στην επανεισαγωγή των βισώνων στην Ευρώπη.
Αυτή τη στιγμή, οι μόνες ευρωπαϊκές χώρες που έχουν Προγράμματα Διατήρησης Βίσωνα είναι Πολωνία και η Ρουμανία. Η Ισπανία, εισήγαγε ζώα από την Πολωνία για το πείραμα, τα οποία όχι μόνο προσαρμόστηκαν στο κλίμα της Ανδαλουσίας, μα επιπλέον τα θηλυκά κατάφεραν να κυοφορήσουν, γεγονός που σημαίνει πως δεν αντιμετωπίζουν δυσκολίες επιβίωσης. Αν όλα συνεχίζουν να βαίνουν καλώς, ο Dr. Morán θα επιδιώξει να επεκτείνει το πρόγραμμα σε περισσότερες περιοχές.
Unsplash
Δυστυχώς, όμως, ο ευρωπαϊκός βίσωνας δεν αναγνωρίζεται ως ενδημικό ζώο και έτσι δεν μπορεί να απελευθερωθεί στη φύση. Όσα ελάχιστα έχουν απομείνει, ζουν σε συνθήκες αιχμαλωσίας, με την κρατική χρηματοδότηση για νέα προγράμματά διατήρησής του να αποτελεί σενάριο επιστημονικής φαντασίας…
*Με πληροφορίες από euronews.com