Το Νοέμβριο του 1939 η Σοβιετική Ένωση κήρυξε τον πόλεμο στη Φινλανδία και εισέβαλε στα εδάφη της γείτονος χώρας, με σκοπό την εκ νέου προσάρτησή της. Από τις αρχές του 19ου αιώνα έως και τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η Φινλανδία αποτελούσε τμήμα της Αυτοκρατορικής Ρωσίας.
Η υπεροπλία του Κόκκινου Στρατού σε άνδρες, αλλά κυρίως σε εξοπλισμό ήταν συντριπτική απέναντι σε μια χώρα 3,7 εκατ. κατοίκων (τότε), ωστόσο η Φινλανδία είχε ξεκινήσει – κρυφά – πολύ καιρό πριν πυρετώδεις προετοιμασίες για να αμυνθεί αποτελεσματικά. Και όπως αποδείχτηκε, η πρόνοια και η οργάνωση ήταν πιο ισχυρά ατού από τη ρωσική αεροπορία και την αφθονία τεθωρακισμένων.
Βασίζοντας το αμυντικό πλάνο στην ιδιαίτερη γεωλογία του γεμάτου από λίμνες, ποτάμια, βάλτους και δάση φινλανδικού εδάφους και έχοντας ως έξτρα σύμμαχο το πολικό ψύχος του χειμώνα του ’39, ο νάνος εξανάγκασε τον γίγαντα σε μια ταπεινωτική – βάσει συσχετισμού δυνάμεων – συνθηκολόγηση, ύστερα από 105 ημέρες πολέμου.
Ναι μεν, η Φινλανδία απώλεσε το 11% των εδαφών της και το 30% των γεωοικονομικών πηγών της, υπέρ της Σοβιετικής Ένωσης, ωστόσο προκάλεσε τεράστιες απώλειες στον εχθρό και πέτυχε να διατηρήσει την ανεξαρτησία της. Οι νεκροί και αγνοούμενοι των Φινλανδών υπολογίστηκαν σε 26.000, ενώ των Σοβιετικών σε περίπου 130.000! Την ίδια ώρα υπερτριπλάσιος ήταν και αριθμός των τραυματιών εις βάρος των εισβολέων.
Εκείνη η σύρραξη, που απείλησε την ίδια την υπόσταση της σκανδιναβικής χώρας, σημάδεψε μια για πάντα την κουλτούρα της. Συνιστά ένα ιστορικό τραύμα που δεν έχει ακόμα επουλωθεί για τους Φινλανδούς. Οι οποίοι έκτοτε «ζουν πάντα με το φόβο μιας ρωσικής εισβολής, μολονότι «δεν αναφέρεται ποτέ ρητά σε επίσημες δηλώσεις», όπως εξηγεί ο δημοσιογράφος της Telegraph Εντ Κάμινγκ.
Μαζί με τον όποιο φόβο, η φινλανδική συνείδηση μπολιάστηκε μια για πάντα έκτοτε και με τη συναίσθηση της ζωτικής χρησιμότητας που μπορεί να έχουν έννοιες όπως πρόληψη και προετοιμασία.
Κι έτσι, συνδυάζοντας αυτά τα δύο – μαζί και την προσέγγιση με το ΝΑΤΟ – η χώρα των μόλις 5,5 εκατ. κατοίκων, που μοιράζεται όμως σύνορα μήκους 1.340 χιλιομέτρων με τη Ρωσία, είναι η πιο άρτια προετοιμασμένη για πυρηνικό ή χημικό – βιολογικό πόλεμο απ’ οποιαδήποτε άλλη στον κόσμο!
Μοιάζει με σενάριο επιστημονικής… δυστοπίας, αλλά είναι πέρα για πέρα αληθινό. Όπως αναφέρει στο εν λόγω ρεπορτάζ η Telegraph, μόνο στο Ελσίνκι υπάρχουν περισσότερα από 5.500 καταφύγια, ενώ ανά την επικράτεια της χώρας έχουν κατασκευαστεί αντίστοιχες υποδομές σε 54.000 ξεχωριστές τοποθεσίες, που μπορούν να φιλοξενήσουν εν καιρώ πολέμου τα 4/5 του πληθυσμού, ήτοι 4,4 εκατομμύρια ανθρώπους!
Το εκπληκτικό με πολλές από αυτές τις κατασκευές είναι ότι το τελευταίο πράγμα που θυμίζουν είναι… καταφύγια. Είναι απολύτως λειτουργικές, διαθέτοντας μάλιστα έντονο κοινωνικό χαρακτήρα, εν καιρώ ειρήνης. Κορυφαίο παράδειγμα η «Hakaniemi Arena», ένα σύγχρονο αθλητικό κέντρο, το οποίο μεταξύ άλλων διαθέτει γήπεδα για ποδόσφαιρο εσωτερικού χώρου, χάντμπολ, μπάντμιτον και χόκεϊ.
Η «Hakaniemi Arena» έχει χτιστεί 25 μέτρα κάτω από την επιφάνεια της γης σε ένα σπηλαιώδη χώρο. Σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης «μπορεί να μετατραπεί σε «υπόγειο χώρο διαβίωσης όπου έως και 6.000 άνθρωποι μπορούν να ζήσουν επί εβδομάδες ή ακόμη και μήνες», αναφέρει το ρεπορτάζ. Σε ειδικούς χώρους υπάρχουν κουκέτες, συστήματα καθαρισμού του αέρα, φορητές τουαλέτες και άλλα απαραίτητα μέσα διαβίωσης. Το εσωτερικό του καταφυγίου χωρίζουν από τον έξω κόσμο δύο θύρες από κοβάλτιο πάχους 30 εκατοστών. Η πρώτη προσφέρει προστασία από εκρήξεις και η δεύτερη κλείνει αεροστεγώς.
Στην «Hakaniemi Arena» υπάρχει και ένας πρότυπος παιδότοπος, με χρωματιστές τσουλήθρες, τραμπολίνο, φουσκωτά παιχνίδια και όλα τα απαραίτητα που συνθέτουν ένα περιβάλλον απόλυτα φιλικό και ψυχαγωγικό για τα παιδιά. Τα οποία βέβαια, αν δεν τους το πει κάποιος, δεν μπορούν να γνωρίζουν ότι βρίσκονται όχι μόνο στον πιο… ασφαλή παιδότοπο του κόσμου, αλλά και σε ένα από τα πιο ασφαλή μέρη του πλανήτη!
Υπάρχουν και άλλα τέτοια συγκροτήματα στη Φινλανδία που εξυπηρετούν διάφορους σκοπούς, λειτουργώντας ως αποθήκες, αθλητικά κέντρα, ακόμη και ως κολυμβητήρια (τα οποία μπορούν να αποστραγγιστούν μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα) και τα οποία προορίζονται να μετατραπούν σε καταφύγια, αν αυτό απαιτηθεί, σε μάξιμουμ διάρκεια 72 ωρών.
Το υπόγειο κολυμβητήριο Itäkeskus στο Ελσίνκι μπορεί να μετατραπεί εντός 72 ωρών σε ένα υπερσύγχρονο καταφύγιο
Οι περισσότερες από αυτές τις δομές είναι ιδιωτικές, καθώς σύμφωνα με το νόμο κάθε κτίριο άνω των 1,2 στρεμμάτων πρέπει να διαθέτει τέτοιο (!), ενώ υπάρχουν και 44 μεγάλα δημόσια καταφύγια τα οποία κατασκευάστηκαν και συντηρούνται από το κράτος. Φυσικά και τα ιδιωτικά θα επιταχθούν σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης.
Το κράτος έχει διασφαλίσει ήδη ότι αν προκύψει τέτοια ανάγκη θα είναι σε θέση να παράσχει νερό και τροφή στους αποκλεισμένους πολίτες για μήνες, πέραν φυσικά της προστασίας της σωματικής ακεραιότητάς τους.
Μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και αφότου ο Βλαντιμίρ Πούτιν επικαλέστηκε το πυρηνικό οπλοστάσιο του, αναδείχθηκε στη Φινλανδία η συζήτηση για τη δημόσια ασφάλεια και αρκετοί πολίτες ενδιαφέρθηκαν να παρακολουθήσουν «σεμινάρια ετοιμότητας». Πρόνοια υπάρχει ήδη και για τον τρόπο με τον οποίο οι κάτοικοί θα ειδοποιηθούν να σπεύσουν στα καταφύγια. Πέραν των κλασικών μεθόδων (Μ.Μ.Ε.), έχει αναπτυχθεί ειδική εφαρμογή στο διαδίκτυο, ενώ οι παραδοσιακές σειρήνες τεστάρονται κάθε μήνα.
Πλέον η κυβέρνηση της 37χρονης πρωθυπουργού Σάνα Μάριν βρίσκεται πολύ κοντά στο να αποφασίσει την κατάθεση αίτησης για ένταξη στο ΝΑΤΟ, κάτι που όπως όλα δείχουν θα γίνει εντός Μαΐου.
Και προφανώς το αίσθημα ασφάλειας δεν πηγάζει μόνο από τις εγγυήσεις που ετοιμάζονται να δώσουν ΝΑΤΟ και Αμερικανοί, αλλά και από τη διαπίστωση ότι πέρα από «χώρα των 1000 λιμνών» η Φινλανδία είναι και η χώρα των δεκάδων χιλιάδων καταφυγίων…