Μπορεί το Βερολίνο να θεωρείται πολιτικό κέντρο, με δεδομένο τον συσχετισμό δυνάμεων την Ευρώπης, αλλά η καρδιά της ευρωπαϊκής ηπείρου χτυπά στις Βρυξέλλες. «Ξεναγός» μας σήμερα σε μια πόλη, η οποία συνδυάζει πολλές διαφορετικές εθνότητες, είναι η μεταφράστρια Μαρία Σωτηρίου, η οποία μετακόμισε εκεί πριν από δύο χρόνια. Είναι, πράγματι, οι Βρυξέλλες μια μεγαλούπολη, όπως αρμόζει στο πολιτικό και διοικητικό κέντρο της ευρωπαϊκής ηπείρου;
Διότι, πολλοί μπορεί να νομίζουν ότι γνωρίζουν, έστω και εκ του μακρόθεν, μια πόλη για την οποία ακούμε διαρκώς, ιδίως από το ξέσπασμα της κρίσης και μετά, αλλά τα πράγματα δεν είναι πάντα όπως φαίνονται.
–Πόσο καιρό είσαι πλέον στις Βρυξέλλες;
Ήρθα στις Βρυξέλλες πριν δυόμιση περίπου χρόνια όταν μου προσφέρθηκε η ευκαιρία να εργαστώ στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Δεν ήταν όμως η πρώτη επαφή μου με την πόλη. Είχα μείνει και στο παρελθόν εδώ για ένα χρόνο, κάπου μεταξύ 2006-2007, ως φοιτήτρια Εράσμους στο πλαίσιο των προπτυχιακών μου σπουδών στη μετάφραση και τη διερμηνεία συνεδρίων. Και ομολογώ ότι δεν άλλαξαν και πάρα πολλά από τότε…
Πώς αποφάσισες να φύγεις από την Ελλάδα;
Ο κάθε Έλληνας έμαθε να είναι και ένας πλάνης Οδυσσέας. Ήξερα εξαρχής πως με το επάγγελμα που διάλεξα να κάνω, θα πρέπει για μεγάλα χρονικά διαστήματα να ζω μακριά από τους δικούς μου, να στερούμαι πολλές από τις χαρές και τις λύπες τους. Ούσα ακόμα προπτυχιακή φοιτήτρια, είχα την ευκαιρία να παρακολουθήσω κύκλους μαθημάτων σε αναγνωρισμένα εκπαιδευτικά ιδρύματα σε διάφορες χώρες του εξωτερικού, όπως το Βέλγιο, η Γαλλία, η Ιταλία, η Τουρκία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Ωστόσο, είμαι μόνιμη κάτοικος εξωτερικού από το 2011. Πριν μετακομίσω στις Βρυξέλλες, πέρασα τρία υπέροχα χρόνια στο Λονδίνο, όπου πήγα για να πραγματοποιήσω το μεταπτυχιακό μου στο London School of Economics. Ανήκω στην κατηγορία των νέων Ελλήνων και Ελληνίδων που δεν έφυγαν από τη χώρα λόγω της οικονομικής κατάστασης. Για μένα ήταν ένας τρόπος ζωής που ήθελα συνειδητά να ακολουθήσω από πολύ μικρή ηλικία.
Μισθολογικά, η διαφορά σε σχέση με την ίδια δουλειά στην Ελλάδα ποια είναι;
Θα έλεγα ότι ειδικά στην εποχή της οικονομικής κρίσης η ψαλίδα είναι αρκετά μεγάλη. Η διαφορά εξαρτάται από την οικονομική κατάσταση της χώρας, το είδος της εργασίας και τις συνθήκες, όπως και από τη σχέση της εργασίας με την αγορά των προϊόντων της. Μπορεί κανείς να παίρνει τα διπλά ή ακόμα και τα τριπλά αλλά αυτό σίγουρα είναι ένα θέμα πολυπαραγοντικό. Δε σημαίνει ότι ο δρόμος είναι στρωμένος με ροδοπέταλα για όλους. Υπάρχουν πάρα πολλά παιδιά που δεν εργάζονται στο αντικείμενο που επιθυμούν και λαμβάνουν ένα βασικό μισθό. Νομίζω, όμως, ότι ο κοινός παρονομαστής για τους περισσότερους που έφυγαν στο εξωτερικό είναι οι προοπτικές που υπάρχουν για να πετύχουν κάτι καλύτερο. Η επιθυμία να δώσουν φτερά στα όνειρά τους τούς κάνει να παρατείνουν τη διαμονή τους.
Θεωρείς πως ένας απόφοιτος ελληνικού πανεπιστημίου έχει ό,τι απαιτείται προκειμένου να σταθεί επάξια ως προς τον ανταγωνισμό;
Και ναι, και όχι. Τα ελληνικά πανεπιστήμια στηρίζουν περισσότερο τη θεωρία. Απουσιάζει σε μεγάλο βαθμό η εφαρμοσμένη γνώση και η έρευνα. Τα τελευταία χρόνια βέβαια παρατηρείται έντονη κινητικότητα. Θεωρώ όμως ότι για να γίνεις ανταγωνιστικός σε παγκόσμιο επίπεδο δεν φτάνει. Επιπλέον, η ελληνική αγορά είναι μικρή, δεν μπορεί να απορροφήσει το πλήθος των πτυχιούχων. Ωστόσο, αυτό που θα ήθελα να επισημάνω είναι ότι ο Έλληνας επιδιώκει τη γνώση και αγωνίζεται για την προσωπική του ανάδειξη. Είναι χαρακτηριστικό το πείσμα και η προσπάθειά του να μη φανεί η όποια τυχόν κατωτερότητα του έναντι του Ευρωπαίου φοιτητή.
Ποια είναι η κατάσταση που βλέπεις να διαμορφώνεται μετά το Brexit; Μπορεί να έρθουν περισσότερες εταιρείες και άρα περισσότεροι εργαζόμενοι στις Βρυξέλλες;
Μάλλον είναι νωρίς να το απαντήσουμε αυτό. Ακόμη δεν έχει γίνει συνείδηση τι ακριβώς έχει γίνει. Πολλοί θα διεκδικήσουν την αγγλική αγορά. Το ποιος θα την κερδίσει είναι θέμα παροχών. Αν γίνουν από τις Βρυξέλλες οι απαραίτητες κινήσεις, ναι.
Ένα βασικό ζήτημα που πρέπει να λύσει κανείς όταν φεύγει στο εξωτερικό μόνιμα η εύρεση σπιτιού. Πώς είναι η αγορά και οι τιμές αυτή την περίοδο; Για να το πούμε πιο απλά, εσύ πόσα δίνεις;
Οι Βρυξέλλες είναι μια πόλη με τεράστια κινητικότητα και υπάρχει μεγάλη ποικιλία σε ό,τι αφορά τα ακίνητα. Οι τιμές είναι ιδιαίτερα υψηλές αν τις συγκρίνουμε με αυτές της Ελλάδας, αλλά αρκετά πιο χαμηλές σε σχέση με αυτές που θα βρει κανείς σε Λονδίνο ή Παρίσι. Σημαντικό ρόλο παίζει -όπως και σε κάθε πόλη- η περιοχή, όπως και αν το σπίτι είναι επιπλωμένο ή όχι. Πολλοί είναι αυτοί που προτιμούν τη συγκατοίκηση για να απαλλαγούν από μεγάλο μέρος των εξόδων. Έτσι, κάποιος μπορεί να δίνει 600 ευρω το μήνα ενώ καποιος άλλος 1000 ή και 1500 για ένα δυάρι. Εγώ μένω μόνη, σε καλή περιοχή και σε επιπλωμένο σπίτι. Οπότε you can do the math!
Ποια είναι η βασική διαφορά στη νοοτροπία μεταξύ Βέλγων και Ελλήνων;
Οι διαφορές στη νοοτροπία είναι αρκετές και οφείλονται στην παιδεία, τον τρόπο ζωής, τις καιρικές συνθήκες, την ιστορική διαδρομή, το μέγεθος του ιστορικού παρελθόντος, τις επιδράσεις από τους γειτονικούς λαούς, το άμεσο παρελθόν της Ελλάδας από την Τουρκοκρατία,, τη γειτνίαση με Ασία και Αφρική. Ωστόσο, το πρώτο πράγμα που μου έρχεται στο μυαλό βλέποντας την ερώτηση είναι η ζεστασιά των ανθρώπων, το χαμόγελο και ο αυθορμητισμός. Αυτό είναι κάτι που εδώ δε το συναντώ τόσο συχνά όσο στην Ελλάδα και μου λείπει.
Από αυτά τα στοιχεία που περιγράφεις, υπάρχουν κάποια που σε ενοχλούν σ’ αυτούς;
Με ενοχλούν πράγματα που συναντά κανείς και στην ελληνική νοοτροπία αλλά θα περίμενε στο Βέλγιο να είναι διαφορετικά. Ίσως σε πολλούς ακουστεί περίεργο αλλά το Βέλγιο δεν έχει την οργάνωση που έχουν άλλες χώρες της Κεντρικής ή και της Βόρειας Ευρώπης. Είναι μια μικρή χώρα με αρκετά σύνθετη γραφειοκρατία και ρυθμούς που σε πολλές περιπτώσεις παραπέμπουν στους αργούς και πιο παραδοσιακούς ρυθμούς της ελληνικής μεσογειακής ζωής.
Με τον καιρό την παλεύεις;
Μπορεί να ακουστεί παράξενο αλλά ναι. Έχω συνηθίσει σε μεγάλο βαθμό και τη βροχή και την παρατεταμένη συννεφιά. Αυτό βέβαια δε σημαίνει ότι δε μου λείπουν αφάνταστα ο ήλιος και η θάλασσα της Ελλάδας. Η δυνατότητα να ταξιδεύω συχνά στην Ελλάδα με παρηγορεί σε μεγάλο βαθμό.
Υπάρχουν σημαντικές διαφορές στη διασκέδαση μεταξύ Βελγίου και Ελλάδας;
Στη διασκέδαση ναι, υπάρχουν έντονες διαφορές. Ο Έλληνας βλέπει τη διασκέδαση ως αναγκαίο μέρος της ζωής του. Δεν είναι προγραμματισμένος να διασκεδάζει σε συγκεκριμένο χώρο, χρόνο ή με κάποιον συγκεκριμένο τρόπο. Οι επιλογές του είναι συνήθως της στιγμής και ανάλογα με τις επιλογές και τις προτιμήσεις της παρέας. Διασκεδάζει περισσότερο με πράγματα που θεωρούνται της λαϊκής, δημοφιλούς κουλτούρας, όχι γιατί δεν έχει τόσο αναπτυγμένη την αίσθηση του υψηλού, αλλά γιατί έχει ταυτίσει τη διασκέδαση με κάτι που είναι πέρα από τη σκέψη. Μια άλλη διαφορά είναι ότι ο Έλληνας έχει υψηλές απαιτήσεις όσον αφορά το service. Στο Βέλγιο από την άλλη είναι ιδιαιτέρως σύνηθες το self service και οι ιδιοκτήτες των μαγαζιών δεν μπαίνουν συχνά στη διαδικασία να επιμεληθούν τη διακόσμηση ή να προσφέρουν κάτι καινοτόμο προκειμένου να προσελκύσουν πελάτες.
Οι Βρυξέλλες, όπου είσαι, είναι μια πολυπολιτισμική πόλη. Αισθάνθηκες καθόλου περίεργα από τη στιγμή που πηγες;
Με όσα έχω περιγράψει παραπάνω, θα έλεγα ότι ήταν κάτι που επεδίωξα να μου συμβεί και παράλληλα είναι αυτό ακριβώς το στοιχείο που θα μου έλειπε αν ποτέ επέστρεφα μόνιμα στην Ελλάδα. Επιπλέον, είναι όμορφο να βλέπει κανείς τη χώρα του μέσα από τη ματιά του άλλου, του μη Έλληνα. Αξιολογεί καλύτερα τις καταστάσεις, τα πρόσωπα, τους ανθρώπους, τα ωραία νησιά, αλλά συνειδητοποιεί καλύτερα και τις πληγές της, σαν ένας άλλος Σεφέρης.
Μπορείς να σε φανταστείς στο επόμενο κοντινό μέλλον να επιστρέφεις στην Ελλάδα για μόνιμη εγκατάσταση;
Δεν είναι εύκολη η απόφαση να γυρίσω πίσω, ειδικά σε μια εποχή που η Ελλάδα μαστίζεται από την οικονομική κρίση και τα συνεπόμενα κοινωνικά προβλήματα; Δεν είναι εύκολο για έναν νέο που έχει όνειρα και θέλει να αξιοποιήσει τις ικανότητές του. Δεν είναι λίγες οι όμορφες στιγμές, οι εμπειρίες, οι γνωριμίες που είχα και έχω ως κάτοικος του εξωτερικού. Γνώρισα κόσμο, έμαθα ανθρώπους, έζησα νοοτροπίες. Δεν ξέχασα, όμως, ποτέ μου πως κουβαλώ μέσα, όπου κι αν πάω την Ελλάδα. Την νοσταλγώ έντονα και θα ηθέλα κάποια στιγμή να γυρίσω πίσω, να προσφέρω, να δώσω, να ζήσω με τους ανθρώπους της.