Ένα έγκλημα διαρκείας μπορεί να χαρακτηριστεί η περίφημη διαδικασία της αντιπαροχής μέσω της οποίας χάθηκαν πολλά νεοκλασικά κτήρια που κάποτε κοσμούσαν την Αθήνα, μετατρέποντας την πρωτεύουσα στο «έκτρωμα» που αντικρίζουμε σήμερα.
Οι περισσότεροι ρίχνουν το «ανάθεμα» στον Κωνσταντίνο Καραμανλή (τον αποκαλούμενο «Εθνάρχη») θεωρώντας ότι την περίοδο που ο ίδιος διετέλεσε υπουργός συντελέστηκε εξ ολοκλήρου αυτός ο μετασχηματισμός της πρωτεύουσας. Άλλωστε κάποτε για το θέμα είχε ερωτηθεί από το γαλλικό περιοδικό στο «Paris Match», για να δώσει την απάντηση: «Και πού έπρεπε να τους βάλω, στο κεφάλι μου;»!
Ουσιαστικά ο μετέπειτα πρωθυπουργός αναφερόταν σε ένα απολύτως υπαρκτό πρόβλημα που προέκυψε με εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες να συρρέουν μαζικά στην Αθήνα, εγκαταλείποντας την επαρχία. Δυστυχώς, όπως και τόσα άλλα πράγματα στην Ελλάδα, αυτό συνέβη με χαλαρούς κανόνες (κάποιοι λένε χωρίς καν κανόνες) και με εντελώς άναρχο τρόπο, όπου οι εργολάβοι (πολλοί από αυτούς χωρίς τυπικά προσόντα) λειτουργούσαν σε καθεστώς ασυδοσίας.
Το αποτέλεσμα ήταν να χαθούν κτήρια μοναδικής ομορφιάς και καλαισθησίας και στην θέση τους να ξεπηδήσουν οι πολυώροφες πολυκατοικίες που βρίσκει κανείς σε όλες, μα όλες ανεξαιρέτως, γειτονιές της Αθήνας.
Πάντως, για να είμαστε δίκαιοι απέναντι σε όλους για την θέση τους στην ιστορία, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, απλά συνέχισε μια διαδικασία που ίσχυε ήδη από την δεκαετία του 1920. Μπορεί να είναι άβολη και άκομψη ως σκέψη, αλλά το «κακό» ξεκίνησε μετά από μία από τις μεγαλύτερες τραγωδίες του Ελληνισμού. Την Μικρασιατική Καταστροφή… Τότε ήταν που προέκυψε η απόλυτη ανάγκη στέγασης χιλιάδων ταλαιπωρημένων συνανθρώπων μας που ξαφνικά έχασαν τα πάντα.
Αυτή η κατάσταση δεν άλλαξε, αφού λιγότερο από 20 χρόνια μετά ήρθε άλλος ένας όλεθρος. Ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος, ο εμφύλιος και κυρίως τα Δεκεμβριανά του 1944 που άφησαν και αυτά τα σημάδια πάνω στην πολύπαθη πρωτεύουσα, δημιουργώντας μια νέα ανάγκη να κατεδαφιστούν εκατοντάδες κτίσματα που είχαν υποστεί πολύ σοβαρές ζημιές και στην ουσία είχαν καταστεί ακατοίκητα. Αμέσως μετά την λήξη του πολέμου και την απελευθέρωση, δημιουργήθηκε νέο κύμα αστυφιλίας, με τους Έλληνες να αφήνουν πίσω τους την ρημαγμένη επαρχία και να σπεύδουν εκ νέου στο Λεκανοπέδιο της Αττικής.
Αυτές οι ροές δεν ήταν μικρές, το αντίθετο μάλιστα, με συνέπεια οι τότε κυβερνήτες να προσπαθούν να καλύψουν τις τεράστιες ανάγκες στέγασης και το φαινόμενο της αντιπαροχής να αρχίσει να παίρνει την μορφή την οποία γνωρίζουμε όλοι.
Μετά από όλους αυτούς εμφανίστηκε και η περίοδος του Καραμανλή που όχι μόνο δεν φρόντισε να βάλει μία τάξη και να βελτιώσει την κατάσταση, συνέβαλε και εκείνος με τις επιλογές και την ατολμία του στην δημιουργία του χάους.
Από την συζήτηση, όπως συμβαίνει με όλα τα δεινά που έχει γνωρίσει ο τόπος, δεν μπορεί να λείπει και η δικτατορία. Και αυτή η θέση δεν προκύπτει για λόγους πολιτικής σκοπιμότητας ούτε αβίαστα. Άλλωστε αδιάψευστοι μάρτυρες της αλήθειας παραμένουν οι οικοδομικές άδειες, με τα στοιχεία να είναι αμείλικτα και να φανερώνουν ότι η άναρχη δόμηση που κατέστρεψε ολοκληρωτικά την Αθήνα κορυφώθηκε κατά την διάρκεια των ετών 1963-1974, με την 7ετία της χούντας να καλύπτει το μεγαλύτερο από αυτό το διάστημα…
Ουσιαστικά, δηλαδή, το «έγκλημα» είχε διαρκή χαρακτήρα που κράτησε ολόκληρες δεκαετίες και καθ΄όλη την διάρκεια αυτής της κατάστασης δεν βρέθηκε ούτε ένας πολιτικός άνδρας που να διαχειρίστηκε εξουσία δεν έδειξε το παραμικρό ενδιαφέρον για την διαφύλαξη τουλάχιστον ορισμένων συνοικιών, όπως για παράδειγμα το ιστορικό κέντρο σε περιοχές όπως τα Εξάρχεια, ή η Πατησίων που παραδόθηκαν έρμαιο στις ορέξεις των εργολάβων και κατασκευαστών που έβαλαν το κέρδος πάνω από όλα και δεν σεβάστηκαν την πολιτιστική κληρονομιά της Αθήνας…