Πριν από δύο χρόνια, στην Ολλανδία ανακοινωνόταν πως από τον Ιανουάριο του 2024 θα ετίθετο σε εφαρμογή ένα φιλόδοξο πλάνο περιορισμού στις υψηλές τιμές ενοικίων, ώστε να μην παρατηρούνται φαινόμενα περιοχών που δεν έχουν επάρκεια σε υγειονομικούς και δασκάλους.
Αυτό είναι ένα τεράστιο πρόβλημα στην Ελλάδα, όπου ένας μεγάλος αριθμός δασκάλων-καθηγητών, υγειονομικών και γενικότερα δημοσίων υπαλλήλων, αρνείται να πάει σε κάποιες περιοχές, ειδικά στα νησιά, ξέροντας πως δεν πρόκειται να βρει σπίτι με νορμάλ ενοίκιο για να μείνει.
Τα Airbnb έχουν εκτινάξει τις τιμές, η τουριστική άνοδος στην Ελλάδα δεν βοήθησε στον έλεγχο των ενοικίων, η Golden Visa παρέδωσε στα χέρια Ισραηλινών, Αράβων, Κινέζων, Γερμανών πολλά σπίτια, με τους νέους ιδιοκτήτες να μην έχουν πρόβλημα να τα κρατήσουν ανοίκιαστα μέχρι να καλυφθούν οι υπερβολικές απαιτήσεις τους και οι τιμές ενοικίων είναι…ντελούλου.
Αυτό δε συμβαίνει μόνο στη χώρα μας. Συμβαίνει σε όλο τον ευρωπαϊκό νότο, σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό, συμβαίνει παντού στην Ευρώπη.
Η Ολλανδία είναι μια τέτοια περίπτωση και γι’ αυτό από τον Ιανουάριο εφαρμόζεται ένα ιδιαίτερο σύστημα ελέγχου των ενοικίων.
Πώς λειτουργεί το σύστημα; Υπάρχει ειδική βαθμολόγηση με βάση κριτήρια, όπως το μέγεθος, τα έπιπλα, τα υλικά κατασκευής, τη χρονιά κατασκευής, στοιχεία αρχιτεκτονικής στα δωμάτια, αλλά και διακόσμησης, γενικώς πόσο premium ή όχι είναι ένα σπίτι.
Όσα σπίτια βρίσκονται κάτω από τους 143 βαθμούς στην κλίμακα αξιολόγησης, ανήκουν ουσιαστικά στο κράτος και στο σύστημα κοινωνικής στέγασης, οπότε εκεί το ενοίκιο δεν μπορεί να υπερβαίνει τα 880 ευρώ. Αν η αξιολόγηση βρίσκεται μεταξύ 143 και 186 βαθμών, τότε το ενοίκιο δεν μπορεί να πάει πάνω από τα περίπου 1160 ευρώ.
Τέλος, οτιδήποτε είναι πάνω από τους 186 πόντους, δεν έχει κανέναν περιορισμό και ο ιδιοκτήτης του μπορεί να βάλει ό,τι ενοίκιο θέλει.
Με αυτό το σύστημα, κοντά στο 90% των κατοικιών ενοικίασης στην Ολλανδία τίθενται υπό τον περιορισμό, έχουν ταβάνι και δεν επιτρέπεται καμία ασυδοσία, καμία αισχροκέρδεια στον ιδιοκτήτη.
Αυτό σημαίνει πως τα κριτήρια βαθμολόγησης είναι αρκετά αυστηρά, ώστε να μην επιχειρείται από τα σπίτια στην κλίμακα 143-186 να κάνουν αλλαγές εσωτερικά στο σπίτι για να το πάνε στο επόμενο level και να μην έχουν περιορισμούς στο ενοίκιο.
Κάτι άλλο που αξίζει εδώ να σημειωθεί, είναι ότι ο ενοικιαστής έχει το δικαίωμα μια φορά τον χρόνο να αυξάνει το ενοίκιο κατά 5,5%, εφόσον βρίσκεται στη μεσαία κλίμακα, ενώ για όσα βρίσκονται κάτω από το 143, το ενοίκιο μπορεί να αυξηθεί ως και 5,8%. Αυτό όμως αφορά στα σπίτια που δεν έχουν πιάσει το ανώτατο όριο.
Οι τιμές των ενοικίων καθορίζονται και από το μισθολογικό στάτους του ενοίκου, αφού για παράδειγμα τα 880 ευρώ εστιάζουν σε όσους έχουν εισόδημα κάτω 52.671 ευρώ.
Σε κάποιον μπορεί να φαίνεται ιδανική η πολιτική που έχει ορίσει η Ολλανδία, αλλά αυτά κρίνονται πάντα σε συνάρτηση με άλλα στοιχεία.
Όπως για παράδειγμα με το ύψος του μισθού στην Ολλανδία. Ο μέσος Ολλανδός κάτοικος βγάζει 3.000 ευρώ το μήνα. Αν το μίνιμουμ ενοίκιο που δίνει είναι στα 1100 ευρώ (πιάνουμε τη μεσαία τάξη σπιτιών), τότε του μένουν 1900 ευρώ. Από αυτά, αφαιρείται το μέσο κόστος ζωής στη χώρα, που είναι στα 1100 ευρώ, επίσης.
Σε αυτά συμπεριλαμβάνονται κοινωνικές παροχές, όπως υγεία, νερό, ρεύμα, δημοτικά τέλη, κοινόχρηστα, γενικότερα πάγια έξοδα και το μέσο κόστος για αγορές από σούπερ μάρκετ.
Άρα, μένουν 800 ευρώ με τα οποία θα πρέπει να καλύψει την κοινωνική του ζωή, δηλαδή να πάει έξω για φαγητό, για ποτό, για σινεμά, για μια συναυλία. Με μια μέτρια κοινωνική ζωή που περιλαμβάνει 2 εξόδους την εβδομάδα για κάτι από αυτά, στο τέλος του μήνα η αποταμίευση δεν υπερβαίνει τα 350-400 ευρώ.
Σε εμάς εδώ στην Ελλάδα μπορεί να φαίνονται πολλά, γιατί εδώ το κόστος ζωής έχει πάει πιο πάνω από τον θεό και η αποταμίευσή μας αν είναι πάνω από 10 ευρώ, πανηγυρίζουμε, αλλά δεν είναι και το καλύτερο δυνατό.
Σίγουρα, αν το μέτρο σύγκρισης είναι πάντα η χώρα μας, τότε στο 99% των περιπτώσεων όλα θα μας φαίνονται ιδανικά και παράδεισος.
Στην Ολλανδία, αυτό το σύστημα, καταλήγει να έχει τα αντίθετα αποτελέσματα, διότι και έχει προκληθεί μια αύξηση στις τιμές των κατοικιών κατά 7,2% από τις αρχές καλοκαιριού, ενώ πολλοί ιδιοκτήτες αποφεύγουν να νοικιάζουν πλέον σε ντόπιους, στρέφονται σε Airbnb ή επιλέγουν να νοικιάσουν τα σπίτια τους σε ξένους, όπως φοιτητές ή remote workers, που θα μείνουν για 2-3 χρόνια και δεν τους περιλαμβάνει ο νόμος.
Άλλοι, με αυξανόμενο ρυθμό, προτιμούν να πουλήσουν τα σπίτια τους, με αποτέλεσμα είτε να συσσωρεύονται πολλές κατοικίες σε λιγότερους είτε τα σπίτια να πωλούνται σε ξένους. Βλέπουμε εν ολίγοις πώς, μια φαινομενικά έξυπνη στρατηγική που στη θεωρία προστατεύει τη μεσαία τάξη, καταλήγει να είναι το ακριβώς αντίθετο.
Στην Ολλανδία μάλιστα, εκτιμάται ότι με τη νέα χρονιά θα υπάρξουν κινητοποιήσεις από τους πολίτες για να αλλάξει το σύστημα.
Πώς έχουμε καταφέρει στον καπιταλισμό, ένα τόσο «μυθοπλαστικό» σύστημα, όπου εμείς οι άνθρωποι γράφουμε το σενάριο, να φτιάξουμε ένα αόρατο τέρας που μας εμποδίζει να αυξήσουμε τους μισθούς χωρίς να αυξάνουμε τις υπηρεσίες και τα προϊόντα, να έχουμε φορολογία 30-40% και να μη μπορούμε να ζήσουμε αξιοπρεπώς και με όνειρα, είναι ανεξήγητο!