Η ελληνική γλώσσα, πλούσια σε ιστορία και γραμματική πολυπλοκότητα, έχει λέξεις που μπορούν να προκαλέσουν σύγχυση ακόμα και στους πιο έμπειρους χρήστες της. Τις χρησιμοποιούμε καθημερινά και υποσυνείδητα, ασυναίσθητα, τις αντικαθιστούμε στον γραπτό λόγο με ευκολότερες. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η λέξη «συνειδητοποίηση». Με έξι «ι», κανένα από τα οποία δεν είναι το γράμμα γιώτα, η λέξη αυτή αποτελεί μια μικρή γλωσσική πρόκληση που συχνά στέλνει μαθητές, επαγγελματίες και λάτρεις της γλώσσας στο λεξικό.
Το ζήτημα ξεκινά με την ίδια τη σύνθεση της λέξης: «συν-» (μαζί), «ειδ-» (σχετικό με τη γνώση) και «-τοποίηση» (η διαδικασία απόκτησης). Τα «ι» της λέξης είναι κρυμμένα στα ει, η, οι, υ που ενώ προφέρονται ομοίως, γράφονται διαφορετικά, δημιουργώντας έτσι τη μαγική αυτή ορθογραφική ισορροπία. Αν εξετάσουμε μάλιστη την πρακτική χρήση της λέξης, δεν είναι λίγοι αυτοί που την αποφεύγουν λόγω της δυσκολίας της ορθογραφίας της. Πολλές φορές αντικαθίσταται από πιο απλές λέξεις, όπως «κατανόηση» ή «αντίληψη», που είναι πιο εύκολες στη γραφή.
Επιπλέον, λέξεις όπως η συνειδητοποίηση δοκιμάζουν την προσοχή μας, καθώς συχνά προφέρονται με φυσικότητα αλλά γράφονται με τρόπο που απαιτεί εξοικείωση με τις ρίζες και τους κανόνες της γλώσσας. Η πολυπλοκότητα αυτών των λέξεων μας υπενθυμίζει ότι η ελληνική γλώσσα, με τον πλούτο των μορφολογικών της στοιχείων, απαιτεί όχι μόνο γνώση αλλά και βαθιά κατανόηση της ετυμολογίας και της ιστορίας της.
Το ερώτημα που συχνά προκύπτει είναι: υπάρχει άλλη λέξη με παρόμοια δομή; Παρότι αρκετές λέξεις έχουν πολλά «ι» (όπως η «επιτήρηση» ή η «επιβίωση»), καμία δεν συγκρίνεται με την «συνειδητοποίηση» ως προς την πολυπλοκότητα και τη μοναδικότητά της.
Η σύγχυση που προκαλεί αυτή η λέξη δεν είναι τυχαία. Στην πραγματικότητα, είναι αποτέλεσμα της ιστορικής εξέλιξης της ελληνικής γλώσσας, όπου οι φθόγγοι συγχωνεύτηκαν, ενώ οι γραπτές τους μορφές διατηρήθηκαν για να κρατήσουν ζωντανό τον δεσμό με το παρελθόν.
Τελικά, η «συνειδητοποίηση» δεν είναι απλώς μια λέξη, είναι μια πρόκληση, μια υπενθύμιση της πολυπλοκότητας της γλώσσας μας και της ανάγκης να την αγκαλιάζουμε με όλη της τη δυσκολία. Γιατί, αν μη τι άλλο, τι αξία έχει η γνώση χωρίς τη διαδικασία της κατάκτησής της;
Το συνειδητοποίησες ή θέλεις και άλλη ανάλυση;