Δεν το έχουμε κρύψει ποτέ και γιατί να κάναμε άλλωστε κάτι τέτοιο; Στο Menshouse αγαπάμε ιδιαιτέρως μια πολύ συγκεκριμένη κατηγορία κειμένων – κι αυτό επειδή εσείς, φίλοι αναγνώστες, μας τα ζητάτε. Αναφερόμαστε, φυσικά, στα άρθρα εκείνα που επικεντρώνονται στα λάθη που κάνουμε εμείς, εσείς και τα… μυστήρια με την καημένη την ελληνική τη γλώσσα. Την κακοποιούμε ενίοτε, ενώ το μόνο που ζητάει από εμάς είναι να την προσέχουμε λιγάκι…
Σε κάθε περίπτωση, την αφορμή για το σημερινό μας κείμενο, την έδωσε ο μεσιέ λε προφεσέρ aka Γιώργος Μπαμπινιώτης. Ο κύριος καθηγητής λοιπόν έκανε μια ανάρτηση στο Facebook με το εξής εισαγωγικό σημείωμα: «Τέτοιες λεπτές διαφορές -που δεν τηρούνται στην ευρύτερη χρήση τής γλώσσας μας- πρέπει να ενδιαφέρουν τους πιο “προσεκτικούς”, πιο “ευαίσθητους” και “πολύ απαιτητικούς” ομιλητές τής ελληνικής γλώσσας».
Προς τι η προσοχή και η ευαισθησία, οι υψηλές απαιτήσεις; Για μια παρανόηση που οι περισσότεροι Έλληνες δεν γνωρίζουμε καν. Ήτοι πως «τέως» και «πρώην» δεν είναι ταυτόσημες λέξεις. Δεν σημαίνουν δηλαδή ακριβώς το ίδιο πράγμα, οπότε πρέπει να προσέχουμε πότε χρησιμοποιούμε τη μία και πότε την άλλη αν θέλουμε να είμαστε 100% σωστοί. Κάτι τέτοιο πρέπει να είναι απαραίτητη προϋπόθεση στο λόγο μας ή αλλιώς «εκ των ων ουκ άνευ», για να χρησιμοποιήσουμε και τη φράση που πέρα από τη διαφορά «τέως – πρώην» απασχόλησε τον Γιώργο Μπαμπινιώτη στην ιντερνετική ανάρτηση που λέγαμε παραπάνω…
Ας το κάνουμε λοιπόν απόλυτα σαφές για να το λύσουμε μια και καλή: Η λέξη «τέως» χρησιμοποιείται για κάποιον που κατείχε μια θέση ή ένα αξίωμα μέχρι πριν από λίγο, ήταν δηλαδή ο τελευταίος χρονικά πριν από αυτόν που το κατέχει τώρα. Αντίθετα η λέξη «πρώην» είναι πιο γενική και απροσδιόριστη χρονικά. Δηλαδή μπορεί να είναι οποιοσδήποτε κατείχε μια θέση στο παρελθόν και δεν την κατέχει πια. Με απλά… ελληνικά, «τέως» είναι ο αμέσως προηγούμενος, ενώ «πρώην» είναι ο οποιοσδήποτε προηγούμενος.
Περισσότερο… λόγια γραμμένα τα βρίσκουμε στο σχετικό σημείωμα που υπάρχει στο λεξικό Μπαμπινιώτη: «Η διαφορά στη χρήση των δύο επιρρημάτων για τον προσεκτικό χρήστη της γλώσσας, είναι ότι το μεν πρώην αναφέρεται σε παρελθοντική κατάσταση που δεν προσδιορίζεται, ενώ το τέως δηλώνει το εγγύς παρελθόν, κάτι που ίσχυε μέχρι πρόσφατα, μέχρι προ ολίγου χρόνου (ημερών, μηνών ή και ετών)».
Η αλήθεια πάντως είναι ότι γενικώς πετάμε ένα «πρώην» και καθαρίζουμε στις περισσότερες των περιπτώσεων. Πόσες φορές δηλαδή έχεις ακούσει να λέμε η «τέως γυναίκα του» για κάποιον διαζευγμένο; Λέμε «πρώην» και πάμε παρακάτω. Το «τέως» το έχουμε θαρρείς αποκλειστικότητα για περιπτώσεις όπως του Κωνσταντίνου Γλύξμπουργκ, εν προκειμένω μάλιστα και ορθότερα χωρίς να ακολουθεί μετά το «βασιλιάς» αφού το αξίωμα έπαψε να υφίσταται και ήταν ο τελευταίος που το κατείχε, στη χώρα μας.