‘Η θα σου αρέσει πολύ ή καθόλου, λένε αυτοί που ξέρουν. Ναι, τόσο ακραίο μπορεί να γίνει, θαρρείς και δεν χωράνε μέσες λύσεις για ένα τέτοιο φρούτο, από τα πιο ιδιαίτερα που συναντάμε σε ελληνική γη. Γκαβάφα, το όνομα αυτού και αν δεν το ξέρεις είναι δικαιολογημένο, δεν το λες δα και δημοφιλές. Αλλά εδώ είμαστε για να αναλάβουμε τις συστάσεις, αξίζει τον κόπο.
Στη χώρα μας καλλιεργείται συστηματικά μόνο σε ένα μέρος: Στην Λέρο. Πολύ λιγότερο σε Κω, Κάλυμνο, Ρόδο, Άνδρο και Σαλαμίνα. Ενδεχομένως να το ξέρεις ως γκουάβα (guava), κατάγεται γαρ από το Μεξικό και την Κεντρική και Νότια Αμερική. Στην Ευρώπη το έφεραν οι Πορτογάλοι ενώ στη Λέρο, πίσω στη δεκαετία του 1950, ντόπιοι που επέστρεψαν στην πατρίδα μετά από πολλά χρόνια στην Αίγυπτο. Το φύτεψαν στα χώματά τους και δημιούργησαν έτσι μια ποικιλία με γευστικά χαρακτηριστικά που διαφέρουν, ελαφρά αλλά αισθητά, από το πρωτότυπο. Το ιδιαίτερο κλίμα του νησιού και τα θαλασσινά χώματα των Δωδεκανήσων επηρέασαν την γκαβάφα, δημιουργώντας ξεχωριστές ποικιλίες, την βουτυράτη (η πρώιμη λευκή) και την κόκκινη γκαβάφα. Στην Λέρο υπολογίζεται ότι υπάρχουν φυτεμένα 3 με 4.000 τέτοια δέντρα αυτή τη στιγμή.
Και τι σόι… φρούτο είναι αυτό το φρούτο; Εν αρχή, έχει πολύ έντονο άρωμα, κάτι ανάμεσα σε φρούτο του πάθους, ανανά και μπανάνα. Εν συνέχεια σε «χτυπάει» η γεύση, εντελώς χαρακτηριστική. Στυφή, βουτυράτη και με μια κάποια γλυκάδα αλλά και κάτι το υπόξινο. Η φλούδα είναι πικρή, πλούσια όμως σε φυτικές χημικές ουσίες. Η διάμετρός του είναι από 3 έως 10 εκατοστά, η επιφάνειά του λεία ή και με εγκολπώσεις. Έχει χρώμα ωχροπράσινο ενώ όταν ωριμάζει γίνεται κίτρινο ή και ροζ, ανάλογα με το είδος της γκαβάφας.
Αυτό που κάνει το μοσχομυριστό, εξωτικό φρούτο κάπως δύσκολο στη βρώση είναι ότι έχει πολλά σπόρια. Γι’ αυτό και ενώ τρώγεται και ωμό, περισσότερο το χρησιμοποιούν οι ντόπιοι για να στύψουν χυμό ή να φτιάξουν γλυκά του κουταλιού, μαρμελάδες και ζελέ. Και ένα έξτρα γευστικό tip: Η λεριώτικη γκαβάφα ταιριάζει τέλεια γιαούρτι και παγωτό. Η θρεπτική αξία της είναι περίπου ίση με αυτήν του ακτινιδίου, ενώ περιέχει τετραπλάσια ποσότητα σε βιταμίνη C συγκριτικά μ’ ένα πορτοκάλι. Είναι επίσης πλούσια σε κάλιο και μαγνήσιο.
Αν σε φέρει ο δρόμος τώρα το καλοκαίρι στη Λέρο – που είναι μία εξαιρετική ιδέα παρεμπιπτόντως, το νησί είναι εξαιρετικός προορισμός και δεν έχει πραγματικά τίποτα που να του λείπει – μην περιμένεις να φας φρέσκια γκαβάφα μες στο high season. Το φρούτο καρποφορεί από τις αρχές Σεπτεμβρίου έως και το τέλος Οκτωβρίου. Αν είσαι τουρίστας του μετά το… χαμό, τότε ναι, θα έχεις ενδεχομένως την ευκαιρία να γνωρίσεις τη νωπή βερσιόν του φρούτου. Και να νιώσεις τη φρεσκάδα σε κάθε μπουκιά ή γουλιά αν προτιμάς χυμό…