Στην χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, η Ισλανδία βρέθηκε στο χείλος της καταστροφής. Τα στοιχεία ήταν αποκαρδιωτικά και ελπίδα δεν φαινόταν καμία στον ορίζοντα. Το εγχώριο τραπεζικό σύστημα κατακρημνίστηκε και τα χτυπήματα ακολούθησαν διαδοχικά: Το νόμισμα (κορόνα) υποτιμήθηκε ως και 50%, η ανεργία – ως τότε κάτι σαν άγνωστη λέξη – εκτοξεύτηκε στο 10%, όσοι είχαν καταθέσεις έτρεχαν να βγάλουν τα χρήματά τους στο εξωτερικό. Η χώρα βρέθηκε να είναι παρίας της διεθνούς χρηματοπιστωτικής κοινότητας, με την πιστοληπτική της ικανότητα «υπό το μηδέν».
Ήταν όμως εκεί, στην πιο σκοτεινή ώρα, που συνέβη μια επική ανατροπή των αρνητικών δεδομένων. Θαρρείς και μια χώρα χτισμένη στη φωτιά και στον πάγο, απομονωμένη και μαθημένη σε κάθε λογής κακουχίες, με κατοίκους σκληρούς και ανθεκτικούς σαν πέτρα, δεν μπορούσε να λυγίσει από κάτι τόσο… πεζό. Μπορεί τον βαρύ ισλανδικό χειμώνα το σκοτάδι να επικρατεί στα 2/3 του 24ωρου, όμως αυτό που ακολούθησε ήταν μια από τις πιο φωτεινές στιγμές της σύγχρονης ιστορίας.
Η διαφαινόμενη καταστροφή εξελίχθηκε σε οικονομικό θαύμα. Πρώτα από όλα, καθότι η ηγεσία στάθηκε στο ύψος των περιστάσεων. Ο πρόεδρος της Ισλανδίας Όλαφουρ Γκρίμσον αρνήθηκε δις να υποκύψει στις πιέσεις της Βρετανίας να δώσει η χώρα του 2,8 δισεκατομμύρια ευρώ ως οφειλή από την κατάρρευση των τραπεζών. «Δώστε τα εσείς στους Βρετανούς καταθέτες αν θέλετε, εμείς δεν τα αναγνωρίζουμε ως χρέος», είπε, σε ελεύθερη μετάφραση, και έτσι ακριβώς συνέβη.
«Η οικονομία δεν είναι απλώς η ηχώ των τραπεζών. Είναι μια κοινωνία ανθρώπων. Αν δεν νιώθουν δυνατοί, δεν έχει σημασία τι φορολογικά μέτρα θα πάρεις. Αυτό φάνηκε μέσω δημοψηφίσματος. Σε κάθε Ισλανδό δόθηκε μία ψήφος και έλαβε μια αίσθηση ότι αξίζει σαν άτομο. Αυτό έκανε πιο ισχυρή την κοινωνία, αυτή η δημοκρατική διαδικασία έδωσε δύναμη στο λαό», έχει πει ο Γκρίμσον. Αφήνοντας τις τράπεζες να καταρρεύσουν, ήταν οι επενδυτές που τα έχασαν όλα. Όχι οι φορολογούμενοι.
Μην γελιόμαστε. Η Ισλανδία δεν ανέκαμψε σε μια μέρα. Ούτε χωρίς ιδρώτα και αίμα. Υψηλότεροι φόροι, περικοπές δαπανών και μια βίαιη αναδιανομή του πλούτου και του εισοδήματος άφησαν πολλούς σε δυσχερή θέση. Όμως υπήρξε εθνική σύμπνοια, κοινή θέληση για έξοδο από την κρίση και απαράμιλλη αποφασιστικότητα – επιμονή (ό,τι δηλαδή δεν υπήρξε στην Ελλάδα, το είπαμε, το βγάλαμε από μέσα μας και πάμε παρακάτω…). Με επιβολή capital control, στοχευμένους φόρους, δανεισμό από Σκανδιναβικά κράτη αλλά και ΔΝΤ, η οικονομική αιμορραγία ανακόπηκε. Και στη συνέχεια, ανέλαβαν για τα καλά δράση οι ντόπιοι. Κανείς δεν θα κατηγορούσε κάποιον αν έφευγε, αλλά εδώ υπήρξε μια άδηλη γενικευμένη απόφαση των περισσότερων νέων, σε παραγωγική ηλικία, να μείνουν στη χώρα και να την βοηθήσουν να ορθοποδήσει. Όπως και συνέβη.
Ταυτόχρονα και κυρίως, η νέα κυβέρνηση έπεισε ότι είχε μάθει από τα λάθη των παλιών. Συσπείρωσε, παρουσίασε πλάνο, όραμα και λύσεις. Το ΔΝΤ εκδιώχθηκε γρήγορα από τη χώρα, οι τραπεζίτες που κρίθηκαν ένοχοι πήγαν φυλακή, τα δάνεια σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις διαγράφηκαν ή κουρεύτηκαν και μέσω της υποτίμησης του νομίσματος εκτοξεύτηκε σταδιακά ο δείκτης ανάπτυξης της οικονομίας.
Flash forward στο σήμερα και η Ισλανδία, μια χώρα 400.000 κατοίκων, αποτελεί έναν μοναδικό προορισμό για εργασία και διαβίωση, προσφέροντας υψηλή ποιότητα ζωής. Ο μέσος μικτός μηνιαίος μισθός το 2023 ήταν περίπου 868.000 ISK (περίπου 5.500 ευρώ), με προβλέψεις να φτάσει τις 887.000 ISK το 2025 (κοντά στα 6.140 ευρώ δηλαδή). Ο καθαρός μισθός, μετά από φόρους, κυμαίνεται γύρω στις 578.000 ISK (περίπου 4.000 ευρώ),
Το σύστημα υγείας είναι δημόσιο, με ελάχιστες ιδιωτικές υπηρεσίες. Η εκπαίδευση είναι δωρεάν σε όλα τα επίπεδα, με υψηλά ποσοστά συμμετοχής και ολοκλήρωσης. Η Ισλανδία έχει υιοθετήσει την 36ωρη εργάσιμη εβδομάδα, βελτιώνοντας τα μέγιστα την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής. Και αξιοποιεί μοναδικά ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, όπως η γεωθερμία και η υδροηλεκτρική ενέργεια, μειώνοντας τη ρύπανση και προωθώντας τη βιωσιμότητα και αποτελώντας έναν από τους παγκόσμιους ηγέτες στην κατηγορία. Κατώτατος μισθός δεν υπάρχει στην Ισλανδία, αλλά οι συλλογικές συμβάσεις ορίζουν ελάχιστες αποδοχές. Για παράδειγμα, για πλήρη απασχόληση και μετά από έξι μήνες εργασίας, κανείς δεν παίρνει λιγότερα από 368.000 ISK (περίπου 2.450 ευρώ).
Πάντως και για να μην νομίζετε πως μιλάμε για κάποια παραδεισένια πολιτεία, πρόκειται για μία από τις πιο ακριβές χώρες στον κόσμο. Το κόστος ζωής είναι υψηλό, ιδιαίτερα στο Ρέικιαβικ. Για να μείνεις στην πρωτεύουσα, υπολογίζεις νοίκι από 1.300 ως 2.000 ευρώ για δυαράκι! Συνολικά, το μηνιαίο κόστος ζωής για ένα άτομο στο Ρέικιαβικ εκτιμάται γύρω στις 378.000 ISK, λίγο πάνω από 2.600 ευρώ δηλαδή. Επίσης δεν είναι καθόλου, μα καθόλου, εύκολο για έναν ξένο να συνηθίζει να ζει με τόσο πολλές ώρες σκοταδιού το χειμώνα και φωτός το καλοκαίρι, μπορεί να σε τρελάνει αυτό αν δεν το ξέρεις ως συνθήκη. Ούτε οι ντόπιοι είναι και οι πιο ανοιχτοί άνθρωποι του κόσμου – για να το θέσουμε κομψά.
Κάτι που μας φέρνει και σε ένα εύλογο ερώτημα: Από Έλληνες τι λέει εκεί πάνω; Ακριβής αριθμός των συμπατριωτών μας που μένουν μόνιμα στο νησί δεν είναι γνωστός. Δεν είναι πολυπληθής πάντως η κοινότητα, αυτό είναι σίγουρο, ενώ οι περισσότεροι μένουν στο Ρέικιαβικ. Δουλεύοντας σε τομείς όπως ο τουρισμός, η εστίαση, η πληροφορική και οι κατασκευές.
Σε αυτόν το σύνδεσμο, μπορείτε να βρείτε ένα site, φτιαγμένο από δικά μας ξενιτεμένα παιδιά εκεί, με πολύτιμες πληροφορίες για όποιον Έλληνα σκέφτεται να τους ακολουθήσει και να τολμήσει επίσης να μείνει σε μια χώρα με άγρια ομορφιά και να μην περιοριστεί σε ένα ολιγοήμερο ταξιδάκι γνωριμίας. Καθότι η Ισλανδία προσφέρει πραγματικά ένα πολύ ελκυστικό περιβάλλον για εργασία και διαβίωση, με υψηλούς μισθούς και ποιοτικές δημόσιες υπηρεσίες. Τόσο ώστε το υψηλό κόστος ζωής και οι κλιματικές συνθήκες να μπορούν να περάσουν σε δεύτερη μοίρα για όποιον τελικά το πάρει απόφαση.