Ελάχιστοι αθλητές έχουν τη μυθική διάσταση που απέκτησε ο Τζέσε Όουενς όταν στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1936 κατέκτησε 4 χρυσά μετάλλια. Από μόνο του αυτό το επίτευγμα θα του χάριζε μια σημαντική θέση στην ιστορία, αλλά επειδή ακριβώς συνέβη στη ναζιστική Γερμανία υπό το βλέμμα του Αδόλφου Χίτλερ, του έδωσε ακόμη μεγαλύτερη διάσταση. Θεωρήθηκε η απόλυτη ταπείνωση του καθεστώτος και της θεωρίας περί ανωτερότητας της «Άριας Φυλής».
Τον Αύγουστο του 2017 δύο από εκείνα τα μετάλλια που κρέμασε στο στήθος του αυτός ο μεγάλος αθλητής στο Βερολίνο βγήκαν σε δημοπρασία, γεγονός που μας δίνει την ευκαιρία για μια δεύτερη, πιο διεισδυτική ματιά στην περίπτωσή του.
Και φανερώνει το πώς ο οποιοσδήποτε μπορεί να εκμεταλλευτεί οποιονδήποτε και οτιδήποτε για να πετύχει το σκοπό του, χωρίς απαραίτητα να μένει στη μνήμη των υπολοίπων ως ο «κακός» της υπόθεσης. Βέβαια, όταν συγκρίνεσαι με τον Χίτλερ, είναι πραγματικά εύκολο να εξωραΐσεις τη δική σου εικόνα. Όπως συνέβη και με τον τρόπο που προβλήθηκε η μοναδική επιτυχία του Τζέσε Όουενς.
Ένα από εκείνα τα μετάλλια δημοπρατήθηκε το 2013 έναντι σχεδόν 1,5 εκατ. δολαρίων, ανοίγοντας την όρεξη και στους κατόχους των υπολοίπων.
Αυτό το πρώτο το είχε χαρίσει ο ίδιος ο αθλητής στο σπουδαίο μαύρο καλλιτέχνη της εποχής, Bill “Bojangles” Robinson. Πίσω από τα υπόλοιπα, όμως, κρύβεται μια άσχημη πλευρά της ιστορίας.
Ο Όουενς τα είχε δώσει τη δεκαετία του ’50 σε έναν ξενοδόχο στο Pittsburg καθώς είχε φτάσει σε σημείο να μην μπορεί να πληρώσει τη διαμονή του εκεί. Αυτός ο άνθρωπος που είχε ταπεινώσει τον Χίτλερ, θεωρήθηκε ένας από τους μεγαλύτερους αθλητές του 20ού αιώνα, κι έγινε λαοπρόβλητο πρότυπο, δεν είχε τη δυνατότητα να καλύψει το δωμάτιο ενός ξενοδοχείου.
«Τι να τα κάνω τα μετάλλια. Δεν τρώγονται», είχε απολογηθεί όταν μετά τον πόλεμο έφτασε στο σημείο να μετατρέψει τον εαυτό του σε περιοδεύοντα θίασο, ανταγωνιζόμενος ντόπιους σπρίντερ στους οποίους έδινε προβάδισμα 10-20 μέτρων ή ακόμη και άλογα. Πράγματα που δεν ταίριαζαν σε έναν Ολυμπιονίκη. Μιλάμε, όμως, για την Αμερική της δεκαετίας του ’40 και του ’50, που ενώ συζητούσε ακόμη και το ενδεχόμενο μποϊκοτάζ των αγώνων του Βερολίνου, έδειχνε το δικό της ρατσιστικό πρόσωπο μέχρι και σε ένα είδωλο η ιστορία του οποίου ενέπνεε τους στρατιώτες στον Β’ Παγκόσμιο.
Δεν του είχε δώσει υποτροφία ούτε καν τη μέρα που ως σπουδαστής κατά τη διάρκεια κολεγιακού πρωταθλήματος πέτυχε 4 παγκόσμια ρεκόρ σε λιγότερο από μία ώρα. «Τα πιο συγκλονιστικά 45 λεπτά στην ιστορία του στίβου», όπως αποκαλούνται.
«Ο άνθρωπος χρειάζεται κάτι για τον εαυτό του, κάτι δικό του», σκέφτηκε και υπέγραψε μερικές συμφωνίες με διαφημιστικές. Του αφαιρέθηκε το δικαίωμα να αγωνίζεται καθώς δεν θα ήταν ερασιτέχνης πια. Προς έκπληξή του, αποσύρθηκαν αμέσως και οι χορηγίες. Δεν μπορούσε να συμμετέχει πλέον σε αυτό που ήταν ο κορυφαίος του κόσμου.
Σήμερα θα απολάμβανε τα χρήματα και τα προνόμια του Γιουσέιν Μπολτ ή του Λεμπρόν Τζέιμς, αλλά τότε ήταν ένας μαύρος. Και αφού περιπλανήθηκε επαγγελματικά σε ένα σωρό άσχετες δουλειές στις οποίες δεν αποδείχτηκε καλός, έφτασε στο σημείο να δώσει μετάλλια αντί χρημάτων για να κοιμηθεί σε ένα ξενοδοχείο.
Το ποσό που δαπανήθηκε στη δημοπρασία έσπασε κάθε ρεκόρ που αφορά πώληση αντικειμένου Ολυμπιακών Αγώνων. Έτσι κι αλλιώς, το προηγούμενο ήταν δικό του. Αφορούσε το πρώτο μετάλλιο. Από εκείνη τη μαγική συλλογή των αγώνων του Βερολίνου λείπει ένα. Το τέταρτο το οποίο, σύμφωνα με τον ξένο Τύπο, κανείς δεν μπορεί να δώσει μια πειστική απάντηση για το σε ποια χέρια βρίσκεται όλα αυτά τα χρόνια.